Cesare Ripa's Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants

Sceleratezza. Boeverye, Ondeughd, Schelmerye.

Een mismaeckt dwerghjen, scheel en bruynachtigh, met root hayr, hebbende een sevenhoofdige Hidra of Slange omarmt.

De mismaecktheyt des lichaems word genomen voor een gebreck der natuere. Want gelijck een Mensch die bequaem is goed te doen, sich nochtans ten quaede neyght, soo word dat quaed een boosheyd genaemt: Want dat selve quaed hangt aen den wille, door dien hy 't quaed verkiest door een ingewortelde aenwenst. Also wort dat een gebreck genoemt, 't geene niet is in een lichaem nae sijne proportie of maete, daerom wort de gedaente gemaelt, als hebbende gebreck aen de Natuere: van gelijcken doet men in 't tegendeel in een schoon lichaem, als de Deughd wort uytgedruckt. Want gelijck de Philosophen seggen, soo is de proportie of gelijckmaetigheyt van de schoone trecken des lichaems een uytbeeldsel van een schoon werckend gemoed: En gelijck het laecken sich past om den rugge, alsoo moeten oock de trecken en hoedaenigheden des lichaems passen mette volmaecktheyt der ziele: Waer over Socrates oock van gevoelen was, dat de hoedaenigheyt des lichaems en der ziele, een gelijcke overeenkominge hebben.

Scheel, lelijck, en van root hayr wort het

[p. 66]

vertoont, om dat dese hoedaenigheden gemeenlijck in den Mensch iet gebrecklijx beduyden: Waer over Martialis seght:

O Zoile 't is vreemd soo ghy zijt goed van aert,
Daer ghy zijt manck en scheel, swartmondigh, root van baert.

Hy wort geschildert dat hy een sevenhoofdige Hidra omarmt, waer mede de seven dootsonden worden uytgebeeld: want soo 't gebeurt dat eene van dese hoofden wierden afgekapt, (daer nochtans wederom andere aenwassen) soo verkrijgen die dan wederom nieuwe kracht, om tegenstand te doen, die sich tegens haer souden willen opstellen. Aldus doet oock de boosheyd in 't lichaem, diewelcke, hoewelse van de deughd geheel schijnt te neder geslagen, niet te min, om datse meer hoofden by haer heeft, die door den wille, ten quaede zijn ingenomen, soo staetse terstont weder op, en komt met haere verkeerde werckingen, krachtiger en hartneckiger voor den dagh als oyt te vooren. Maer 't is ten laesten noodigh dat men de boosheyd geheel overweldige en overwinne, 't zy met tegen te staen of met te vluchten, als die geene die van den beginne des Werelts onsen eersten Vader bedrogen heeft, en als noch een verderf is van ons ellendige Menschen.