Cesare Ripa's Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants

Dominio. Heerschappye.

Een Man met eedele en kostelijcke kleederen, hebbende 't hoofd met een Slange omslingert, houdende in de slincker een Scepter, alwaer een oogh boven op staet, steeckende de eerste vinger, van dieselve hand, recht uyt, gelijck die geene doen, die eenigh gebiet of gesagh hebben.

Hy wort om 't hoofd met een Slange geschildert, om dat Pierius Valerianus wil, dat dit selve is een mercklijck teycken van Heerschappye, seggende, dat daer door het Rijck aen den Keyser Severus was voorseyt, gelijck Aelius Spartianus getuyght: Want als Severus in seeckere Herberge was, soo wierde 's nachts sijn hoofd van een Slange omslingert: Waer over als eene der Vrienden wacker wierde, en dit sagh, kreet dieselve vervaerlijck: soo dat de Slange hem wederom verliet, sonder datse hem eenige schade had aengedaen. Noch meerder, als de Iongelingh Maximinus, diewelcke, te gelijck, met den Vaeder, Keyser was verklaert, in staep lagh, slingerde hem oock een Slange rontom sijn hoofd, tot een voorteecken van sijne aenstaende waerdigheyt. Wy sullen de Oude laeten vaeren die Pierius wijder verhaelt, maer wy sullen een versche voordaed nemen van 't geene Petrarcha in sijn Latijns werck in 't IV boeck aen 't XXIII capit. verhaelt, te weten, hoe de Marckgraef Azon een strijdbaer Ionghman, door bevel sijns Vaeders met een Heerkracht den Appenin passeerde, hebbende de overwinninge verkregen van Altopasso, soo keerde hy met dieselve moedigheyt en geluck tegens den Bolognesen: in dieselve tocht zijnde van 't Paerd gestegen, om sich wat te verfrisschen, nemende 't Helmet van den hoofde, 't selve ter syden hem, op der aerde, stellende, soo isser een Adder ingekropen, sonder dat het iemandt gewaer wierde, welck Helmet als Azon daer nae op den hoofde settede, soo is de Adder, met een schricklijck geblas, by de wange, van dien onversaeghden en dapperen Capiteyn, nedergedaelt, en dat sonder eenige quetsinge hem aen te doen: en hy wilde oock niet dat die van iemant soude werden achtervolght, maer dat selve als een

[p. 197]

goet voorteecken houdende, soo gebruyckte hy de Slange, voor sijn krijghswaepen en baniere. Een voorteecken niet alleene van sijne twee overwinningen, die by alreede hadde verworven, maer oock van de regieringe, die hy daer nae van 't Hertoghdom Milanen verkreegh. En al dit selve seyt Petrarcha hadde hy gehoort, terwijlen hy te Bolognien studeerde. Maer dit voegh ick daer by, hoe dat andere Schrijvers voortkomen met versierde Helmen, brengende verscheyden oorsaecken, waerom de Marckgraeven een Slange tot haer Wapen of Devijs voeren. Maer men behoort niemant beter te geloven als Petrarcha, die dit weynigh Iaeren, nae dat dit is gebeurt, in dieselve plaetse, daer 't geschiet is, verstaen heeft. De Ionghlingh dan die uyt der Slangen mond komt, is de Ionghelingh Azon, diewelcke vry raeckt van den beet der Slange. Doch laet ons tot de beeldenisse keeren. De Scepter met een oogh daer op, met het uytsteecken van den arm en de rechter hand, is sonder eenige verklaeringe een teycken van Heerschappye, gelijck veele schrijven, doch insonderheyt Pythagoras, diewelcke onder de verborgene beeldenisse sijne Philosophie uytdruckelijck den Koninck Osiris vertoont, een Heer met een Oogh en een Scepter, die van veelen genaemt is Veel-oogh, gelijck Plutarchus van Osiris en Isis verhaelt. Welcke beeldenisse wy konnen totte Heerschappye passen, want een Heere om sijnen Scepter of Rijcksstaf wel te bestieren, moet wacker zijn en over al een oogh in 't seyl houden.