Cesare Ripa's Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants

Roma, van Theodosius de Alder-Christlijckste Keyser.

Een Vrouwe met een Helmet op 't hoofd en een Sterre daer achter, houdende in de rechter hand een Globe met het Cruys daer boven, in de slincker een lange Spies, daer achter staet een kleynder Spiesse recht over eynde, met een Schild dat aen haer leunt. Voor haere voeten sal een Hond staen metten mond open, en een halsband om den hals.

Adolph Occo maelt dese Medaglie mette woorden af in 't Iaer 379. De sterre wort oock gesien achter 't hoofd van Romen in eene Medaglie van 't geslacht Posthumia. Oock vintmen eene by Fulvius Vrsinus van 't geslacht Lutatia, een hoofd van Romen met een stormhoed, hebbende boven hem eenen circkel, by nae als een Ovael met een koorenayr, en tusschen de twee sterren staet de sterre van Romen, om haeren glans die zy over de Werreld verspreyt. Het kruys staeter, om dat Theodosius de Keyser altijd sorge droegh dat selve te verheffen, en de Christlijcke Religie door de Werreld te verbreyden, in wiens Vaendel het H. Cruys stont, in welck teycken hy alle sijne vertrouwen stelde: daerom als hy wilde ten strijde gaen met Eugenio die opgetrocken was, door aenraedinge van Argobaste, een Tyran en Afgoden-dienaer, om 't Rijck in te nemen, gaf hy het teycken tot het vechten, door het teycken van 't Cruys, en hy bracht daer van een wonderbaere overwinninge. Hier door komt het dat hy in sijn ander Medaglie staet met een kruys in de hand, met het opschrift Gloria orbis terrarum, de roem des geheelen aerdbodems. D'eerste voorteelders van d'oude Hebreen en Vorsten van de oude Egyptenaers, Arabers en Griecken zijn Pastoren of Herders genaemt geweest. En Homerus noemt Agamemnon Herder der Volckeren. De Herders gebruycken honden tot bewaeringe van de kudde: Maer in dese Medaglie wort Theodosius uytgebeeld onder het teycken van den Hond, want hy was een seecker Wachter voor 't Rijck, en een beschermer van Romen tegens hare vyanden, gelijck de Hond is voor de Schapen tegens de grijpende Wolven. S. Victorius en P. Diaconus seggen dat Theodosius is geweest een vermeerder van 't gemeene beste en een treflijck Beschermer, want hy heeft den Gothen en Hunnen, die dieselve onder den Keyser Valens seer hadden verswackt, in verscheyden slachten overwonnen. De Hond plagh een beeld te wesen van stoutigheyt in den oorlogh en van veerdigheyt in 't aenvallen, waer over de strijdbaere Lacedemoniers, dienselven heyligden. In de Medaglie van 't geslachte Antostia sietmen achter het hoofd van Romen eenen hond op de maniere of hy wilde loopen, zijnde een beeld van sorghvuldigheyt en snelligheyt in d'aenslaegen, handelingen en uytvoeringen, tot dienst van de Republique, ten eynde men d'overwinninge soude krijgen, even gelijck de Hond nae den buyt en nae 't wild doet. Alsoo was oock de grootmoedige Prins Theodosius, stout, vaerdigh en besorgt in de bedieningen van 't gemeene beste, verkrijgende veele overwinningen door een rassigheyt. De Hond dan sal ons hier een teycken wesen van een moedigh beschermer, en van een besorght Vorst om 't sijne te beschermen. De halsband zijnde een waepen van bescherminge voor den Hond, geeft te kennen, dat de Keyser altijd voorsien en vaerdigh was om met de hongerige Wolven te plockhayren, sonder eenighsins den dood te ontsien totte bescherminge van de Roomsche Kercke, want hy stelde alle sijn vertrouwen in God en Christo onsen Salighmaecker, gelijck hy voor de slacht tegens den Tyran Eugenium aldus bad:

[p. 237]

Almachtige God, ghy weet, dat ick in den naeme Christi uwes Soons, desen kamp rechtveerdelijck tot wraecke, gelijck ick vertrouwe, hebbe aengevangen, indien het anders is, soo straft my; maer soo ick met een goede saecke en op u vertrouwende, alhier gekomen ben, soo biet u Volck de rechter hand, op dat misschien de Heydenen niet seggen, waer is nu haer God. Wel was dit een Godsaeligh bassen van een seer getrouwe Hond, gelijck 't by Ruffinus is opgeteyckent. Hy hout den mond open, om te vertoonen, dat een Prince geen stomme Hond moet wesen, die niet konnen bassen noch bijten: Maer hy moet als een wackere en kloecke Hond, blaffen, en dat tegens d'ongeloovige, moedwillige en wederspannige Vyanden; op sijn behoorlijcke tijd met alle voorsichtigheydt, om de roovende Wolven en Vyanden te bijten: En gelijck de onversaeghde Hond sijne kudde bewaert, soo beschermt een goed Prins, die hem vertrouwt zijn: En gelijck Theodosius in sijn leven dieselve bewaerde, alsoo blafte hy oock in sijn sterven, als een kloecke Hond, een liefhebber van de Christlijcke Republique tegens dat hy de Moordenaers sagh opkomen, seggende dat hy willigh uyt dit leven wilde scheyden, als vermoeyt en door den last des Rijcks afgeslooft zijnde: Maer dat hy meer bekommert en beswaert was over den staet der Kercke nae hem, als over sijn leven; en dat hy wel wiste dat de Kercke, nae hem, nieuwe dieven soude hebben, gelijck het in der daed gebeurde. De Hond draeght in dese Medaglie den halsband. Pierius hout dat de halsband bediet de eed daer door men onder de gehoorsaemheydt staet, en dat de Hond het ampt van een soldaet uytvoert, die bereyt staet op 't bevel van sijnen Capiteyn: En sulx kan men passen op Theodosius, zijnde een soldaet en voorvechter Christi, staende vaerdigh onder de gehoorsaemheyt des Opper-Priesters, gelijck hy oock gehoorsaem was te Milaenen aen S. Ambrosius, die hem de ingangh totte Kercke verboot, want hy hadde te Thessalonica in een oproer, die tegens des Keysers Dienaers verreesen was, seven duysent van dat Volck, sonder dat hy onderscheyt maeckte van schuldige, of onschuldige, doen dootstaen. Waer over hy in acht Maenden niet dorst ter Kercke komen, sonder vergifnisse te hebben, die hy ootmoedigh van den heyligen Bisschop versochte, waer in hy de sachtmoedigheyt en gehoorsaemheyt van den Hond, tegens sijnen Heere, naevolghde.