Cesare Ripa's Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants

Parsimonia. Spaersaemheyt.

Een bedaeghde Vrouwe, die slecht sonder eenigh verciersel gekleet is, houdende in de rechter hand een Passer, en in de slincker een toe-gebonden Beursse die vol geld is, met een letter-rol, daer op geschreven staet in melius servat, dat is, zy spaert het tot een beter.

Spaersaemheyt is eene van de twee voornaemste deelen van de Mildigheyt, diewelcke bestaet, om onkosten te schouwen die de reeden niet gelijck zijn, en die de middelmatigheyt overtreeden. Waer over oock Horatius seyt: Laet u teeringe niet boven u inkomen gaen. 't Welck alles gedaen wordt door de Spaersaemheyt, diewelcke is eene van de vier deelen van de Wijsheyt, diewelcke bestaet ontrent de goederen van de fortuyne, die men besit: Want de Wijsheyt schickt sich op vierderleye maniere ontrent de goederen. 1. als zy dieselve ontfanght. 2. als zy die bewaert. 3. als zy die vermeerdert. 4. als zy die wijslijck gebruyckt. Dese zijn door de Wijsheyt oock regulen van andere deughden. En voorwaer wie de goederen wijslijck gebruyckt door de Spaersaemheyt, die salse vermeerderen en bewaeren. Aeschines de Socratische Philosooph plagh te seggen, datmen sich selve wat most besnijden, om de onkosten totte onderhoudinge des levens te verminderen, nae 't spreeckwoord Parsimonia magnum vectigal, Spaersaemheyt is een

[p. 481]

groote tol of rente: Want het is 't beste opset om de inkomsten te vermeerderen, datmen de kosten vermijde en afsnijde: En derhalven geeft Aristoteles aen het gemeen desen raed, datmen Spaersaemheyt sal gebruycken, in deser maniere, gelijck het Muretus vertaelt. Men moet weten wat inkomen een yder stad heeft, en wat die uyt yder dingh treckt. Daerentegen moetmen de kosten overwegen die zy heeft te betaelen, op dat het overtollige opgeheven, en wat meer, als behoorlijck is, werde vermindert. Want dese worden, door dit middel, niet alleen rijcker, diewelcke tot haere Rijckdommen wat toe doen, maer oock die geene die van haere groote onkosten, wat aftrecken. Alsoo behooren de Vaederen des Huysgesins voor allen dingen over te leggen wat inkomen datse hebben, en op de onkosten letten die tot het Huys behooren, weghnemende de overtollige, verminderende die geene, die meer als behoorlijck zijn. Want die worden niet alleen rijcker die totte Rijckdommen iet toe doen, maer oock die geene die haer van noodelose onkosten verlichten. Seneca seyt in de ruste des gemoeds cap. IX dese seer aerdige spreucke, Want, seyt hy, dese Maete sal ons behagen, soo ons de spaersaemheyt behaeght, sonder welcke oock geene Rijckdommen genoegh zijn, noch geene ons genoegh sullen strecken.

Van een bedaeghd Ouder wordt zy gemaelt, want in die staet is de Mensch bequaem om de Reeden te begrijpen, werckende wat nut en eerlijck is.

Het slechte kleed sonder ciersel of konst gemaeckt, bediet dat de Spaersaemheyt van alle ydele en overtollige onkosten is afgescheyden, waer over Ambrosius tot Vercellum aldus seyt, daer is geen dingh soo noodigh te kennen als 't geene noodwendigh is.

De Passer druckt de maete en ordre uyt, die in alle dingen is. Want gelijck de Passer met haer punt den ommetreckt van haeren Circkel niet overtreet, alsoo treet oock de Spaersaemheyt de maniere van 't geene eerlijck en redelijck is, niet over.

De Beursse met het opschrift in melius servat, geeft te kennen, dat de Spaersaemheyt haeren penningh bewaert tot een beter of noodiger gelegentheyt: Want het is meerder eere en naerstigheydt, het gewonnen goed te bewaeren, als het geene, ons ontbreeckt, te verkrijgen; gelijck Claudianus seyt:

't Bewaeren van 't verkregen goed,
Is meer als 't geen men soecken moet.

En Ovidius seyt in zijn Minnekonst:

Het is geen minder Deughd 't verkregen te bewaeren:
Mits 't een komt door geval, en dit door konst van spaeren.