Cesare Ripa's Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants

Intelletto. Verstand.

Een stout Iongelingh in 't goud gekleet, hebbende een goude kroone op 't hoofd, ofte een krans van Mostaert-saet, wesende zijne hoofdhayren blond, en verciert met schoone krullen, boven uyt zijn hoofd stijght

[p. 546]

een vlamme Vier, houdende in de rechter hand een Scepter, wijsende met den slincker hand nae eenen Adelaer, die neffens hem staet.

Het Verstand is van natuyren onbederflijck, en wort nimmermeer oud, en daerom wort het jongh gemaeckt.

Het gulden kleed, bediet de suyverheyt en eenvoudigheyt des verstands, wesende 't goud het suyverste onder alle metallen. De hoofdhayren zijn de schoonheyt van zijne werckinge gelijck. De Kroone en Scepter zijn teyckenen van Heerschappye, die 't Verstand voert over de gebreeken van onse ziele, en van onsen wille, die geen dingh aen neemt, ten zy datselve eerst in 't Verstand is voorgestelt geweest.

De vlamme is de natuyrlijcke begeerte om wijs te wesen, heerkomende door de begrijplijckheyt van de verstandelijcke kracht die daer altijd nae Godlijcke en hooge dingen tracht: ten zy datselve sich van de sinnen, die daer willigh gehoorsaemen, laet verleyden, om slechte en verachte dingen te betrachten en aen te mercken.

De Adelaer daer hy metten slincker Vinger op wijst, bediet het werck van 't Verstand: wesende dit haer eygen, dat zy het werck, in sich selve, buyght en schickt, overwinnende daer in den Adelaer in 't vliegen, die nochtans alle andere Vogelen en Dieren, daer in overtreft, als mede in 't scherp sien.

Het Mostaert-saet verwarmt den mond, en suyvert de harssen, en hier door wort verstaen, de groote werckinge, van een Verstand, dat door den tijd gesuyvert is, 't welck door de wolcken der hertztochten of door de duysternissen der onwetentheyt, niet is verdonckert.