Cesare Ripa's Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants

Tutela. Vooghdyschap, van den Heer Giov. Zaratino Castellini.

Een Vrouwe met een Duyve op 't hoofd, die de rechter hand op 't hoofd van een Ionghsken houd, en de slincker op 't hoofd van een Meysken, hebbende op yder hand een Musch.

Vooghdyschap is een gegeven macht en gebiet, dat door de Burgerlijcke Wetten toegelaten is over een vry persoon, om dieselve te beschermen, die door gebreck van Ouderdom, sich selve niet kan bestieren: daerom wort zy gemaelt datse de rechter hand op 't hoofd van een Ionghsken heeft, wiens Vooghdyschap eindight nae 14 volle Iaeren, en d'ander op een Meysken, wiens Vooghdyschap ten 12 Iaeren uytgaet.

De macht om Vooghden te stellen, komt eygentlijck van den Romeynen, waer van dit een teycken was, dat soo de Vooghden of Weesen, geen meer Burgers van Romen waeren, dan hielt oock de Vooghdyschap op. Den Vaeders was het oock toegelaten, by Testamente of uyterste Wille, Vooghden over haere kinderen te stellen, die in haer macht souden staen. Want het is nae de Natuyre waerschijnlijck, dat niemand beter Vooghden over zijne kinderen kan stellen, als de Vaeder selve. Door een Wet of gewoonte vindmen dat het Vooghdyschap geweest is, van 't begin van Romen af, want men vind in Titus Livius en Dion. Historicus, dat Ancus Martius, de vierde Koningh der Romeynen, die in 't Iaer 138 nae de opbouwingh van Romen gestorven is, Lucium Tarquinium tot Vooghd over zijne kinderen stelde. In 't Iaer 302 zijn afgelesen de Wetten van de twaelf tafelen, waer in den Huysvader volle macht was gegeven, om een Testament over zijn geld en midlen te maken, nae zijn believen, en om Vooghden over zijne kinderen te stellen. zy versorghden oock door veele Wetten van de 12 taefelen over de Weesen, wiens Vaders sonder Testament waeren gestorven, datse Vooghden souden hebben, waer toe de naeste van 't Vaederlijcke Huys wierden geroepen, Vlpianus l. I. ff. de leg. tu. indiender geen Vaeder tot Wetlijck Vooghd waere, noch oock by Testamente: Soo heeft de Wet Attilia, daer Livius van schrijft,

[p. 559]

in 't XIX boeck bestelt, dat sooder Vooghden aen de Weesen, dieder geene hadden, wierden gegeven, die wierden van den Burger-Schout, of door het meeste deel der Gemeents-luyden, verkoren. Welcke Wet Sigonius oordeelt, dat al voor 't Borgemeesterschap van Posthumius Albinus &c. in 't Iaer der stad Romen 567 geweest is: Waer over dese spreuke van den Schout Verres van Cicero verhaelt is, dat de Weese en Weesen, waeren een seecker roof van de Schouten. Dieselve Wet Attilia stelde oock Vooghden over de Vrouwen, die door de swackheyt van beleyt, geduyrigh onder Vooghdyschap bleven; gelijckmen by Cicero kan lesen in 't Vertoogh voor Murena. Claudius stelde daer nae dat de Vooghden van den Borgemeesteren souden werden gestelt. Maer de Keyser Antoninus de Philosooph, nam dese moeyte den Borgemeesteren af, en stelde daer toe een Wees-Schout, ten einde de Vooghden meerder naerstigheyt souden aen wenden, gelijck I. Capitolinus seyt: welcke plaetse Baptista Ignatius verstaet, dat de Wees-Schouten tegens den Vooghden mochten vonnis strijcken, indiense bedrogh, in de bedieninge van haer Vooghdyschap, hadden begaen.

Het Vooghdyschap moet met oprechtigheyt en vromigheyt worden bedient, waer van de Duyf een voorbeeld is, diewelcke sonder galle wesende, de Iongen van andere vogelen voed. Siet daer over de glosse, waer Salomon seyt in zijn Hooge-Lied, u oogen zijn als Duyfs oogen. Met Duyfs oogen dan, moetmen de Weesen en haere goederen bewaeren, en niet met grijpende Wolfs oogen, gelijck Gildo, Ruffinus, en Stelico, die van Theodosius den Keyser tot Vooghden waeren gelaeten over zijne soonen Arcadius en Honorius, wiens gemoed was om 't Rijck, van dese kinderen aen sich te trecken: welcke Weesen, ten laesten, het verkeerde gedacht van alle dese haere Vooghden, met groote swaerigheyt in verscheyden tijden hebben t'ondergebracht en overwonnen. Want God wil datmen over den Weesen rechte sorge sal draegen. Esaias seyt, Komt den benauden te hulpe, oordeelt den Weesen, recht beschermt de Weduwen, en komt dan en laet ons t'saemen rechten, seyt de Heere. David singht: Ghy sult een hulper zijn van u Weese.

Alle de Wetten krijten en dreygen die geene die den Weesen onderdruckt. Constantinus wilde den Vooghden seer strenghlijck hebben gestraft, in 't IX boeck van zijn Codex tit. X, gelijck noch breeder in 't Codex Theodosianus in 't IX b. tit. VIII, van die hare Weesen hadden geschent of onteert, 't zy met ontsettinge van haeren staet en verbeurte van alle haere goederen, jae oock selve mette dood. De Keyser Galba wort van Suetonius gepresen, om dat hy eenen Vooghd veroordeelt hadde te cruycigen, die zijne Weese hadde vergeven, wiens erfgenaem hy soude wesen na zijn dood: En om dat dese Voogd de straffe wel wilde uytstaen, doch dat de dood mocht eerlijcker wesen, voorstellende dat hy een Romeyns Burger was, soo geboot Galba, datmen hem aen een wit kruys soude vast maken, dat verr' boven d'andere was verheven, op dat hy van verre te beter moght werden gesien. Met groot oordeel, verboot de Atheniaensche Wetgever Solon, dat die geen Vooghd over Weesen mocht zijn, die de erfnisse, nae haer dood, soude genieten: want hy konde door duysent heymlijcke middelen, de Weese van kant helpen: die hy oock door versuymnis, koste beschaedigen en verwaerloosen, om die in kranckheyt te brengen, en datse sterve door achtloosheyt: en om dit gevaer van 't leven, is 't niet genoegh, datmen de goederen van de Weesen versekert en bewaert. Die geene die overwonnen was, dat hy zijne Weese bedrogen of bestolen hadde, dat wierde een schandvleck van oneerlijckheyt geacht, en wierde, volgens 't besluyt, gehouden 't selve dobbel te vergoeden, en dat nae de Wetten van de twaelf taefelen, en van Triphonius in l. tres tutores ff. en Cicero voor Cecinna en Q. Roscio.

Maer de Voogd sal oock boven het goed, sorge dragen voor het leven van de Weesen, jae hy sal de Weesen beminnen als kinderen van andere luyden, gelijck de Musch doet aen de jonge Swaluwen, diewelcke als zy van hare Moeders, uyt misnoegen, werden verlaeten, soo brenght de Musch dieselve, als zijn eygen jongen, op. Soo een Musch siet dat een Weselken 't nest van de Swaluwen soeckt te belaegen, soo openbaert hy 't selve met krijten en tjilpen, en stelt sich daer tegens met zijnen nebbe, om de Swaluwen te beschermen.