Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 1

V. Hoofdtstuk.
Van de Zielverhuizing, van de Opstanding en van 't Oordeel; als mede van de dertien Geloofs-Artykelen.

⁺ Daar zyn Jooden die gelyk Pythagoras gelooven, dat de ziel van 't een in 't ander lichaam verhuist, 't geen zy^(d) Ghilgul noemen, en zy trachten dit gevoelen uit veele plaatsen der Schriftuur goet te maaken, meerendeel uit Ecclesiasticus en Job genomen: maar dit gevoelen is onder hun niet algemeen, en 't zy hoe 't ook zy, of niet zy, men houd dit onder hun voor geen kettery.

⁺ Zy gelooven de opstanding der dooden, en dit is een hunner dertien geloofs-artykelen; dat ten einde der dagen de dooden zullen weder opstaan, en dat Godt vervolgens een algemeen oordeel over alle menschen en zielen oeffenen zal, gelyk Daniel 12. vers 2. geschreeven staat: En den geenen die in 't stof zullen slaapen, zullen ontwaaken, deeze ten eeuwigen leeven, geenen tot versmaadheden en tot eeuwige afgryzinge.

⁺ Na dat we de Plechtigheden en Gewoontens, die nu onder de Jooden noch in gebruik zyn, door loopen hebben, is 'er noch overig de dertien geloofsartykelen voor te stellen, die hun geheel geloofbehelzen, over een komende met het geen 'er de Rabbyn Moses den Egiptenaar,^(e) in zyne verklaring van de Misnach, en de verhandeling van 't Sanhedrim Hoofdtstuk. Helec, van zegt. Die alle de Jooden zonder eenige tegenstribbeling hebben aangenomen.

I.	Dat 'er een Godt is, Schepper aller dingen, eerste oorsprong van alle wezens, die zonder eenig deel van 't Heelal bestaan kan; maar dat 'er niets in de waereldt is 't geen zonder hem bestaat.
II.	Dat Godt een is, en ondeelbaar; maar van een verschillende eenigheit met alle andere eenigheden.
III.	Dat Godt onlichaamelyk is, en dat hy geen mogelyke lichaamelyke hoedanigheit heeft, en die den mensch begrypen noch bevatten kan.
IV.	Dat Godt van alle eeuwigheit is, en dat alles 't geen is, hem alleen uitgezondert, in der tydt een begin heeft gehad.
V.	Dat men niemandt dan Godt moet dienen en aanbidden; en dat men geenen anderen

+ Hoe eenige Jooden het gevoelen van Pythagoras aankleeven.

(d) 't Welk omwenteling betekent. Als of de zielen niet dan gedurig van 't eene lichaam in een ander omwentelden.

+ Maar andere de opstanding volgens hunne geloofs-artykelen gelooven.

+ Waar in de dertien geloofs-artykelen der Jooden bestaan.

(e) Anders Maimonides of Rambam genoemt; te weeten, Rabbi Moses Ben Maimon, die de geleerdste en min bygelovigste van alle Jooden is geweest.

[p. 78]

	noch dienen, noch aanbidden mag, 't zy als Middelaar, of Voorspraak.
VI.	Dat 'er geweest zyn, en dat 'er noch Profeten konnen zyn, geschikt om de ingeevingen Godts te ontfangen.
VII.	Dat Moses grooter Profeet dan alle andere Profeten is geweest, en dat de trap van Profecy waar mede Godt hem vereert heeft, ongemeen was, en verre boven deeze die hy aan andere Profeten gaf.
VIII.	Dat de Wet hun door Moses nagelaaten, t'eenemaal door Godt is opgestelt, en dat ze geen Sylaab bevat, die zuiverlyk van Moses zy, en dat bygevolg de verklaring deezer geboden die zy door overlevering hebben, t'eenemaal uit Godts mondt zy voortgekomen, die dezelve aan Moses gaf.
IX.	Dat deeze wet^(a) onveranderlyk is, en dat men 'er niets byvoegen noch afdoen mag.
X.	Dat Godt alle onze menschelyke doeningen weet en bestiert.
XI.	Dat Godt den geenen vergeldt die zyne Wet onderhoudt, en straft die de zelve schendt; dat de beste vergelding in 't ander leven is, en de grootste kastyding de verdoemenis der ziele.
XII.	Dat 'er een Messias moet komen, die waardiger dan alle Koningen wezen zal die ooit voor hem in de waereldt zyn geweest; dat schoon hy vertoeft te komen, men aan zyne komste niet mag twyffelen, noch zich een tydt voorschryven, waar in hy komen moet, en noch minder dit uit de Schriftuur trekken, gemerkt men 'er nooit Koning van Israël hebben mogt, die niet uit de Stamme Davids en Salomons zy.
XIII.	Dat Godt de dooden weder opwekken zal, gelyk hier voor reeds is gezegt.

Dit nu zyn de Grondregels van der Jooden geloof, waar mede wy van dit verhaal, van 't geen zy gelooven, en gewoon zyn te oeffenen, een einde maaken.

(a) Zie het Byvoegzel, alwaar van deeze voorgewende onveranderlykheit der Wet gehandelt word, 't geen de Jooden gemeenlyk den Christenen voorwerpen en te last leggen.