Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 1

VII. Hoofdtstuk.
Van der Jooden Aalmoezen, Geloften, Belydenis, Boete, Vaste en Onthoudingen; van hunne Afwasshingen, en zorg die zy voor de zuiverheit huns lichaams te drangen hebben.

⁺ Nauwkeurig genoeg heeft Leon de Modena van de Aalmoezen der Jooden geschreeven. Wy bekennen met hem dat ze ongemeen^(c) mildaadig zyn, en voe-

+ Hunne mildadigheit tegen de Armen en nood lydende beweezen.

(c) Men heeft 'er een wezentlyk bewys van hoedanig zy hunne geloofsgenooten te Avinjon geduurende de Pest van den jaare 1721. te hulp gekomen zyn. De Jooden uit Engelandt en Nederlandt hebben hun groote sommen geldts verstrekt en van alles wat noodig tot leven en gezondheit dienstig was, verzorgt.

[p. 111]

gen 'er niet dan een aanmerking by op 't geen hy van deeze aalmoezen zegt. Dit is dat de Jooden^(a) openlyk geen aalmoes van de Christenen, noch van andere vreemdelingen, noch zelfs van een Christen Vorst mogen ontfangen: nochtans mogen zy 't onder de handt of bedektelyk doen, voornamentlyk, indien hun eigen volk niet genoeg tot onderhoud hunner armen geeven kan.

⁺ Van alle zaaken die opzicht op den Godtsdienst hebben, zyn 'er geen waarin de Godtvruchtigheit lichter te verleiden is, dan in Geloftens. Een Godtvruchtige en yverige Geestelyke zal lyden dat men het broodt gansche huisgezinnen ontneemt, onder voorwendzel een Kerspelkerk te verryken, zonder zich in ongerechtigheit van den geenen te wikkelen, die hunne goederen aan de Kerk toewyen. De Kloosters vloeien van de goederen over, die de Godtvruchtigheit der Monniken onnut zyn, terwyl de kinderen der geenen, die hun erfgoedt aan deeze Kloosters besproken hebben, een aalmoes verzoeken. Men draagt Godt noodelooze menschen in de Waereldt op. Een Maagdt in den bloei haarer Jaaren, van gezonde gesteltheit, en die zoude aangezocht worden den naasten lief te hebben, word gedwongen het kloosterleven goed te keuren, naardien men 't aan Godt verlooft die die zy niet bemint, en die zy ook niet beminnen zal, dan tot jaaren gekomen. Hoe veel Jongelingen heeft men niet genoodzaakt gelofte van kuisheit te doen; schoon zy een ongemeene bequaamheit voor de voortteeling hadden, die zy dan verplicht zyn te dempen, of veeleer ongeregelt oeffenen? De Liefde en 't verdriet baaren veele onbedachte geloften. Eindelyk voeden de Geloften gemeenlyk groote dwalingen in den Godtsdienst. Wy zullen 'er niets byvoegen op 't geen Leon de Modena van de Geloften der Jooden heeft gezegt.

⁺ De voorschriften van der Jooden belydenis zyn naar het onderscheid der Landen geschikt. Behalven dit hebbenze een groote en kleine Belydenis of Biegt. Men moetze staande opzeggen.

Na deeze gedaane bekentenis geesselen zich eenige Jooden. Deeze geesseling word Malcut^(b) genoemt: maar de oeffening is 'er niet algemeen van, noch geboden. De Plechtigheit deezer geesseling bestaat aldus: Twee Godtsdienstigen oeffenen die beurtsgewyze op elkander: een deezer boetelingen gaat met het aanzicht naar 't Noorden gekeert ter aarde leggen, en den rug naar 't Zuiden. Men mag zich naar 't Oosten en Westen uitgestrekt niet laaten geesselen, vermits Godt in deeze plaatsen zyn verblyf houd.

De Boeteling ontfangt dan negen en dertig slagen met een bullepees, bekent wederom zyne zonden geduurende de geesselslagen hem op den rug toegetelt. De Geesselaar doet zyn werk onder het opzeggen van het 38^te vers van den 78^sten Psalm, en op ieder gesproken woord geeft hy een geesselslag.^(c) De dertien woorden van 't vers herhaalt den Geesselaar drie werf, maakende dus het getal van negen en dertig uit. De gegeesselde staat vervolgens op, en betaalt naaukeurig deeze die hem gegeesselt heeft met de zelfe munt. Deeze geesseling is op Deuteronomium 25. vers 2. gegrondt. Alhoewel 'er van veertig slagen gemelt word; nochtans kan men in Buxtorf^(d) zien, hoe de Rabbynen dit verklaaren.

Insgelyks kan men in Buxtorf^(e) een omstandig⁺ verhaal vinden van veele byzondere Vastendagen, die de Jooden vrywillig waarneemen. De Vastenavondt van dien die voor zich in 't byzonder een gelofte van te vasten heeft gedaan, verscheenen zynde, offert hy Godt een offerhande van zyn bloedt en 't vette zyns lichaams, 't welk deeze vrywillige boetoeffening mag verminderen. De Rabbynen, de Schriftgeleerden der Wet, alle persoonen die den volke onderwyzen en leeraaren, zyn aan deeze byzondere Vasten niet verplicht, vermits de herhaalde onthoudingen de krachten uitputten: maar de Vasten door de Kerkplichten opgelegt, moetenze gelyk anderen waarneemen. In 't byzonder is 't verboden op een Feestdag of den Sabbat te vasten, en op den dag als de Maan weer vernieuwt.

De Jooden neemen voor een grondslag⁺ van den Godtsdienst, 't geen de Artsen voor de gezondheit aanpryzen. Zy gaan, uit het bedt opgestaan zynde, hun gevoeg doen; alsdan, zoo de Aloude Jooden geloofden, hadden ze de bescherming van den Bewaar-Engel noodig,^(f) wanneer de zitting te lang viel; men verzocht het beleefdelyk om niet onverduldig te zyn enz. Nadat de natuur zich ontlast had, moest men zich wachten de rechter handt niet te gebruiken, want deeze handt moest gebruikt worden om de Wet te schryven en de bewaarmiddelen te behandelen; dus moest dan de slinker handt dit werk doen. Ook meest men zich in

(a) Zie 't geen Buxtorf Syn. Jud. C. 44. heeft gezegt. Maar Basnage melt het tegendeel in zyn Hist. des Juifs.

+ Geloftens en van welk een aart die in den Godtsdienst zyn.

+ Boetoeffening van welk een vreemden aart voorgestelt.

(b) Buxtorf Syn. Jud. C. 25.

(c) Daar zyn 'er dertien in de Hebreeuschen Text.

(d) Syn: Jud. C. 25.

(e) ibid.

+ Vaste hoe die door eenigen onderhouden worden.

+ Bygelovigheit waarmede de Jooden bezwangert zyn.

(f) ibid. C. 8.

[p. 112]

deezen Staat bevindende aan Godt niet denken, of zynen naam uitspreeken. Iemandt zynen last afleggende, moest zich naar het Zuiden of Noorden keeren: maar nooit naar het Osten noch Westen, want Godt in deeze plaatsen zyn verblyf heeft. Alle Jooden komen nochtans over de oeffening deezer gebruikelykheden in gedachten niet overeen.

Men wascht zich aanstonds daarna. Indien iemandt zich wasschen wil, neemt hy het bekken in de rechter handt en geeft het aan de slinker, die de andere ten dienst moet zyn. Wanneer de rechter gereinigt is, dient ze de slinker. Men wascht ze tot aan het gewricht, en men houd de vingers zodanig dat het water waarmede men zich wascht die niet meer bevuile. Veele andere beuzelingen zyn 'er door hun noch waar te neemen, die, om de nieuwsgierigheit van den Lezer te voldoen, in^(a) Buxtorf en^(b) Basnage konnen nageslagen worden.

Die geen die met een gemaakt gebaar Godtvruchtig schynen, moeten veel meer gedult hebben dan andere menschen. Hunne beuzelachtige geregeldheit is nooit zonder eenige bekommernis. De Hoogduitsche Joode voornamentlyk zyn 'er ten vollen van verzien. Men mag, zeggenze, het water waar mede men zich gewasschen heeft, niet weggieten; men moet over dit water niet gaan; men mag zich voor de wassching niet krabben enz. Men voegt 'er by dat de veronachtzaming deezer waarneemingen verdrietige toevallen onderworpen is. Het aangezicht met geen minder zorge te wasschen, en den omslag van deeze wassching, wykt in 't minst niet voor het reeds verhaalde.

(a) Syn. Jud. C. 8.

(b) Hist. des Juifs. Ch. 19.