Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 1

VIII. Hoofdtstuk.
Het Conclave beschreeven; en hoedanig de Spys den Kardinalen word gebragt, terwyl zy in 't Conclave zyn.

⁺ Eenige Schryvers die het Conclave beschreeven hebben, noemen 't een kleine Republyk. Het gelykt 'er wel eenigzins na, indien men de overeenkomst van alle de

+ Het Conclave beschreeven, 't welk gemeenlyk in 't Vatikaan gehouden word.

[p. 244]

daar in opgesloten Kardinalen beschouwt, en die ten kosten van de Apostolische Kamer onderhouden worden.^* Het Conclave is aan geene byzondere plaats verbonden, en de Historien verschaffen 'er ons voorbeelden van^(a) hoe men het op verscheiden plaatsen gehouden heeft. De Kerkelyke Inzettingen staan den Kardinalen toe de plaats van 't Conclave te verkiezen: nochtans word het altoos in 't Paleis van St. Pieter of 't Vatikaan gehouden, wegens de grootte van het gebouw, en het gemak der wateren, van openplaatsen en galderyen, die het groot getal van Dienaren konnen bevatten, als tweemaal 's daags ten dienst der Kardinalen gaan en komen. De grootte van de plaats voor dit Paleis en de nabygelegenheit van St. Pieters Kerk, alwaar deeze Plechtigheden geschieden moeten, verbind den Kardinalen het Vatikan te verkiezen om 'er het Conclave te houden.

Het Conclave is een byeenvoeging van Cellen^(b) klein van begrip, uit dennen hout ten kosten van de Apostolische Kamer gemaakt; waar in de Kardinalen hun verblyf neemen, terwyl zy aan de verkiezing van een Paus arbeiden. Ieder Cel heeft een afsnyding voor de Conclavisten. Zy worden genommert en door 't lot getrokken, gelyk we reeds gezegt hebben. In de Galeryen en de Zaalen van 't Vatikaan zyn ze alle op een reeg geplaatst: maar zodanig dat een enge tusschenruimte de zelve van elkander scheid. De Kardinalen die Gunstelingen van den overleden Paus zyn geweest, verzieren ze op hunne kosten met violetverwige Stoffen, en de anderen met groene Sersie. De Stoelen, de Tafel en 't Bedt met de zelfde Stoffe versiert. Ieder Kardinaal laat zyn Wapen boven de deur van zyne Cel plaatsen. Tusschen de Cellen en Vensters is een lange Galdery om aan 't gansche Conclave het daglicht te verschaffen. De Cellen ontfangen 't door de glasvensters die ter zyde van de Galery zyn.^† Het Afbeeldzel van zodanig een Cel word den Lezer in de plaat hier onder aangeweezen, vertoont.

De Zwitzers die de deur van 't Vatikaan bewaaren,⁺ houden 'er van buiten dag en nacht goede wacht, en schutten met planken de doorgang der Galeryen af die op de plaats van St. Pieter uitkomen. Men stelt een wacht by deeze afschutting. Op de Plaats houd men een Krygswacht onder het bevel van den Generaal der Kerke, die gemeenlyk door het Genootschap der Kardinalen onderhouden word. Hy heeft zyn verblyf in 't Vatikaan, naast den Prelaat die Gouverneur van 't Conclave is. By het Kasteel St. Angelo is een andere Krygswacht, wiens soldaten door den Maarschalk der Kerke^(c) worden gelicht, die daarenboven rondom het Conclave Schiltwachten stelt, en voornamentlyk aan de Poort by de^(d) zeven Torens, waar door men de spys aan de Kardinalen inbrengt.

Men mag de Kardinalen nooit spreeken, noch ook eenige anderen in 't Conclave opgesloten, dan op gestelde tyden en uuren, en ook niet dan overluidt in 't Italiaans of Latyn.

Voor dat men de spys ten dienst van 't⁺ Conclave door laat brengen, moet de Pre-

* In de byvoegde Afbeelding word den Lezer 6. Verbeeldingen voorgestelt, waar van de eerste, De Intree der Kardinalen in 't Conclave verbeeldt; de tweede, De Mis van den Heiligen Geest; de derde, De eerste Vrgadering der Kardinalen; de vierde, Het Scrutin der Kardinalen voor de Verkiezing van den Paus; de vyfde, Hoedanig de Spys in 't Conclave word gebragt; en de zesde, Het Onderzoek van de ingebragte Spyze.

(a) Het Conclave voor Clemens den V. werd te Perouse gehouden. Zie Historie van 't Conclave.

(b) Zy beslaan tien voeten in 't vierkant.

† Zie de Afbeelding Pag. 240. De Opstal en Timmeraadje der Kardinaals Cellen in 't Conclave.

+ En door dag- en nacht wachten bezet.

(c) Dit ampt behoort onder het geslacht der Savelli, door een Bul die de Pausen hun hebben ingewilligt, vermits het geslacht zeer oudt is. Terwyl de Stoel leedig staat, moet de Maarschalk der Kerke dag en nacht aan de voornaamste poort van 't Conclave de Wacht houden.

(d) Dat men hier by aanmerke, dat 'er een voornaame poort van 't Conclave is, die niet geopent word dan om de Kardinalen of hunne Conclavisten uit te laaten, wanneer zy in 't Conclave ziek worden. De poort en de torens zyn van twee sloten verzien, een van binnen en een van buiten. De sleutels van buiten zyn onder bewaring van den Prelaat, benoemt als Gouverneur van het Conclave te zyn, en die van binnen onder die van de Ceremonie Meesters. De sleutels van buiten van de voornaamste poort zyn in de macht van den Prins Savelli, en die van binnen in handen van den Kardinaal Kamerling, die mede deeze van een klein venstertje bewaart, 't welk men niet opent dan ter gehoorgeeving die de Kardinalen de Hoofden der Orden verleenen. Ook zyn 'er sleutels van buiten voor dit venster, en die onder bewaring van den Prins Savelli zyn. Eindelyk, als of alle deeze buiten en binnen-sloten niet-verzekering genoeg gaven, klampt men van binnen noch een hecht hangslot aan de voornaamste poort, waarvan de eerste Ceremonie Meester de sleutel heeft.

+ Hoe de aangebragte Spyze werd onderzocht,

[p. t.o. 244]

L' ENTRÉE des CARDINAUX au CONCLAVE.

N^o. 15.
La MESSE du SAINT ESPRIT.

Premiere CONGREGATION generale des CARDINAUX.

Le SCRUTIN des CARDINAUX pour L'ELECTION d'un PAPE.

MANIERE dont on porte les VIVRES au CONCLAVE.

L' EXAMEN des VIVRES.

[p. 245]

laat de wacht by de Torens hebbende, de⁺ zelve zorgvuldig onderzoeken, en wel acht geeven dat men onder dit voorgewend middel geene Brieven van Mogentheden en alle andere belanghebbende persoonen in de Verkiezing van 't Pausschap, laat door slippen.

^+(a) ‘Dagelyks op den middag en omtrent des avondts, komen de Amptenaren van ieder Kardinaal op de Plaats van St. Pieter in huns Meesters Karossen, en daar uit getreden, vraagen ze den Hofmeester van 't Conclave naar het eeten van hun Meester, of zy gaan het haalen indien hy zyne byzondere keuken houd, en dragen de spys alsdan naar de Torens^(b) van 't Conclave in deeze Orde. Eerstelyk gaan twee Staffiers van den Kardinaal vooruit, draagende ieder een houte violetverwige Staf met het Wapen van hun Meester. De Kamer Dienaar van den Kardinaal komt vervolgens met een Zilvere Staf in de handt, en de Edellieden volgen by paaren met ongedekten hoofde. Na hun verschynt de^(c) Hofmeester met een Servet over den schouder, wordende van den Schenker en Voorsnyder verzelt. De Staffiers die hem volgen, draagen de Spys en Drank van den Kardinaal met een handboom, waar aan een groote Ketel hangt, daarin verscheiden Potten, Assiëtten, Schotels, enz. zyn. Andere Staffiers draagen groote Korven met Wynbotteljes, Broodt, Vruchten, enz. In den Toren komende, noemen ze overluidt de naam van hun Meester den Kardinaal, op dat zyn Kamerdienaar kome, die hen, in 't Conclave zynde, verwacht, de Spys en Drank laat aanneemen, en door Arbeiders naar de Cel van den Kardinaal brengen. Al deeze Spys word door den Prelaat, die buiten het Conclave de wacht met de Handhavers van 't Roomsche Volk heeft, naaukeurig onderzocht, om voor te komen, dat 'er geene Brieven doorsluipen. Zy mogen alles openen uit voorzorge van bedrog. De Botteljes en Schroefflessen moeten van glas of kristal zyn, zonder eenig overdekzel, om te kunnen zien wat 'er in is: maar dit onderzoek word nu zoo streng niet uitgevoert, naardien alle voorzorge die men nemeen kan niet belet, dat de Kardinalen een middel weeten uit te vinden, om hunne geslepenheit uit te voeren en te weeten wat 'er voorvalt. Daar zyn 'er die door middel van een mengzel, eenige regels Schrift op het vel van een Kapoen getrokken, weeten te verbergen, zonder dat de onderzoekers het merken konnen: ja somtyds dienen zelfs de gerechten en de Spys die men den Kardinalen zend, hun voor Beeldschriften of Zinnebeelden die hen 't geen men begeert, te verstaan geeven.

Wanneer de Gerechten alle zyn ingebragt, sluit een Voorloper van den Paus, met een Violette Rok uitgedost en de Zilvere Staf in handen, de Torenpoort, in overstaan van den Prelaat die mede op de sluiting toezicht heeft, en verzegelt het slot met zyn wapenring; terwyl de Ceremonie Meester insgelyks van binnen doet. Wat de Prelaten aangaat tot deeze waarneeming om by te woonen gestelt, zy worden van 't Genootschap daar toe afgezonden; 't welk een Auditeur de Rota is, of een Klerk van de Kamer, een Protonotaris, een Referendaris, enz. Zy hangen van den Gouverneur van 't Conclave af.

+ Spyze word onderzocht,

+ En met welk een plechtigheit in 't Conclave doorgelaten.

(a) Zie het Tafereel van 't Roomsche Hof, uit Lunadoro getrokken.

(b) Men noemt ze Ruote in 't Italiaansch. Door deeze Torens is 't dat de Kardinalen en Conclavisten met die van buiten spreeken. Haare Eminentiën geeven 'et gehoor aan Afgezanten en alle die de Ordens van 't gewyde Genoodtschap ontfangen, als de Gouverneurs van Rome en van Borgo of St: Pieters Burg enz. die na de sluiting niet in 't Conclave komen. Geen onderscheid is 'er in de gehoorgeeving der Kardinalen met deeze van den Paus. Men doet voor hen drie kniebuigingen, om redenen dat de Paus zich onder 't gewyde Genootschap den Kardinalen vind, schoon noch niemandt van hun, om het te wezen verkooren zy. Derhalven is 't rechtmatig dat men aan deeze uitmuntende Vergadering de hulde, die men den Paus schuldig is, bewyst; nademaal hy zekerlyk, alhoewel onbekent in 't Conclave is. Zie de Redenvoering het Conclave betreffende, in den aanvang van de Historie van 't Conclave.

(c) In 't Italiaansch Scalco genoemt.