Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 1

IX. Hoofdtstuk.
Handelende van de Aanbidding na de Verkiezing van den verkooren Paus.

⁺ ‘Zoo draa de Paus^(d) verkooren is, verzoeken hem de Kardinalen en Hoofden van de Orde hier in te bewilligen, en vraagen, welk een naam

+ Hoedanig men met den verkooren Paus handelt.

(d) Dit is uit het Tafereel van 't Roomsche Hof getrokken. De Schryver van dit Boek dist ons alles woordt voor woordt op, uit een Italiaansch Boek, genoemt Relazione della Corte di Roma e de riti da Offervarsi in essa, &c.

[p. 246]

^(a) hy beslooten heeft in deeze verandering van Staat aan te neemen; (men geeft hem alsdan^(b) den Visschers Ring.) De Ceremonie Meesters maaken een schriftelyk verslag van de Verkiezing op, en geeven een Getuigschrift aan 't Genootschap. De twee eerste Kardinalen Diakenen geleiden den nieuwen Paus achter het Autaar, alwaar men hem met hulp van de Ceremonie Meesters en den Sakristyn, die altoos van de Orde der Augustinen is, zyne^(c) Kardinaals kleederen uit trekt, en met het gewaadt van den Paus bekleed, te weeten, een Priesters rok van witte taf, een boven rok van fyn linnen, een kap en bonnet van root satyn, en een paar pantoffels of muilen met goud geborduurt roodt laken over trokken, waarop een goud kruis is afgebeeld. De Paus dus verkleed zynde, word in zynen Stoel voor 't Autaar van de Kapel gedraagen, alwaar de Verkiezing is gedaan,⁺ en daar is 't dat de Kardinaal Deken en vervolgens de andere Kardinalen zyne Heiligheit geknielt^(d) aanbidden, den voet kussen, en vervolgens de rechterhandt; de Paus opstaande^(e) geeft hun den kus des Vredes^(f) aan de rechter wang. Hier na gaat de eerste Kardinaal Diaken voor den eersten Ceremonie Meester die het kruis draagt, gevolgt van Muzykmeesters zingende de Antiënna: Ecce Sacerdos Magnus, enz. Zie den grooten Priester die voor Godt aangenaam is geweest en rechtvaardig bevonden. Zich begeevende naar^(g) het groot vertrek van St. Pieter, alwaar de Meester Metzelaar⁺ de deur heeft laaten open maaken, op dat de Kardinaal tot aan de Ballustrade komen kan, om het Volk de Verkiezing van den Paus bekent te maaken, uitroepende: Annuntio vobis gaudium magnum, habemus Papam &c. Wy verkondigen u groote vreugde; wy hebben een Paus, enz. als dan woord de groote metale Slang van St. Pieter afgeschoten, om den Gouverneur van St. Angelo te verwittigen, al het Geschut van 't Kasteel te lossen. Waar op men alle de Klokken in de Stadt luit, zulks de lucht wedergalmt van al het gerucht, verzelt van Trommels en Trompetten.

Onder het gebalder van 't geschut, het⁺ luiden der klokken, het zingen van Muzyk en 't geluit der speeltuigen, yvert het Roomsche volk niet min in hun vreugde bedryf en in loftuitingen over den nieuwen Paus. ‘Op dien zelven dag^(h) twee uuren voor middernacht word de Paus zyn Koorkleedt aangedaan, den Myter opgezet en gedraagen naar de Kapel van Sixtus, en aldaar voor het Autaar geplaatst, alwaar de Kardinalen in hunne violette Koorkleederen komen, om hem voor de tweedemaal aan te bidden. Deeze aanbidding geschied als de eerste en de Muzykmeesters zingen't geen met het onderwerp overeenkomende is. Ondertusschen word de sluiting van het Conclave weer geopent, en de Kardinalen begeeven zich met het vooraf-gaande Muzyk naar St. Pieters Kerk. Vervolgens word de Paus gedraagen, in zynen Pausselyken zetel zittende, onder een groot rood verhemelzel met goude franjes versiert. Zyne Staffiers plaatsen hem op het groot Autaar van St. Pieter, alwaar hem de Kardinalen voor de derdemaal aanbidden, en na hen de afgezanten der Vorsten⁽ⁱ⁾, in de tegenwoordigheit van een ontallyke meenigte Volks, waar van deeze groote Kerk tot aan de Portalen toe is opgevult. Men zingt het Te Deum, en vervolgens zegt

(a) Sergius de III. of IV. die te vooren Os porci of Varkens-smoel genoemt was, is de eerste der Pausen, die goed vond op zyne verheffing van 't Pauschap van naam te veranderen. Zyne Opvolgers hebben hem hier in nagevolgt. Zie Faseic. Tempor. Andere meenen dat de Pausen sedert Johannes den XII. hunne naamen niet verandert hebben, die te vooren Octavius genoemt was, en in 't jaar 956. den Pausselyken Zetel bekleedde, lang na Sergius den II. en eenige jaaren voor Sergius den IV.

(b) Deeze byzonderheit is getrokken uit het Boek Sacrar. Cerim. Ecclesiae Romanae L. 3. Maar het Tafereel waaruit men dit bybrengt, melt 'er niets van.

(c) Deeze kleederen zyn den Geestelyken van de Ceremonie overgelaaten. Zie Cerim. Eccl. Rom.

+ hem aanbidt.

(d) Genuflessi. Relat. della Corte di Roma.

(e) Da sua S. è satto levar in piedi. Ibid.

(f) Aan beide de wangen, nell' una è l' altera guancia. Ibid.

(g) La Loggia della beneditione. Ibid.

+ en zyne Verkiezing den Volke bekent maakt.

+ De Paus Plechtelyk naar de Kapel van Sixtus gedragen, word anderwerf aangebeden.

(h) Zie het Tafereel van't Roomsche Hof. 't geen hier gezegt word is mede uit het hier voor aangehaalde Boek getrokken

(i) Praelati nobiles. Cerim. Eccl. Rom. L. I.

Verklaring van de byvoegde Afbeelding in 6. Verbeeldingen vertoont. De eerste verbeeldt, De Aanbidding voor den Paus in de Kapel; de tweede, De Aanbidding voor den Paus op het Groot Autaar van St. Pieter; de derde, Het aangestoken Vlaswerk voor den Paus; de vierde, De Krooning van den Paus; de vyfde, Het aanbieden van der Jooden Pentateuchus voor den Paus in 't Colliceum; de zesde, De aanbidding der Sleutelen voor den Paus in 't Portaal van St. Jan van Lateranen.

[p. t.o. 246]

L' ADORATION du PAPE dans la CHAPELLE.

N. 16.
L' ADORATION du PAPE sur le grand AUTEL de S^t. PIERRE.

Les ÊTOUPES brulées devant le PAPE.

Le COURONNEMENT du PAPE.

B. Picart sculp. dir. 1725.

Les JUIFS presentant le PENTATEUQUE au PAPE dans le Collisée.

Les CLEFS presentée au PAPE sous le vestibule de S^t. Jean de Latran.

[p. 247]

de Kardinaal Deken, ter zyden het Epistel staande, eenige verzen en gebeden op, in het Roomsch Ceremonie Boek aangeweezen. Hier na de Paus op den voet van 't Autaar gezeten zynde, zet hem een Kardinaal Diaken den Myter af, en hy zegent plechtelyk het Volk, vervolgens verandert men zyne Pausselyke sieraden; als dan draagen hem twaalf mannen, met scharlaken mantels bekleed, die tot op de voeten hangen, in zynen zetel gezeten,^(a) op hunne schouders naar zyn vertrek.

⁺ Wat de gewoonte van het kussen der voeten van den Paus aangaat, zeker is die zeer oudt. Baronius meent 'er een voorbeeldt van te vinden^(b) sedert den Jaare 204. Men vind vervolgens, dat de Keizer Justinus de I. Pepyn Koning van Vrankryk, Frederik Barberossa enz. des Pausen voeten gekust hebben. Nochtans weet men de juiste tydt niet, wanneer dit gebruik stant greep. Nu zullen we zien hoe dit enkelyk zyn gezicht op Jesus Christus heeft, alhoewel het in 't gemeen aangezien word, als een betuiging van eerbiedigheit die de Christenen zynen Stedehouder toedragen. I. Men⁺ moet dan acht geeven dat zyne Heiligheits Pantoffel met een kruis is versiert, 't welk het zinnebeeldt van den gekruisten Jesus Christus is. Om des Volks bygelovig misbruik voor te kamen, 't welk zich dikmaals een blinde eerbiedigheit onderwrept,^(c) willen de Opvolgers van St. Pieter van den H. Geest verlicht, dat hunne muilen en voetzolen dit kruis op 't overleer draagen; over zulks men des Paus voeten niet kust: maar het Kruis van den gekruisten Jesus Christus; en dit is een klaar bewys dat zyne Heiligheit^(d) de Knecht der Knechten van Jesus Christus is. II. wanneer zelfs het Kruis op 't overleer van den pantoffel niet was, zou de uitmuntenheit van de waerdigheit de huldiging bekrachtigen; en III. dit word te meer door de Heiligheit van 't volstrekte Pausschap bekrachtigt. Men moet hem dan de voeten kussen, gelyk men^(e) het Kruis en de heilige Beelden kust.

De aanbidding is betrekkelyk op Godt.⁺ Zy is niet voor den Paus: maar voor Jesus Christus, gelyk (Maria en Magdelena)^(f) zich voor zyne voeten nederwerpende hem aanbaden. Wy gelooven nochtans,⁺ zonder dat we meenen de waardigheit van den Paus, en de erbiedt die men den H. Stoel verschuldigt is, te beleedigen, dat een gedeelte van de eer die men den Paus bewyst, haaren oorsprong gehaalt heeft van deeze die men den^(g) alouden Roomschen Keyzeren gaf, 't zy datze hen als Opper-Priesters, namentlyk Hoofden van den Godtsdienst der Romeinen aanzagen, of als Oppermogentheden van den Staat aanmerkten: Maar wy voegen 'er teffens by, dat deeze eer nu rechtmatig en noodzaakelyk word geacht. Paus Innocentius de III. Heeft gezegt:^(h) dat de de Kerk de Bruidtvan Jesus Christus, haar ten huwelyk hebbende, een volkomen macht over het Waereldlyke en Geestelyke heeft aangebragt; dat de Myter het merkteken van 't Geestelyke zy, dat de Kroon die van 't Waereldyke is, en dat het een en 't ander den Christenen te kennen geeft, dat hy de Koning der Koningen en Heer der Heeren zy.

(a) Stephanus de II. tot Paus verkooren, is de eerste die men op de schouders na zyne verkiezing naar de Kerk gedraagen heeft. De Edelen van 't aloude Rome lieten zich in een soort van draagzetel (Lectica) door hunne slaven draagen. Mogelyk is 't dat de gewoonte van den Paus op de schouders te draagen, allenks na de vernietiging van 't Heidendom te Rome is ingevoert. Wat Stephanus de II. aangaat, 't blykt, door 't geen Platina zegt, dat de waardigheit van deezen Paus met de eer overeenquam, dat men hem op de schouders droeg.

+ 's Pausen voet kussen een oud gebruik.

(b) Predrigna ad Caium Papam se contulit, ad pedesque procidens eos ex more exosculata est.

+ Hoedanig dit voet kussen begrepen word.

(c) Divino spirante lumine apposuerunt crucem supra eorum Sandalia &c. Casalius de Christ. ritibus.

(d) Unde protestantur summi Pontifices esse se servos servorum ejus quem ipsi repraesentant per crucem, ibid.

(e) Casulius. ibid.

+ Als ook de aanbidding.

(f) Matth. C. 28.

+ Hoedeeze eerbewyzing van den Paus over een komstig met die den Roomschen Keizeren beweezen, is.

(g) Exempla sunt tum de Caio Caligula, Nerone, Othone, Trajans, Adriano & Diocletiano, qui alios ad oscula genuum & pedum admiserunt, praesentim ultimus. Joh. Steph. de Osculo Romani Pontificis Cap. 8. Vergelyk de Rechten van 't Pausschap zyner Heiligheit met deeze die zich eertyds de Opperpriesters van 't Heidensch Rome toeëigenden, en beschouw ten dien einde de beschryving die ons Dionys van Halicarnassus van de zelve gegeeven heeft.

(h) Ecclesia Sponsa, zegthy, non nupsit vacua, sed dotem mihi tribuit absquo precio presiosam, Spiritualium plenitudinem & latitudinem temporalium. In signum Spiritualium contulit mihi Mitram, in signum temporalium dedit mihi Coronam: Mitram pro Sacerdotio, Coronam pro regno: illius me constituens Vicarium qui habet in Vestimento & femore suo Scriptum, Rex Regum & Dominus Dominantium.