Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 1

[p. 296]

XXV. Hoofdtstuk.
Hoedanig en waarin de beruchte Kruisbeelden bestaan.

⁺ Te Lorette, zoo zeer door haare Lieve Vrouw vermaart, is in het vlek van Cirolo op den weg van deeze kleine Plaats gelegen, een Wonderdaadig Kruis door St. Lucas gemaakt. Deeze die hun plicht voor de Lieve Vrouw willen afleggen, moeten zich erinneren dat zy ten minsten zoo veel achting den Zoone als de moeder toe draagen

⁺ Het^(a) Sanctissimo Crocefisso of 't allerheiligste Kruisbeeldt te Napels is van hout: maar de geringheit der stoffe neemt 'er de waardigheit niet van weg; en de erkentenis die men aan Thomas d' Aquinas betuigt^(b) hem voor zyne deftige en heilzaame Schriften bedankende, moet den yver te meer verdubbelen van den geenen die de Kapel van zyn verblyf bezoeken.

Een ander Kruisbeeldt van Napels, had weleer een lang gesprek met Paus Pius den V. zyne Stedehouder. Een ander, insgelyks van de zelve Stadt, had byna het hoofdt door een Kanonkogel verlooren, indien het niet gebukt had: maar het verloor zyn kroon.

De Santo Volto van Luca is van Sederen⁺ hout; 't is een Kruisbeeldt prachtig gekleed; hebbende^(c) zilvere en met goud overtrokken schoenen aan. Op 't hooft heeft het een kroon fllikkerende van edelgesteente. Nikodemus, zegt men was 'er de werkmeester van: maar men gelooft in 't algemeen, dat hy 'er niet dan 't gezicht van heeft gemaakt. De gewichtigheit der onderneeming deed der Engelen nieuwsgierigheit daar op letten, hoe een arbeidt van zodanig een aangelegenheit volbragt zoud worden; niet weinig stonden ze over de langzaame uitvoering van Nicodemus verzet; doch medelyden met een mensch hebbende, wiens yver zoo verre ging van een meer dan meeschelyk werk te ondernemen, voltooiden zy 't zelfs, en hierom is 't dat dit Kruisbeeldt den naam van Santo Volto voert. Wy zouden niet konnen zeggen, hoe dit verwonderlyk Kruisbeeldt te Luca gekomen is. Eerlang werd het gedraagen, of veeleer gezegt, het plaatste zich zelf in de Kerk van St. Frediaan: maar 't zy dat het alhier geen genoegen vond, of dat het byzondere reden had om weder te verhuizen, her vloog naar de Hoofdtkerk deezer Stadt, en bleef in de lucht hangen, tot dat men't aldaar een Autaar had gebouwt. Dit Kruisbeeldt meedogend van aart,^(d) trok ter liefde van een arm mensch die het om een aalmoes badt, de schoenen uit. Dit gemerkt zynde, kocht men die weder, en gaf den arme de waarde van dien in goudt.

Het Kruisbeeldt van Lorette is berucht⁺ wegens veelvuldige wonderwerken. De Engelen bragten het Santa Casa of heilig huis uit Palestina in Italië. Een Kruisbeeldt van St. Maria Transpontina te Rome, heeft dikmaals met Petrus en Paulus gemeenzaame verkeering gehad.

Het Heilige Kruisbeelt van Trente is aanmerkelyk⁺ wegens de goedkeuring door Dekreeten van 't Concilie in de zestiende eeuw in deze Stadt gehouden.

In de Kerk der Bagynen te Gent ziet men⁺ een Kruisbeeldt, altoos de mondt open hebbende. Een zeker Bagyn bedroeft zynde geen deel in de Vastenavonds vermaakelykheden te hebben, storte haare klagten voor 't Kruisbeeldt uit, 't welk haar vermanende welgemoedt te zyn, verzocht haar den volgenden dag ter Bruiloft: maar de Bagyn storf op deezen dag; mogelyk dat ze voor deeze Geestelyke Bruiloft de vleeschelyke vermaakelykheden deezer Waereldt liever genooten had. Hoe het ook zyn mag, sedert dit voorval is des Kruisbeeldts mondt open blyven staan.

Het Kruisbeeldt^(e) van Beyere, door⁺ eene Hinde ontdekt, 't welk de Jachthonden vervolgden, moet niet vergeeten worden. Dit beest toonde het met den voet den Jagers, geen acht slaande om zich voor 't woeden hunner honden te redden, dan nadat het Kruisbeeldt ontdekt was. Deeze wonderbaare ontdekking viel onder de regeering van Karel den Grooten voor, en gaf aan 't Klooster van Pollingen den naam, waar van de eerste lettergreep het aanblassen der honden schynt uit te drukken. Men stelde te Pollingen een Jaarmarkt in, door welk middel het Kruisbeeldt, in 't Klooster en de Kerk door

+ Kruisbeelden opgerecht, en waar van men veele mirakelen vertelt;

+ Als te Napels,

(a) In de Kerk van St. Dominicus den ouden.

(b) De Afgodendienaars hebben mede hunne Goden de gaven van spraakkunde opgeoffert. Men vind 'er voorbeelden van, in de Afgodery der Indianen. Eertyds verklaarde de Juno van Veies naar Rome te willen gaan, wanneer men haar deeze voorstelling deed,

+ te Luca,

(c) Curtius de Plavis Dominicis.

(d) Idem ibid.

+ te Lorette,

+ te Trente,

+ te Gent,

(e) ibid.

+ In Beyeren.

[p. 297]

Bonifacius aldaar gebouwt, zich eerlang ruchtbaar maakten, en waar door Pollingen de wangunst van Weilhaum, een klein nabuurig Steedje tot zich trok. De Jaarmarkt aldaar overgebragt, verkoelde deeze verandering de Godtsdienstigheit der Beyerschen, zulks eerlang het Kruisbeeldt vergeeten wierd. Hier over wreekte het zich naardien de kleine Stadt Weilhaum door 't vuur werd verteert. Niet tegenstaande de strafoeffening van haare misdaadt, kon echter deeze Stadt niet besluiten om te verliezen, 't geen zy zoo onrechtvaerdiglyk verkreegen had: maar het vuur haar andermaal verteerende, dwong deeze ongelukkige Stadt weder over te geeven, 't welk zy dus Heilschendig overheert had.

⁺ In de Stadt Keulen ziet men een Kruisbeeldt met en Pruik gehult. De Tydt van de oudheit van dit hulzel is onbekent; want alles wat men 'er van zeggen kan, is, dat het van geen groote oudheit kan zyn, nademaal het gebruik van Pruiken te draagen van den hedendaagschen tydt is. De gestrenge Geestelyken, die tegen deeze geleende Hoofdhairen veel te zeggen hadden, als ziende mogelyk met verontwaardiging een zodanig gehult Kruisbeeldt aan: maar wat gebeurt 'er? het hulzel word teffens wonderbaar en stichtelyk. De hairen van de Pruik van dit Kruisbeeldt verminderen nooit, schoon de Godtsdienstige Pellegrims niet zonder een lok van de Pruik mede te neemen, vetrekken.

Wy zwygen verder van een oneindig getal⁺ Kruisbeelden, waar van eenige hebben geweent, anderen bloedt gezweedt, heilschenders ontdekt, blinden of geraakten en mismaakten geneezen. Eenigen zelfs dooden het leven gegeeven, en andere kranken gezond gemaakt. Alle hebben ze zich door een aanmerkelyke daadt uitmuntend gemaakt. Wy melden ook niet van de Huis-Kruisbeelden, naardien de gunstbewyzing der zelven, zich zelden verder dan onder de Huisgenoten die zy beschermen, uitstrekt. Men moet in den rang van deeze stellen^(a) het Kruisbeeldt, 't welk P. Bencius dikmaals des nachts bezocht, en hem eindelyk besluiten deed, zich in 't Jesuïten kleedt te steeken.

+ En te Keulen,

+ Nevens veele andere van een zeldzaame uitwerking.

(a) Zie Alegambe de Script. &c.