Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 2

XXXI. Hoofdtstuk.
Van den Kerkban en met welke Omstandigheden die gaat verzelt; als ook met hoedanig een Plechtigheit den Banneling weder ontslagen word.

⁺ Wanneer de Paus deezen Kerkban plechtelyk uitbuldert,^(a) vertoont hy zich met een Banvloekenden toestel voor 't Groot Autaar, en verzelt van twaalf Kardinalen Priesters, alle met brandende Waschkaerssen gewapent. Hy plaatst zich in den Pausselyken Zetel, voor het Groot Autaar gezet, en aldaar schiet hy den Banblixem uit. Somtyds klimt een Diaken in een zwart Misgewaadt den Kantzel op, en verkondigt met luider stemme den Banvloek; ondertusschen luidt men de Klokken, als of men over de dooden luidden. De Gelovigen zyn niet onkundig, dat de Banneling ten opzicht der Kerke doodt is. Na dit vloekbesluit, roept een ieder driewerf met luider stemme,^(b) Het zy zoo: alsdan werpen de Paus en Kardinalen hunne brandende Waschkaerssen ter aarde; en de Akolyten treeden ze met voeten. Vervolgens plakt men den Kerkban aan, en verkondigt den naam van den Banneling, zulks^(c) men voortaan geene gemeenschap met hem hebben mag.

⁺ Drie soorten van Verbanningen zyn 'er, gelyk ons het Roomsch Pontifikaal betuigt. De Groote- en Kleine Kerkban, nevens den Vloekban, welke laatste deeze is, waarvan wy de beschryving hebben gedaan. Men kan de Kleine Kerkban als een soort van geestelyke besmetting aanmerken, naardien die de uitvoering van de enkele gemeenschap, die men met een gebannen persoon heeft, in 't werkstelt. De Kerspelpriester kan deeze Kerkban vryspreeken: maar deeze die het ongeluk heeft hier in te vervallen, moet 'er zich spoedig van trachten te ontheffen. Dusdanig is het Voorschrift, 't welk het Pontifikaal ons verschaft, wegens de Belydenis van den Gelovigen die zich met den kleinen Kerkban bezwaart vindt: Ik belyde voor Godt, en u, myn Vader, als vindende my met den Kerkban bezwaart, naardien ik met een Banneling verkeert hebbe; dat ik met hem gegeeten en gedronken hebbe enz.

De Groote Kerkban word door geschrifte tegen den geenen uitgesprooken, die aan 't bevel der Kerke of van den Heiligen Stoel ongehoorzaam zyn, of die zich zeekere soort van tuchtiging niet onderwerpen willen en eenig voorrecht enz. geschonden hebben. De Paus blixemt den Banvloek tegen de Ketters en Afgevallenen, tegen den geenen die de Kerkelyke Goederen zich bemachtigen, en met een woordt gezegt, tegen alle de Vyanden der Kerke. Deeze Kerkban verklaart hen afgescheiden te zyn van het Gewyde Lichaam van Jesus Christus, als verrotte Ledemaaten; en snydt den geenen af, die 'er mede geslagen word, van de gemeenschap der Christenen, sluit hem buiten de strydende en triomferende Kerke, en levert hem den Duivel en zyne Engelen over, enz.

Wanneer de Banneling weder door middel⁺ van een oprecht berouw in de Kerke word toegelaaten, moet hy^(d) een nieuwen eedt van getrouwigheit zweeren, de opgelegde straffe ondergaan, en de vereischte genoegdoening voldoen. Hy knielt dan aanstonds, terwyl men de zeven Boet-Psalmen zingt. Daarna verder in de Kerk geleidt zynde, knielt hy andermaal beneden den voet van 't Autaar, alwaar den geenen hem geleidt die hem met de Kerke

+ Hoe de Paus gewoon is de Kerkban door den Vatikaanschen blixem uit te bulderen.

(a) Pontif. Rom. Piscara Praxis Caerem.

(b) Fiat.

(c) Ne quis per ignorantiam cum hujusmodi excommunicatis participet.

+ Drie soorten van Verbanningen aangeweezen, en waarin die bestaan.

+ Welke straffe een berouw-hebben de Banneling moet ondergaan,

(d) Piscara Praxis Caerem.

[p. t.o. 76]

N^o 48.
DÉGRADATION de L' EVÊQUE.

RETABLISSEMENT de celui qui avoit êté DÉGRADÉ.

L'EXCOMMUNICATION à chandelles éteintes.

RETABLISSEMENT d'un EXCOMMUNIÉ.

B. Picart sculp. dir. 1723.
RECONCILLATION de L'HERETIQUE.

L'HERETIQUE conduit aux pieds de l'Autel par L'EVÊQUE.

[p. 77]

verzoent. Deeze laatste treedt naar 't Autaar op, en zich naar den Verzoeneling wendende, doet hy voor hem een Gebedt, en maakt het teken van 't Kruis. Wanneer men een Ketter, een Ongelovigen⁺ of een Afgevallenen met de Kerke vereenigt; vraagt hem de Paus, voor dat hy in de Kerk ontfangen word, of den geenen die de Ceremonie van de vereeniging doet,^(a) om welk een oorzaak hy tot dit besluit gekomen is, zeggende tot hem;^(b) Ontfang het teken van Christus Kruis en 't Christendom, 't welk gy te vooren gedraagen hebt, en 't geen de dwaling waar in gy vervallen zyt geweest, u ongelukkiglyk heeft doen verliezen. Hy geleidt^(c) hem dan naar 't Autaar, zodanig als in de zesde Verbeelding van 't nevenstaande Afbeeldzel word vertoont. Aldaar ondervraagt hy hem andermaal over de Artykelen van 't Christen Geloof, en het overige van de Ceremonie eindigt als naar gewoonte. Indien deeze die men weder in de Verzoening aanneemt, dwalingen of Ketteryen heeft geleert, laat men hem die plechtelyk afzweeren.

⁺ Zie hoedanig de Paus^(d) aan gekroonde hoofden, die zich den Kerkban over den hals hebben gehaalt, volgens het gebruik van 't Roomsche Hof de Absolutie geeft. Wanneer de H: Vader deeze plechtelyke Absolutie verkondigen zal, recht men voor de deur van de Hoofdtkerk St. Pieter een kostelyke versierde Pausselyke Troon op; zyne Heiligheit laat zich in Processie derwaarts draagen, zittende voor met de roede of het stokje in de handt in 't midden van 't Apostolisch Hof. Een Ceremoni-Meester brengt 'er een dozyn roeden die hy aan twaalf Kardinalen omdeelt, deeze Plechtigheit bywoonende. De Afgezanten der in den Ban geslagenen Vorsten, verschynen met ootmoedigheit voor deeze ontzachelyke Vergadering, en werpen zich neder voor de voeten van den Heiligen Vader: maar onaangezien de onwaerdïgheit der geenen die zy verbeelden, wilgt hun de Stedehouder van Jesus Christus het voorrecht in, of om liever te zeggen de genaade van zyne voeten te kussen. Ververvolgens verzoekt een deezer Afgezanten met luider stemme vergeving van de Kerke en van den Stoel, biedt in den naam van zyn Meester vergoeding aan, en smeekt om Absolutie. De Procureur Fiskaal onderzoekt alsdan de Volmacht deezer Gezanten; een Geheimschryver leest die overluid, en de Procureur vraagt hun weder ernstelyk:^(e) of zy beryd zyn het bevel van den H: Stoel en van de Kerke te gehoorzaamen, te weeten, of zy aan den Paus en de Kerke getrouwigheit belooven willen, en zweeren zich hunne orde en besluitneeming te onderwerpen. Alsdan brengt de Ceremoni-Meester het Misboek, twee Kardinalen houden 't voor den Paus op. Zyne Heiligheit legt dan de handt op het Misboek, de Afgezanten roeren 't met beide hunne handen aan, zweeren en verplichten zich op de Euangeliën en 't H: Kruis 't welk 'er tegenwoordig is, dat zy ongeschonden de belangen die zy in den naam van hunnen Meester aanneemen, waarneemen zullen: waarvan een Apostolische Beamptschryver een plechtelyk kennisschrift maakt. Hier op volgt de Absolutie, de Heilige Vader en de twaalf Kardinalen Priesters zingen het Miserere, mede hunne beurt waarneemende om een roeslag op de

+ en hoe de Ketters enz. weder in de gemeenschap worden aangenomen

(a) De omstandigheden in de Absolutie van Henrik den IV. wierden aldus in acht genomen. In 't groot Portaal van de Kerk van St. Dionys gekomen, vond hy 'er de Aarts-Bisschop van Bourges, die de Plechtigheit van de Absolutie volvoeren moest, een weinig van de binnen deur der Kerke, gezeten in zyn Plechtgewaadt in een Zetel met wit damast bekleedt, voerende de wapens van Vrankryk en Navarre, zynde van veele Prelaten en Geestelyken van de Abdy omringt. De Aarts-Bisschop vroeg hem, wie hy was; Ik ben de Koning, antwoorde de Vorst: wat verzoekt gy? vroeg weder de Aarts-Bisschop; Ik verzoek, zie de Koning, in den schoot der Catholyke Kerke ontfangen te worden. Begeert gy dit? vervolgde de Aarts-Bisschop. Ja, antwoorde de Koning wederom, Ik wil en begeere zulks. Daarop knielde hy en deed zyne Geloofsbelydenis. Het voorschrift van deeze Geloofsbelydenis wierd den Prelaat overgegeeven die hem de Absolutie gaf: toen boodt hem de Prelaat zynen ting te kussen aan, gaf hem zynen Zegen, en verkondigde hem de Absolutie der op hem gelaaden Kerkentucht wegens de Kettery die hy beleeden en verdeedigt had.

(b) Accipe signum Crusis Christi atque Christianitatis, quod prius acceptum non custodivisti, sed male deceptus abnegasti.

(c) Dusdanig was het Voorschrift van de weder Inleiding. Tree weder in de Kerke Godts, nadat gy 'er uitgegaan zyt, en ongelukkig gedwaalt hebt; erken nu dat gy weder uit de strikken des doodts geredt zyt; heb toch een afkeer van de Afgodery, het Bygeloof, en de Kettery; bidt Godt alleen in drie Persoonen aan enz. Kan men over dit voorschrift geen besluit maaken, dat het zeer onrechtmatig is de Katholyke Kerk te beschuldigen de Afgodery te leeren? Moet men haar het misbruik van den gemeenen man en schynheiligen op reekening van den Godtsdienst stellen? Weet men niet, als men 'er een uitwendige oeffening van maakt, dat het volk altoos verder gaat als vereischt word, en dat weinig menschen bequaam zyn een uitzondering hunner meening te maaken? Wie gedraagt zich beter in een vereeniging van den Dienst onder een eenig lichaam van geleertheit, of van een eeuwige scheiding wegens het vermogen van een vrye onderzoeking? Een vryheit die onbepaalt zy, en te gelyk aan een schoenflikker als een Godtgeleerde ingewilligt. Dus redeneert een Katholyken yveraar, die zynen Godtsdienst tegen de Sekten verdeedigen wil, die met hem verschillen.

+ Plechtigheden waar mede de Paus de Gekroonde Hoofden van den Kerkban ontslaat, en waar in die bestaan.

(d) Idem ibid.

(e) An velint ---- parere mandatis Domini Papa & Ecclesiae, & ipsi ad omnia paratos se offerent.

[p. 78]

schouderen der Afgezanten te geeven, en zulks op den aanvang van ieder vers van den opgeheven Psalm. De Ceremonie eindigt vervolgens door gebeden enz. en door een oplegging van een Boetoeffening, geëvenmatigt met de zonden van deezen die wederom vrygesproken word. Eindelyk geleiden de Kardinalen en Biechtvaders deeze Afgezanten na de onderwerping met de gewoone Plechtigheit.

⁺ Byna op de zelfde manier gaf Paus Clemens den VIII.^(a) de Absolutie aan Henrik den IV. Koning van Vrankryk. Van Ossat en Perron, die vervolgens beide Kardinalen wierden, ontfingen de roeslagen die de Koning hun Meester had moeten ontfangen, indien hy in persoon tegenwoordig waare geweest. Voor straffe en gewoone werken van Godtvruchtigheit wierd aan zyne Majesteit opgelegt, dagelyks de Paternoster te leezen, Woensdags de Litaniën, Saturdags de Rozekrans, het Vasten en andere bevelen van de Kerke te onderhouden, alle dagen de Mis te hooren enz. Wat meer is, hem werd noch bevolen in ieder Provincie van zyn Koningryk een Klooster te stichten, en voornamentlyk moest hy in de Provincie van Bearn, zyn eigendommelyk goedt, de Hugenoten vervolgen.

Het Ceremoniaal geeft te kennen dat de Absolutie der voorledene eeuwen veel strenger was: By voorbeeldt, in zekere gevallen, gewichtiger dan anderen, vertoonde zich^(b) de Boetelingen naakt voor de overdekte Galery van St. Pieter, alsdan gaven hun de Priesters deezer Kerke de roeslagen. Men sloeg langen tydt^(c) en zeer streng de Vassallen die tegen den Heiligen Stoel en tegen de Kerke waren oproerig geweest. De Geesseling duurde zoo lang als 't Gezang van eenige Boet-Psalmen.

+ Welke werken van Godtvruchtigheit Koning Henrik de IV. na zyne ontslaging wierden opgelegt.

(a) In 't jaar 1595. Zie, P: Daniel in zyne Histoire de France.

(b) Piscara Praxis Caerem.

(c) Vassallos Ecclesiae contumaces ac rebelles omninò nudos à Paenitentiariis acriter ac durius percuti voluerunt Romani Pontifices, donec plures Psalmi ex poenitentialibus perficerentur, adstantibus ad circulum ante Pontificem Cardinalibus.