Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 2

V. Hoofdtstuk.
Hoe de nieuwelyks Ingewyde Prelaat zyne Intreede in zyn Bisdom doet.

⁺ Na de verkiezing van den nieuwen Prelaat, luid men de klokken, zingt het Te Deum en versiert de Bisschoppelyke Zetel. De Waereldlyke en geordende Geestelykheit nevens de Broederschappen gaan Processisgewyze om Godt te danken. Indien de verkoorne afweezig is,^(c) moet hy door een aanzienlyk Kerkelyk Persoon, aan wien hy ten dien einde volmagt geeft, bezitting van den Bisschoppelyken Zetel neemen. Deeze Kerkelyke Gevolmagtigde in de Hoofdtkerk van 't Bisdom met een Beamtschryver en Getuigen gekomen, doet 'er zyn gebedt en belast den Beamptschryver de Apostolische Brieven op te leezen; waarna twee Kapittel-Heeren de Gevolmachtigde van den Prelaat naar het Hoog-Autaar geleiden: hy neemt dan bezitting van 't Autaar kussende het in 't midden, en mede ter zyden van 't Epistel en 't Euangeli. Van daar geleidenze deeze Gevolmachtigde van hun Bisschop naar den Bisschoppelyken Zetel, die onder een Verhemelzel is geplaatst, en met een kostelyk stof overtrokken. De Gevolmachtigde een weinig gezeten hebbende, gaat hy vervolgens de Kerk rond en komt dus in 't Kapittel. Hy plaatst 'er zich in des Bisschops Stoel en voert het woordt tot de Kapittel-Heeren uit den naam van den Bisschop. Het Kapittel bedankt hem, en geleid hem voorts tot aan de Kerkdeur. Eindelyk gaat hy dan mede bezitting van 't Bisschoppelyk Paleis neemen.

Wanneer een Prelaat vertrekt om bezitting van zyn Bisdom te neemen,^(d) tracht hy eenige gunst van den H: Vader te verwerven: bovenal verzoekt hy hem om vollen Aflaat voor de Gelovigen die zyne eerste Mis bywoonen zullen.

Door het Ceremoniaal der Bisschoppen⁺ word den nieuwen Prelaat belast, zich van benoodigde zaaken te verzien, om zyne intreede op een welvoegelyke wyze te doen, en die, zoo men 't zeggen mag, luister aan de Apostolische Ootmoedigheit geeft, en onder de mededeeling der Bedienaren van de Kerke gehoorig zy. Zoodraa de Bisschop op den bodem van zyn Bisdom gekomen is, laat hy het Kruis voor zich draagen. Voor zynen aankomst, laat de Prelaat aan zynen Groot-Vikaris, de Kanoniken, aan 't gansche Kapittel, aan de Overheit en Amptenaren der Stadt de dag en uur van zynen komst weeten, zulks men hem te gemoet

+ Plechtigheden die na de verkiezing en inwying van den Bisschop volgen, en waar in die bestaan.

(c) Piscara Paxis Caerem.

(d) Caerem. Episcop.

+ Hoe de nieuw verkooren Bisschop zyne Intrede in zyn Bisdom doet, en welke Ceremonien hier mede gaan verzelt.

[p. 131]

koome en de eer geeve, die men hem verschuldigt is. De Geestelykheit zal hem in Processie ontfangen. Men vervaerdigt hem het Verhemelzel aan de Kerkdeur, men zuivert de wegen, en men bestrooit ze met bloemen en bladeren. Wanneer de Bisschop de Stadts poorten genadert is, zal hy zich in zyn Bisschoppelyk gewaadt kleeden, en zyne Geestelykheit zal hem buiten de Poort ontfangen. Aldaar zal hy knielende zyn gebedt doen en 't Kruis kussen. Vervolgens begeeft hy zich Stadtwaarts, voorgegaan van de Burgery, de Overheden en Geestelykheit. De Prelaat zal alsdan op een schoon Paerdt stygen en onder een Verhemelzel ryden door de voornaamste van de Stadt opgehouden, eveneens als de Apostelen doen zouden, indien zy in deeze laatste eeuwen geleeft hadden. Langs den weg zal als Herder hy zyne Schapen zegenen. Aan de deur van de Hoofdtkerk gekomen, zal hy de Wyquast neemen, zich eerstelyk besprengen, en vervolgens de Gelovige omstanders. Ook zal hy die van 't Kapittel driewerf bewierooken. Onder het zingen van het Te Deum voor 't Autaar gekoomen, zal hy de kniën voor 't H: Sakrament buigen, het Kruis groeten en zyn gebedt doen. Eindelyk zal hy het Kapittel de gewoone eerbewyzing toestaan, van hem de handt^(a) te kussen. Weder voor 't Autaar gekomen, zal hy voor de laagste trap zynen Myter afzettten, het Kruis groeten, het Autaar kussen, het gebedt van de naamvoerende Heiligen der Kerke zingen, en plechtelyk den Zegen geeven; waarna men hem verder te rug geleid. Het Ceremoniaal zegt mede, dat indien een Vorst door heusheit den Prelaat begeerde tot aan het Bisschoppelyk Paleis te geleiden, hy zwaarigheit maaken moet diergelyke eer aan te neemen; maar het zelve Ceremoniaal^(b) is ook bezorgt ons dits te maaken dat de Prelaat zyne beleeftheit zodanig weet te schikken, dat de Vorst geene tegenredenen behoeft te gebruiken.

Wanneer de Bisschop zyn Bisdom wil⁺ bezoek geeven, ontfangt men hem zodanig als het Afbeeldzel^(c) ons vertoont, en byna gelyk hy ontfangen wierd toen hy zyne eerste intreede deed. Men versiert de Kerk die hy bezoeken wil; men luid de klokken; de Weereldlyke en Geordende Geestelykheit vergaderen plechtelyk, wachten de Bisschop op, en geleiden hem in Processie. De Bisschop gaat onder een Verhemelzel, door vier Kerkelyken opgehouden, voorgegaan van de Geestelykheit, die den Lofzang^(d) van den H: Geest zingt. De eerste Kanonik met het Pluviaal bekleedt, onthoud zich aan de Kerkdeur, met het Kruis in de handt, 't welk hy den Prelaat te kussen geeft, die, om zich by deeze Ceremonie wel te quyten, nederknielt. Waarna het gebruik van 't Wywater, de bewierooking en 't gebedt voor 't Autaar volgen. De Bisschop deeze Godtsdienstigheit afgelegt hebbende, zingt plechtelyk de Mis van den Heiligen Geest; en somtyds zingt die iemandt van de eerste waardigheit der Kerke voor hem. Dit alles gaat vooraf,^(e) waarop de Bisschoppelyke vermaning volgt, die de Prelaat aan 't Volk doet; waarna de afkundiging van Aflaaten, de Zegening die hy over den Gelovigen uitspreekt, en de vryspreeking der verstorvenen, het besluit deezer Plechtigheden uitmaakt: en na deeze voorafgaande handelingen is 't^(f) dat hy zyn bezoek aflegt.

(a) Zie de vyfde Verbeelding van 't Afbeeldzel Pag. 24,

(b) Debebit Episcopus aliquantulum resistere, non tamen hujusmodi obsequii & pietatis officium omnino rocusare &c.

+ Het gebruik in acht genomen wanneer de Bisschop de Kerken van zyn Bisdom bezoek geeft.

(c) Zie hier voor de derde Verbeelding van 't Afbeeldzel Pag: 24.

(d) Veni Creator Spiritus.

(e) Zie de vierde Verbeelding van 't Afbeeldzel Pag: 24.

(f) Piscara Praxis Caeremon.