Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 2

IV. Hoofdtstuk.
Met welk een Plechtigheit den Aartsbisschoppen het Pallium word verleent; en hoe de Lammeren gezegent worden van wiens Wolle men zich dient om de Palliums te maaken.

⁺ De Aartsbisschoppen zyn in rang boven de Bisschoppen gestelt. Men onderscheid hen van de Bisschoppen door het Pallium^(d) 't welk de Paus den Aartsbisschoppen zend.

Indien de voorgestelde Aartsbisschop te Rome is, neemt de^(e) eerste Kardinaal-Diaken de bediening waar van hem het Pallium⁺ over de schouders te leggen. Men brengt het Pallium op het Autaar; en na de Mis ontfangt de Celebrant met alle zyne plechtgewaaden bekleedt, den eedt van den toekomenden Aartsbisschop, die eveneens gekleedt is, behalven de handschoenen en den Myter. Vervolgens staat den Celebrant op, en het Pallium over de schouders van den voorgestelden Aartsbisschop hangende,^* zegt tot hem deeze woorden:^(f) Ontfang ter eere Godts, van de Heilige Maagdt, de Apostelen Petrus en Paulus, onzen Heere de Paus en de Heilige Roomsche Kerke enz. dit Pallium, 't welk van 't lichaam van St. Pieter genomen is, en waarin de volheit, (of de volmaaktheit) gevonden word van het Pausselyk (of van 't Aartsbisschoppelyke of Patriarchale) Ampt; be-

+ Plechtigheden tot het inwyen van den Aartsbisschop en waar in die bestaan.

(d) Eertyds genooten eenige Bisschoppen mede de eer van 't Pallium, mogelyk ten opzichte hunner verhene hoedanigheden Tegenwoordig genieten de Bisschop van Bamberg in Duitslandt, en die van Luca en Pavia in Italië het zelve voorrecht. Zie Bona L. 1. C. 24. Rer. Liturg. Verder vind de Lezer het Pallium breeder beschreeven, I. Deels II. Stuk. Pag. 250.

(e) De Paus nam eertyds deeze bediening zelf waar.

+ Hoedanig hy het Pallium ontfangt.

* Zie de zesde Verbeelding van 't Afbeeldzel Pag. 127.

(f) Pontif. Romain.

[p. 129]

dien u van dit Pallium op zekere dagen in de Voorrechten^(a) aangeweezen, die de H: Apostolische Stoel u verleent. In den naame des Vaders enz. De Aarts-Bisschop moet van 't Pallium in Plechtelyke Missen, en op groote Feestdagen gebruik maaken, insgelyks in 't inwyen van een Kerk, in de Ordening der Klerken, by de Inwying van een Bisschop en wanneer hy den Hoofdtsluier aan eenige Kloosterzusters geeft. Het voorschrift van de Verkiezing zegt, dat het Pallium van St. Pieters lichaam genomen is, naardien het niet dan aan den Roomschen Paus te verleenen behoort, als^(b) een kenbaar teken van deeze volstrekte macht, die, om zoo te zeggen, van het Hoofdt der Apostolische Kerke over de Kerkelyke Ledemaaten afvloeit.

Nadat de Aartsbisschop het Pallium ontfangen heeft, treed hy het Autaar op en geeft den Volke den Zegen. Indien de Aartsbisschop niet plechtiglyk het Pallium ontfangen heeft, mag hy geenzins met de Aartsbisschoppelyke Bedieningen bezig zyn, en het Aartsbisschoppelyke Kruis word voor deezen Prelaat niet dan na de ontfanging van 't Pallium gedraagen.

⁺ De gedaante van 't Pallium word in het gemelde Afbeeldzel aangeweezen: maar om het te beschryven, moetenwe zeggen, dat het uit eenige lange strooken van witte wolle ter breette van drie vingeren, bestaat, en met roode kruissen is bezaait. Voor dat het Pallium aan den voorgestelden Aartsbisschop, 't zy te Rome, of elders door Gevolmachtigde gegeeven word, moet men 't een nacht op 't Autaar van St. Pieter en Paulus laaten leggen. Wy merken mede aan, dat het gebruik van 't Pallium in de Kerke zeer oud is, en men by de Romeinen blyken van dit slag van kleeding, of om beter te zeggen, versiersel vind. Deeze die in prachtige Gasteryen en by de Offerhanden dienden, droegen op den linker schouder een breede bandt, die uit wolle^(c) bestond, met^(d) afhangende ployen. Deeze bandt was het merkteken hunner bediening: nadat die in de Kerk geheiligt was, verstrekte die voor een⁺ teken van Zalving. Het Pallium om den hals van den Aartsbisschop gehangen beteekende de ootmoedigheit van den Heere. Men wil ook dat het de Priesterlyke naarstigheit, de uitmuntendheit der deugden die in den Aartsbisschop moeten uitblinken, beteekene enz. Het Pallium is van Wolle en word op de schouders van den Prelaat gelegt,^(e) nademaal het een zinnebeeldt van 't verlooren schaap is, 't welk de Herder op zyne schouders legt en weder in de Schaapskooi brengt.

Het Pallium dient niet dan voor den Aartsbisschop aan wien het verleent is:^(f) maar hy mag 'er geen gebruik van maaken, wanneer hy uit zyn Aartsbisdom in een ander overgaat, noch het zynen Opvolger overlaaten. Wanneer een Aartsbisschop sterft, moet het Pallium met hem begraaven worden, en men legt het hem op de schouders, byaldien men hem in zyn Aartsbisdom begraaft; maar word hy elders anders begraaven, legt men hem het Pallium onder 't hoofdt. Alle de Palliums^(g) die voor een zelvige Aartsbisschop in verscheiden Bisdommen gedient hebben, moeten mede met hem begraaven worden; met dit onderscheidt, dat de laatste hem gedient hebbende, over de schouders van den verstorvenen word gelegt: maar de anderen onder het hoofdt.

Het word gelooft dat deeze Ceremoniën,⁺ waar van wy de beschryving zullen doen, in de Kerke zyn ingevoert, toen de wol de stoffe van 't Pallium wierd. Zoo dit vermoeden waar is, moet het noodzaakelyk zeer oudt zyn. Het maaken^(h) en 't bewaaren der Palliums staat onder het bestier der Apostolische Onder-Diakenen; en zie 't geen men ter deezer gelegenheit aan 't Roomsche Hof waarneemt. Op den 21^sten. Januari en het Feest van S^ta. Agnes, offeren de Kloosterbroeders van 't Konvent 't welk de naam van deeze Heilige draagt, aan 't Agnus Dei van de hooge Mis, twee witte ongevlekte lammertjes⁺ op. Deeze Lammeren zyn met kranssen, bloemen en linten versiert. Na de Ite Missa est, legt men ze op 't Autaar, het eene ter zyden van 't Epistel, en 't andere van 't Euangeli, ieder op een hoofdkussen van wit damast, met een goude franje of galon omboord; waarna men de Antienna: Stans â dextris ejus agnus nive candidior, zingt, 't welk met de kleur en de hoedanigheit der Lammeren overeenkomt. De Antienne geëindigt zynde, spreekt de Celebrant den Zegen op de volgende wyze over de zelven uit: Onze hulpe zy

(a) De Paus bezit alleen het voorrecht van altoos het Pallium te draagen.

(b) Piscara Praxis Caerem.

+ Het Pallium beschreeven, en van welk een gebruik het zy;

(c) In een plaats van Petronius staat dit aan te merken, Jam Trimalchio unguento perfusus tergebatur non linteis, sed Palliis ex mollissima lanafactis.

(d) Cirris dependentibus.

+ Insgelyks welk een betekenis men het toe-eigent.

(e) Casal. de Vet. Sacr. Christ. Ritib.

(f) Caerem. Episcop.

(g) Piscara L. II. Sect. X. Prax. Caerem.

+ Oorsprong van 't Pallium aangemerkt.

(h) Sacr. Caerim. Eccl. Rom. L. 1.

+ Hoe men gezegende Lammeren opvoed, wier wolle tot de bereiding van 't Pallium dienen moet, en met welk een Ceremonie dit gaat verzelt.

[p. 130]

enz.^(a) Heere gy hebt door Moses uwen Dienstknecht de kleederen der Bedienaren van den Tabernakel, en door uwe Heilige Apostelen die der Priesteren en Euangelische Prelaten ingestelt, versprei uwen Zegen over deeze Lammeren waarvan de geschooren wolle tot het maaken der Palliums van de Pausen, Patriarchen en Aartsbisschoppen dienen moet: opdat die deeze Palliums draagen zullen, nevens het Volk 't welk onder hun gehoorig zy, de eeuwige Zaligheit door voorbidding van de Heilige Agnes Maagdt en Martelaresse, en door de verdiensten van Jesus Christus enz. verwerven mogen. Twee Kanoniken van St. Jan van Lateranen neemen vervolgens deeze gezegende Lammeren op en leveren ze aan de Apostolische Onder-Diakenen, die de zelve in de geheiligde weide van S^ta. Agnes zenden. Men zegt,^(b) ‘dat de kosten deezer gezegende Lammeren een Ryxsdaalder 's maandts is, te reekenen van den dag hunner geboorte, tot dat ze bequaam zyn voor de eerstemaal geschooren te worden.’ De Kloosterzusters van St. Laurens in Panisperna, of de Bagynen van St: Franciscus Orde, zyn, wanneer het scheertydt is, de scheering aanbevolen, de geschooren wol te spinnen en 'er de Palliums van te maaken. De Kanoniken van St. Pieter brengen deeze Palliums onder het hoog Autaar en leggen ze Plechtelyk op de lichamen van St: Pieter en Paulus. Waarna zy die, nadat ze den nacht over aldaar gelegen hebben, weder onder de bewaaring der Apostolische Onder-Diakenen brengen, gelyk reeds aangeweezen is.

(a) Qui per Moisen famulum tuum Pontificibus Tabernaculo inservientibus indumenta instituisti, & per sanctos Apostolos tuos sacerdotibus Euangelicis vestimenta sacra providisti, effunde tuam sanctam benedictionem super hos agnos de quorum vellere sacra pallia prosummis Pontificibus, Patriarchis & Archiepiscopis conficienda sunt, ut qui ei utuntur una cum plebe tibi commissa per intercessionem &c.

(b) Zie Tafereel van 't Roomsch Hof door Aimon.