Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 4

XXXI. Hoofdtstuk.
Van den Godtsdienst der Eilanders van Borneo, Sumatra en Java.

⁺ DE Kusten van 't Eilandt Borneo worden van Mahometanen bezeeten, en Landwaarts in word dit Eilandt van Heidenen bewoont.^(b) Deeze Heidenen aanbidden Zon en Maan. De vlucht en 't vogel geschrei bestiert alle hunne openbaare en byzondere zaaken. Indien zy uitgaan, en hen een Vogel als dan te gemoet vliegt, verplicht dit hen weder naar hun Huis te keeren, om dien dag niet uit te gaan, vooral indien het een Vogel is die een byzondere opmerking verdient: maar zoo de Vogel naar de plaats vliegt waar zy van voorneemen zyn te gaan, is 't een voorteken 't welk volkomen gelukkig zy. Hunne Godsdienstige gebruiken schynen zoo veel overeenkomst met deeze der Moluksche Afgodendienaars te hebben, dat het byna onnoodig is een Hoofdtstuk voor deeze Eilanders van Borneo in 't byzonder te beschryven. Hunne Jongelingen alzoo min als deeze der Molukken, konnen niet trouwen, dan na datze eenige Hoofden hunner Vyanden of van Vreemdelingen, hunne Minnaressen hebben gebragt,^(c) want by hen zyn Vyanden en Vreemdelingen een

+ Van welk gevoelen de Eilanders van Borneo over zaaken van den Godsdienst zyn.

(b) Bericht van Borneo door J. Le Roy.

(c) Le Roy ibid.

[p. t.o. 112]

121
MOLUQUOIS jouant du RABANA.

Divers Instrumens de MUSIQUE des MOLUQUOIS.

[p. t.o. 113]

122
Premiere CEREMONIE NUPTIALE, des PEUPLES de JAVA. Le MARIÉ va chercher la MARIÉE.

B. Picart sculp. dir. 1726.
Seconde CEREMONIE NUPTIALE des PEUPLES de JAVA, le MARIÉ conduit la MARIÉE chez lui.

[p. 113]

zelfde zaak geacht. Voor zodanig een prys worden de Minnaressen door deeze heidenen gewonnen, die het voornamentlyk op deeze toeleggen die komen om over Peper met de Kust-bewooners te handelen. Men heeft geschreeven dat zy de vernietiging van Ziel en Lichaam na dit leven gelooven.

Op Sumatra in 't Koningryk Achin is 't Mahometaans; maar 't overige van 't Eilandt word door Afgodendienaars bezeten. Dit is alles wat men 'er in zekerheit van zeggen kan;^(a) men bericht ons echter dat eertyds de bewooners van Sumatra geene andere waarde van munt dan de bekkeneelen hunner Vyanden hadden.

⁺ Het in wendige van 't Eilandt Java is de Afgodery onderworpen, men gelooft 'er de Zielverhuizing gelyk de Indianen van de Vaste-Kust: Maar het grootste gedeelte der Eilanders belyden het Mahometanendom, behalven te Batavia, en by de Javanen die de Hollanders tot het Christendom hebben bekeert. De Afgodische Javanen erkennen echter een God^(b) de Schepper van 't Heelal: Maar nochtans bewyzen ze hulde aan dit schadelyk Wezen, 't welk wy Duivel noemen; zy bidden hem aan, en vertoonen zich aan hem met de Offerhande in de handt, overzulks hy hen geen quaadt mag doen. De Aloude Reizigers berichten, dat de Javanen in hunnen tydt de Zon en Maan in den rang hunner Goden stelden, en dat hunnen Geestelyken Dienst met dit bygeloof verzelt ging, dat ze dien aan de eerste zaak die hun 's morgens ontmoette, beweezen.

Van klein Java heeft men alzoo weinige byzonderheden als van de andere Eilanden van Sunda. Zy^(c) grondden eertyds hunnen Dienst op 't eerste voorwerp 't welk hen 's morgens aantrof, en dit vergode voorwerp, was den Afgod van dien dag.

In eene ziekte, ging men met den Toveraar te raade; indien hy berichtte dat de quaal onherstelbaar was, lieten hem zyne naaste Bloedverwanten uit genegenheit worgen, waar na men hem zorgvuldig begroef, beducht zynde, dat de wilde Dieren het Lyk verslinden mogten. Dusdanig een tegenstrydigheit vond men in de gebruiken deezer verblinde Eilanders met een Overledene.

Die van Groot Java maakten 't noch erger: Zy bragten de oude luiden te koop, en deeze die door zwakheden en gebreeken in geen staat waren om te arbeiden, verkocht men aan de Menschenvreeters.

In Olivier van Noorts tydt,^(d) had de Hooge-Priester der Javaansche Afgodendienaars zyn verblyf te Joartam. Deeze Priester, alhoewel hy zeer oud was, had noch veele Wyven: maar bezat ook niet dan de bloote naam van Man; want zyn hoogen ouderdom gafhem geen vermogen Huwelyks plichten te doen.

Ten tyde^(e) van de eerste ontdekkingen⁺ der Indiën, vierde men op Java de Huwelyks Plechtigheden⁺ zodanig als men hier ziet. De Bruilofts Processie geschiede naar 't Huis van de Bruidt op 't gedruis van Trommels en kopere Bekkens. De zelve bestond uit de Ouders, Bloedverwanten, Vrienden en Gebuuren. Eenige droegen Paerdestaerten als Standaarden, andere waren gewapent, en bedreeven geduurende den voorttogt een spiegelgevegt. De Vrouwen en Dochters droegen de geschenken voor de bruiloft en dingen tot de Huishouding naar de Bruidt. De Bruidegom zat te paerdt. Voor 't Huis van de Bruidt gekomen, klom hy van 't paerdt af. Zy die hem aan de deur met een tobbe waters verwachtte, naderde eerlang en waschte hem de voeten; waar na zy beide in Huis gingen en bleeven 'er maar een ogenblik, want zy zich weder by den Processiesleep voegden, gaande dus gezamentlyk in de zelfde orde naar 's Bruidegoms Huis: met dit onderscheid echter, dat de Bruidegom te voet ging, houdende zyne Bruidt by de handt, en dat men na hen het Paerdt leidde waarop hy te vooren gezeten was. Op deeze wyze geleidde de Bruidegom haar in zyn Huis, en hy volbragt 'er de plichten van de Natuur. Men hield dan Bruiloft na dat deeze plichten volbragt waren.

Alles 't geen de Jezuïten als Zendelingen ons van de Nicobaryns verhaalen, is,^(f) dat zy de Maan aanbidden, en dat ze ongemeen de Demons vreezen; dat zy in geene Castes of Geslachten verdeelt zyn; dat men 'er geen openbaar gedenkstuk ziet 't welk aan een Geestelyken Dienst gewyt zy, en dat 'er alleen maar eenige uitgegravene grotten in de rotzen zyn, waar voor deeze Eilanders een groote eerbied hebben, en waarin zy niet komen durven, uit vreeze dat ze van den Duivel qualyk mogten gehandelt worden.

(a) Purchas uitrekzels van Reizen.

+ De Zielverhuizing by de Javaansche Heidenen gelooft, en hun ander Bygeloof aangeweezen.

(b) Purchas ibid.

(c) Aloude Berichten in Purchas.

(d) Reizen der Hollanders naar Oostindiën.

(e) De Bry India Orient.

+ Hoe men op 't Eilandt Java de Huwelyks en Bruilofts Plechtigheden geviert heeft.

+ Zie de nevens gevoegde Afbeelding, vertoonende de Huwelyks Plechtigheden der Javanen: in 't bovendeel ziet men hoe de Bruydegom de Bruid gaat ontfangen; en in 't benedendeel hoe de Bruidegom zyne Verkooren Bruid geleid.

(f) Lettres edifiantes.