De jacht

(1988)–Durk van der Ploeg– rechtenstatus


49. Al in dei as wat ha se gâns auto's oer de Wetsensertille riden sjoen. ‘Der is wat te rêden,’ seit Anders. Former stiet it net rjocht en seit dat er mar leaver it fjild yn giet. ‘Ik sil my wol rêde.’ Hy wol net dat de moffen op in dei samar foar him steane. Se ha alris earder west om ien te sykjen. Anders wol nearne fan witte. ‘Yn it fjild bist fûgelfrij. De moffen sitte yn 'e lytse loege. Se pakke alles wat harren foar de fuotten komt.’ Former wol mei de skou it fjild yn, dat nimmen him mear benei komme kin. ‘Hjir bist feilich. Net ien hat hjir wat te sykjen,’ seit Anders. ‘De grûn wurdt my hjir te hyt. Hjoed of moarn silst my misse.’ Hy wol noch in pear dagen tiid dwaan om de boel goed foar elkoar te hawwen. Foar it gefal dat der wat barre mei, siket er yn 'e hûs ek om in gaadlik skûlplak. Yn 'e gong makket er in pear planken los yn 'e flier en makket dêr in lûk. Wilens Anders op 'e râne fan it gat stiet, oefent Former him om op 'en gausten yn en út it gat te kommen. Der komt in izige
[pagina 243]
kjeld út 'e grûn. Se bringe der in striebêd yn en tichtsje de roasters fan bûten yn de einmuorre. Former is mar bliid dat der op 'e jûn noch wat snie falt. Dêrmei wurde alle spoaren troch it fjild útwiske. Mei de fiskerij is it dochs ôfrûn. De skou hat er op 'e fjouwersprong by de Eastrumerfeart oer de reiden hinne skood en goed ôfdutsen. As er dy kant al útset om fierder yn it fjild te bliuwen, kin er dêr de nachten trochbringe. Mei in moai soad reid oer de skou hinne stûke, hat er dêr in smoute krûpyn. In pear dagen komme se der oars net út as foar in loopke nei de skiep. Anders is aardich nuet wurden sûnt dy nacht dat de dea him even oan 'e jas west hat. Wol hat er Former der noch in pear kear op wiisd, dat mocht de dea him oer 't mad komme, er oan 'e hússide begroeven wurde wol. ‘Ik wol mei de rêch tsjin it fûnemint lizze,’ seit Anders, net oars as docht er bestel oer it grêf hinne. ‘Gjin dea guod baas,’ laket Former. ‘Klaust wer aardich by de wâl op, mar dêrom kinst noch net alles witte.’ ‘Do litst my net nei de Opgong bringe. Ik ha noch noait in poat op 't hôf sette wollen.’ De winter rekket yn 't neigean. Oerdeis teit it. Soms komme der noch wat skoalbern it Jellegat del. It is bonkebrekken yn 'e kwalsterige snie. Middeis komt it wetter yn lange giele galen op it gat. Dat friest nachts wer ticht ta in glêd baantsje brún iis. Mei it teien wurdt oer it fjild it bleke gers wer sichtber. Oeral rattelt wetter. It hûs wurdt damp. De drek sûcht oan 'e klompen. Der komt wer in soere, dompige lucht yn 'e hûs. Former oefent him alle dagen om yn de koartste tiid ferside te kommen. Anders stiet der by mei de raap yn 'e hannen. Hy telt de sekonden. Alle kearen stjert er tûzen deaden as Anders it lûk teplak leit en er yn it pikketsjuster ûnder de flier leit. Op in kear, as Former him yn it gat sakje litten hat en Anders it lûk teplak skoot, heart er de âld man oer de flier rinnen. De klompen rattelje. Yn 'e neare nacht lit Former him even op it striebêd flije. Hy fertrout de drokte fan de âld man net rjocht, en tikket tsjin 'e flier oan om der út. ‘Moatst even tiid dwaan,’ raast Anders. Dan heart Former him wer slepen. ‘Bist oan 't ferhúzjen?’ Anders jout gjin azem, mar wjukkelt oer de flier, sa warber as in miammel. Former stiet it net en slacht mei de fûst tsjin 'e planken. As it lûk net iependien wurdt, slacht er mei de klomp. In dof huffen, dat troch it
[pagina 244]
hiele hûs te hearren is. Hy is deabenaud dat Anders him dêr sitte lit. As er even letter de âld man spikerjen heart yn 'e flier siket er yn it tsjuster om it lûk. Meidat er it sa gau net fine kin en wat troch de wiete modder barget, hat Anders de tiid it lûk fêst te slaan. ‘Wat hellest no út?’ raast Former. ‘Sa fine se dy noait.’ ‘Hoe krigest dat yn 'e harsens?’ ‘As wolle se hjir alle dagen komme, fine sille se dy net.’ ‘Hast de flier ticht spikere?’ ‘Dat hast goed heard.’ Former besiket mei de rêch ûnder it lûk de flier iepen te triuwen. Even twivelt er oan it goede plak, besiket it op ferskillende plakken, mar der is gjin ferwegen oan. Dan twivelt hy der wer oan oft er wol ûnder it lûk sit. Hy siket en dwaalt ûnder de flier troch. Nearne in kier ljocht. Wilens Anders troch it hûs rint heart er him sizzen ‘As wisten se datst hjir wiest, dan noch soene se dy net fine kinne. Yn wêzen bestiest net mear.’ ‘Lit my der út, âld gek,’ smeket Former. ‘Ast dy de bek net hâldst, slach ik der aanst noch in pear spikers yn.’ ‘Is 't dy yn 'e kop slein?’ ‘Do moatst oefenje. Do moatst witte hoe lang ast it dêr úthâlde kinst.’ ‘It hat no lang genôch duorre. It moat in grapke bliuwe. Ik sit hjir mei de poaten yn it sniewetter.’ ‘Do sitst net ûnder it lûk. Moatst ûnder it lûk komme.’ ‘Ik kin hjir gjin hân foar eagen sjen.’ ‘Bist yn 'e ferkearde hoeke. Moatst dizze kant út,’ seit Anders, en hy stampt op 'e flier. Former klaut op hannen en fuotten ûnder de flier troch. Oeral set er de rêch tsjin 'e flier, oft der faaks in wrak plak is dat hy der út triuwe kin. Syn lûd klinkt hieltyd doffer en fierder fuort. ‘Wat beklaust dêr?’ ropt Anders. ‘Doch it lûk iepen, bliksem.’ ‘Kinst wol wat mear earbied opbringe foar dyn âlde heit.’ ‘Hâld op mei dy grappen, stik ûnferstân.’ ‘Wolst it net hearre dat ik dyn heit bin.’ ‘Meitsje it lûk iepen. Ik klau hjir oan 'e earmtakken ta yn 'e drek om.’ ‘Do moatst tiid dwaan. Ast ek sa tekear giest at de moffen hjir oer de flier steane, dan is 't gau beslikke.’ ‘Der binne gjin grienen, wol?’
[pagina 245]
‘Ast dy net kúm hâldst, rop ik se.’ ‘No kinst de kop wer tille. As ik dit witten hie, hie ik dy lêstendeis stjerre litten en dy tusken de boeren op 'e Opgong beïerdigje litten.’ ‘Ik ha altyd wol witten, datst net it bêste mei my foar hast. Soest tankber wêze moatte, no't dyn âlde heit him sa foar dy opoffert.’ ‘Ik stjer hjir fan 'e kjeld,’ ropt Former, wilens er yn it wylde wei mei de klomp tsjin 'e flier sit te huffen. ‘Giest net dea ast it sels wolst.’ ‘Ik fernikkelje, âld gek. Ik sakje hjir wei yn it drekkige sniewetter. Ik gean hjir dea.’ ‘Dan leist dêr moai teplak.’ ‘Dan hoopje ik mar dat de lucht dy goed pleaget.’ ‘Moarn doch ik de roasters bûten iepen, dan krigest lucht en ljocht.’ Anders jout him yn 'e keamer del en seit sa lûd dat Former it dúdlik hearre kin ‘Heity sit by de tafel, no moatst dy deljaan.’ Former klaut krekt salang ûnder de flier lâns oant er it striebêd wer fûn hat. Dêr jout er him op del. Tsjin 'e jûn wurdt it kâlder en krimpt de lêste snie yn 'e friesdroege kjeld. Soms heart er Anders oer de flier lavearjen. Dit hat altyd de âld man syn bedoeling west, him twinge syn soan te wurden. Him it krús oplizze om sels it ideaal te sjen. Soms flokt Former út ûnmacht en lilkens. Syn lûd smoart yn de platte romte. Hy tinkt in plan út om de oare deis maatregels te nimmen. De roasters iepen triuwe foar ljocht. Dan in stien sykje en in gat yn 'e muorre tikje. It plan behearsket him in skoft. Dy iene stien, dêr moat er earst om sykje. Hy klaut om him hinne, oft der yn 'e modder faaks in losse stien lizzen bleaun is, dy't de mitselder by it bouwen ûntkommen is. Miskien kin er sa in flierplanke los stompe. As er earst mar in begjin hat. It wurdt in sirkelgong fan gedachten, dy't him opjaget. De kjeld lûkt him út 'e grûn wei yn it lichem op. Hy fielt it troch it striebêd as in deadsfijân omheech kommen. Hy kin it net langer úthâlde en klaut dy nacht de hiele flierboaiem del. Der lizze hjir en dêr lytse stikjes stien, dy't by de bou troch de mitselder fan in stien kappe binne. Dy nacht besiket er it nochris mei tsjin de flier te stompen. ‘Is dêr immen?’ freget Anders spotsk. Hieltyd feller begjint er te tikjen. ‘Ik doch gjin each ticht,’ boldert Anders. ‘Ik slach de hiele muorre der út, ast de flier net iepen makkest.’ ‘Slach alles mar fyn. It libben hat foar my dochs ôfdien. It iennichste geniet dat ik noch ha, is dat myn bloedeigen soan as in bist ûnder my
[pagina 246]
krûpt. En wêrom krûpt er ûnder my, omdat er syn earme heit net kenne wol. In soan dy't syn heit net ken is ferflokt. Dat wisten de âlde Griken al. Of hearst dyn âlde heit net roppen, midden yn 'e nacht?’ It is yn 'e neinacht, as Former ûnder de flier leit te razen. Dan lûkt Anders de spikers út it lûk. Former komt blau fan drek en kjeld út it gat krûpen. Hy hat gjin benul mear om de âld man in ôfstraffer te jaan. Sa kâld as in skosse stiet er op 'e planken. Mei glêzige eagen stoarret er yn it ljocht fan de stoarmlampe. Yn it iiskâlde wetter, dat se fan 'e oesdrip heind ha, wasket er him. De lea knapt him. Hy nukt klobben hout yn 'e kachel en stookt de keamer gleon. De triennen knipe him út 'e eagen, sa fel pimperje him de lea. Anders hat it maresjesee unifoarm oanlutsen en stiet stiif as in wacht njonken de tafel. Hy marsjeart mei breklike passen troch de keamer. Hy stiet stram njonken de keamersdoar, saluearet en ropt ‘Persoonlijke bewaking.’ Former slacht it gjin acht. It sil de âld man yn 'e kop slein wêze. De waarmte giet him noflik oer de lea. Anders bliuwt stram njonken de doar stean en fertelt: ‘It Loo, dêr moast ik sa oeren njonken it stek stean by fyftsjin graden froast. Dan frearen de poaten dy ôf. Dat wie noch ûnder Emma. Ik learde doe ta wachtmeester, moast by God en de Bibel trou oan 'e keninginne swarre, sûnder dat ik it minske ea sjoen hie. Thús altyd grut brocht by Moazes en de Profeten. Sa gesachstrou as in skiep. Ik swarde trou. Ivige trou. Oant ik mysels waard. Ik learde tinken, waard opstannich. Ik ferdomde it gesach. Naaide op in nacht út troch de Steatsdomeinen, dêr't de keninklike famylje jachtgebiet hat. Ik kaam op 'e straflist, krige in doktersbehanneling. Mar my mankearde neat. Stie tenei wer alle dagen njonken it stek, mei njonken my in maresjesee, dy't my yn 'e gaten hâlde moast. By elke beweging dy't ik die, by elke pas dy't ik makke, by elke stap, elk skraske yn it grint, stie der ien njonken my. Hy moast my bewake en ik moast de keninginne bewake. In keninginne dy't ik nea sjoen ha. Dêr't ik net iens fan witten ha oft se ea bestien hat. Mei fyftsjin graden froast stiest dêr yn it stek. It sicht op 'e swarte winterbeammen. It moarnsrea, it jûnsrea, de stjerreloft, alles seachst dêr. Oerdeis hinge de sinne fjurrich yn it hout. Trije moanne ha 'k dêr wachte. Trije moanne ha se my dêr straft. Gjin Emma; gjin inkelde beleanning foar al dat geduld. Ik drige op 't lêst te leauwen dat ik as in ingel oan 'e tagong fan it paradys stie mei in twasnedich swurd. In godlike opdracht. Ik stie dêr mei itselde unifoarm as dat ik no ek draach. Sjoch nei
[pagina 247]
my. Sa stie ik njonken it paleisstek. It stek fan Oranje. De ingel by de Hôf fan Eden. Skiedsrjochter tusken goed en kwea. Ik, dyn heit. Of sliepst? Former, do sliepst net wol, no't ik besykje dy alles út te lizzen? Ik, dyn earme heit, besiket dy alles út te lizzen.’

Vorige Volgende

49.