Den spieghel van Philagie
(1674)–Adriaen Poirters– AuteursrechtvrijDen spieghel van Philagie
auteur: A. Poirters
bron: A. Poirters, Den spieghel van Philagie. Jacobus Woons, Antwerpen 1674 (derde druk)
[p. 130] | |
De Siel wordt onder-wesen hoe dat-men sijn kruysken moet om-helsen ghelijck den H. Andreas, en dat-men te ver-gheefs zijn kruysken wil kleender of sachter maecken; en die een kruys meent te ont-loopen, die sal twee kruycen ont-moeten.MEn seght ghemeenlijck, o Philagie, het is goet van lijden en kruycen spreken, maer't is quaet in lijden en kruycen te steken. Dit is soo een spreeckwoort dat ter eerster opsicht schijnt ontfanckelijck en ganghbaer te wesen. Des niet tegenstaende soo soude ick gherne betoonen dat het goet is, niet alleen van kruycen te spreken, maer oock daer in te steken, en hier van sal ick mijn bewijs beginnen niet uyt die groote foliante-boecken, maer uyt een van vier kleene bladerkens, uyt het A.B.C. boexken. Wy sien dat de scholen op de dorpen gemeenlijck staen by het kerck-hof, en met reden, want daer en is nerghens meer te leeren als by de graeven der over-ledenen. Nu het eerste boexken dat-men daer leert, is het A. B. boexken, waer in eerst staen de letteren, en voor de letteren een kruysken, en dat noemtmen: Kruysken leert wel. Voor-waer het kruysken leert wel, want het leert dat niemandt en is sonder kruycen, het leert dat de kruycen van Godt worden toe-ghesonden, het leert dat de kruycen kostelijck zijn en van grooter weirden, ghelijck uyt het naer-volghende sal blijcken. | |
[p. 131] | |
Om dit te be-wijsen soo stel ick voor uyt als eenen grondt-steen de woorden Christi: (a)Si quis vult venite post me, abneget semet ipsum, & tollat crucem suam & sequatur me. Ist dat ymandt tot my wil komen, dat hy sy selven ver-lochene, en neme sijn kruys op, en volghe my nae. Hoort hier op de breedere uyt-legginghe vanden H. Augustinus: Tollat crucem suam sive vir, sive mulier, sive is qui prae est, sive is qui alteri paret, & servari vult, hanc ingrediatur viam, non enim hanc admonitionem virgines audire debent, & maritatae non debent; & viduae, & nupta non debent, aut monachi debent, & conjugati non debent, aut clerici debent, & laici non debent. Sed universa Ecclesiae, universum corpus, universa membra per officia propria distinctae & distributa audire debent. Voor-waer woorden vol van gewicht en onder-wijsinghe! Dat een yghelijck sijn kruys draeghe 't sy man 't sy vrouwe, 't sy dat hy Oversten zy, of onder-saet sy, een yghelijck moet desen wegh in, wil hy saelich worden. Want dese ver-maeninghe en moeten niet de Maeghden hooren, en de ghetrouwde of weduwen en moeten die niet hooren, of naer dese woorden moeten de Monincken leven, en de ghehouwelijckste en moeten daer niet naer leven, of dat is voor de Clercken, en niet voor de Leecken. Maer de heele Kercke en Ver-gaederinghe, het gheheel Lichaem, allen de Leden door eyghene bedieninghen ver-scheyden, moeten dese lesse hooren, en naer-komen, en dies-volghens hunne kruycen draeghen. Dese leeringhe gaf Christus eerstmael aen sijn discipelen in het Landt-schap van Cesareen, en nader-handt aen den H. Bischop Porphyrius die de Heylighe plaetsen binnen en buyten Ierusalem | |
[p. 132] | |
gonck besoecken. Desen H. Porphyrius kroop (want hy niet wel ter beenen en was) lanx den voet vanden Bergh van Calvarien, en hy siet, o wondere saecke! Christum aen sijn Kruys hanghen, en den goeden moordenaer neffens sijne sijde. Porphyrius spreckt Christum dan aen met die glory-baerighe woorden: Heer zijt mijnder ghedachtich als ghy in u Rijck zijt gekomen. Waer op Christus aen den goeden moordenaer gheboodt, dat hy hem boven soude brenghen, daer hem Christus om-helsende sey: Porphyri, volght my naer, en bemindt alle cruycen die u over-komen, want door de Cruys-straet alleen is de poorte des Hemels te vinden, ghelijck hyse heeft gevonden. Dit is dan mijn doel-wit in dese onder-wijsinge, o Philagie, dat ghy de cruycen, die u, lief, of leet, sullen over-komen, dat ghy die tot saelicheydt uwer sielen, en der eeuwigher glorie wilt kloeckmoedelijck, en blymoedelijck ontfanghen, en verdraeghen. Lief of leet, segh' ick, want tot lijden zijn wy gheboren, het is aerdigh dat sekeren Heer van de treffelijcke Orden der Canonicken Regulieren heeft uyt-ghevonden. Hy schilderde de doodt in d'een handt hebbende schip-seylen, in d'ander handt een deel bellekens, en stelde daer onder dese devise. Velis, nolis, moriendum est. De gheesticheydt van dese woorden bestaet alleen in de latijnse taele: Of ghy wilt of niet en wilt ghy moet sterven. Maer ick segghe: of ghy wilt of niet en wilt ghy moet u versterven. Ghy moet lijden, ghy moet u cruyskens draeghen, en soo doet de | |
[p. 133] | |
Siel die ghy siet in het naer-volghende printje, die nemt haer cruys in haere ermen volghende het exempel vanden H. Andreas, niet der ghene die haer cruys wil af-saeghen, om dat het te groot is; of effen schaeven, om dat het te rouw is, wel wetende dat die een cruys ont-loopt, die salder twee ont-moeten, soo zijnder sommighe die hemel en aerde roeren om het cruys van aermoede te vluchten, en sy vinden het selfste cruys in de rijckdommen. Laet ons nu een weenich de Poesie hooren spelen op het naer-volghende printje. |
(a)Matth. 16.
|