Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Over-Ysselsche sangen en dichten (1930-1935)

Informatie terzijde

Titelpagina van Over-Ysselsche sangen en dichten
Afbeelding van Over-Ysselsche sangen en dichtenToon afbeelding van titelpagina van Over-Ysselsche sangen en dichten

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (2.47 MB)

Scans (21.47 MB)

XML (1.34 MB)

tekstbestand






Editeur

W.A.P. Smit



Genre

poëzie

Subgenre

gedichten / dichtbundel
liederen/liedjes


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Over-Ysselsche sangen en dichten

(1930-1935)–Jacobus Revius–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende
[pagina 153]
[p. 153]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten

Haman.
Treurspel.

Inhout.Ga naar voetnoot*
 
Haman een Agagijt by Xerxen seer verhevenGa naar voetnoot1
 
Al t'Isr'elijtsche saet te brengen dacht om t'leven.
 
Maar God gants wonderlijck t'perijckel van haer nam
 
Als Mardochai een Iood' in s'Princen gunste quam.
5[regelnummer]
Nu, die stack alletijt van Hamans pracht de walge:
 
Twelck Haman siende, hem bereydet had een galge.
 
Recht anders viel het doch. want als in desen noot
 
Esther den Haman had tweemael te gast genoo't
 
Verclaechde zy hem voor den Coninck, dat hy ware
10[regelnummer]
Raetgever van haer doot, als oock van al de hare.
 
Sulck feyt aenhorende den grooten Persiaen
 
Packt Haman datelijck door zijn trawanten aen
 
En hem (die Mardochai docht schandelijck te vellen)
 
Laet hangen aen den boom die hy self had doen stellen.

PERSONAGIEN.

Ahasueros Coninck.

Esther Coninginne.

Charbona Conincx Raet.

Abagtha Conincx Camerlinck.

Mardochai.

Haman.

Zeres Hamans wijf.

Tharsis } Hamans vrienden.

Zethar } Hamans vrienden.

Mares } Hamans vrienden.

Bode.

Rey van Iodinnen inden rou.

Eerste bedrijf.

Mardochai.
 
Xerxes, dien wy alhier oock Ahasueros noemen,
 
In voorspoet en geluck waer hogelijck te roemen
[pagina 154]
[p. 154]
 
Indien hem quaden raet niet altemet en brachtGa naar voetnoot3
 
Tot saken die voorheen wel dienden bet bedacht.
5[regelnummer]
Dit heeft hem corts beweecht dat hy zijn breede wieckenGa naar voetnoot5
 
Verr' wt zijn Coninckrijck wou strecken tot de Griecken,
 
Alwaer een machtich heyr gestort is opden mont
 
Na dat hy over tooch den snellen Hellespont:
 
En desen groten Vorst, die sach op zijne stromen
10[regelnummer]
Tien-hondert-duysent mans, is nau alleen ontcomen.Ga naar voetnoot6-10
 
Het voorspoock van dit quaet leyt noch in mijnen sinGa naar voetnoot11
 
Dat hy voor sijn vertreck wech joech sijn ConinginGa naar voetnoot12
 
Om een geresen twist soo veel (dunckt my) niet weerdich.
 
Dit riet hem oock een Vorst van oordeel wat te veerdich.Ga naar voetnoot14
15[regelnummer]
Doch alles was alhier in stilte weer geraeckt
 
En voor ons Joden wel insonderheyt gemaecktGa naar voetnoot16
 
Als hy (want dese daet hem al te laet beroude)
 
Tot zijne tweede bruyt de schone Esther troude
 
Die ick als bloetverwant doe had in mijn voogdy.
20[regelnummer]
Maer t'meeste ongeluck quam ons wel haestich by,
 
Doe Haman, die het hert des Conincx heeft beseten,Ga naar voetnoot21
 
Wt eenen ouden haet hem loselijck liet wetenGa naar voetnoot22
 
Dat den verstroyden hoop der Joden met opset
 
Diend' een bysonder God en hield' een eygen wet,
25[regelnummer]
Daerom niet raetsaem was deselve meer te lijden
 
Maer als een giftich lit vant lichaem af te snijden.
 
Hy crijchtet. hy slaet aen placcaten over al
 
Dat t'eynde van dees maent men alles worgen sal
 
Wat hem gesproten hout van Abrahams geslachte.
30[regelnummer]
Mijn siel my in het lijf (dit horende) versmachte
 
Van vreese voor mijn volck. eylaes! waer soud' ick heen?
 
Ick wende my voor al tot God met mijn gebee'n,
 
Daerna de Coningin ick hertelijck vermaende
 
Dat zy, op sulcken trap der heerlijckheyt nu staende,
35[regelnummer]
Sou dencken dat dees eer haer niet en was geschiet
 
Op datse Godes volck sou laten in verdriet.
[pagina 155]
[p. 155]
 
Sy haperde int eerst: maer, siende voor haer ogenGa naar voetnoot37
 
Haer eygen onderganck, wiert eyndelijck bewogen
 
Te stellen (sose sey) haer leven in balansGa naar voetnoot39
40[regelnummer]
Om neygen tot genae het herte hares mans.
 
Het is alrede nu den vijfden dach geleden
 
Dat ick en al het volck in vasten en gebeden
 
Verlangen angstelijck, of enich adem-tocht
 
Vant Conincklijcke hof door Esther comen mocht.
45[regelnummer]
Maer neen, de Coningin is daer so wel geseten
 
Dat zy (al denckset niet) haer selven heeft vergeten.
 
En Haman, om sijn doen te geven eenen schijn,
 
Laed't al den vloeck op my, om dat ick niet wil zijn
 
Van die hem als een God aenbiddende ontmoeten
50[regelnummer]
Ja vallen voor hem neer en cussen zijne voeten.
 
Dus waer ick gae of stae, aen dees' of gene sy
 
Het roepet wraeck en moort, en alles over my.
 
Ah Heere! so ick heb een euveldaet bedreven
 
Om dat ick uwe eer den mensche niet wil geven,
55[regelnummer]
Haest u, en u gericht aen my doch openbaert,
 
Maer na u goedicheyt dees' arme schapen spaert.
 
Laes! t'is genoech gewacht. ick gae. de Heer wil geven
 
Na dattet hem gevalt ten dode of ten leven!
Rey.
 
Waer ick my wende, waer ick gae,
60[regelnummer]
Waer ick my legge, waer ick stae
 
Gedurich sweeft my voor de oogen
 
Dien dach, dien vreselijcken dach
 
Waer in den alderlesten slach
 
Gants Israel sal moeten dogen.Ga naar voetnoot64
 
 
65[regelnummer]
Als rasende ick dan ontspring',Ga naar voetnoot65
 
Mijn haer ick pluck, mijn handen wring'
 
Mijn armen ick ten hemel recke,
 
T'is vier, t'is bloet al wat ick sie
 
En waer ick, waer ick henen vlie
70[regelnummer]
Den worger is my op den necke.
 
 
 
Ick hoor der cleederen gescheur,
 
T'gebreeck van venster en van deur,
[pagina 156]
[p. 156]
 
T'gekners van degens en van poken,Ga naar voetnoot73
 
En het onlijdelijck gespot
75[regelnummer]
Der gener die, ô grote God
 
U alderhoochsten name vloken.
 
 
 
Ick sie een menichte die loopt
 
De wreede armen opgestroopt
 
Die sabels hebbende geheven,
80[regelnummer]
Ick sie, ick siese als verwoet
 
Haer baden int geplengde bloet
 
Dat haer de vingers daer van kleven.
 
 
 
Ick sie een bruygom aengerant
 
Meer voor zijn alderweertste pant
85[regelnummer]
Als voor sijn jonge leven vechten,
 
Ick sie hem doot in haren arm,
 
En haer met jammerlijck gekarm
 
Geworget aen haer eygen vlechten.
 
 
 
Ick sie een suyg'linck, die sijn dorst
90[regelnummer]
Te laven meynt aen s'moeders borst
 
T'onnosel halsken afgesneden,
 
En hoe met een gemengde vloet
 
De witte melck en t'rode bloet
 
Streelt over sijne sachte leden.
 
 
95[regelnummer]
Ick sie een vrou in kindes-nootGa naar voetnoot95
 
Doen metten sweerd' een tweede doot,Ga naar voetnoot96
 
Die inden strijt, en in het baren
 
Laes! met een crachtelose vlucht
 
Laes te vergeefs! haer lieve vrucht
100[regelnummer]
Soeckt voorden moort-priem te bewaren.
 
 
 
Ick sie heel Abrahams geslacht
 
Geleydt als lammers die men slacht
 
Op-offeren haer vrome sielen,
 
En den Euphratem trager gaen
105[regelnummer]
Dewijl de oevers overlaen
 
Aen wedersy van dode krielen.
[pagina 157]
[p. 157]
 
Ah! had' ick vleugels, dat ick mochtGa naar voetnoot107
 
My heffen inde breede locht,
 
My swieren op de steyle bergen!
110[regelnummer]
Ah! mocht ick in de woeste seeGa naar voetnoot110
 
Voor dit ondragelijcke wee
 
My voor een oogenblick gaen bergen!
 
 
 
Ah! mocht ick vande eerste zijn
 
Die door een haest-gedane pijn
115[regelnummer]
Des levens draet wiert afgebroken!
 
Laes! t'sou my troosten min of meer
 
Indien ick wist dat immermeerGa naar voetnoot117
 
Dit quaet van God sou zijn gewroken.
 
 
 
Waer zijdy? Heer, waer is u cracht
120[regelnummer]
Die ghy aen Pharo hebt gewracht
 
Doe ghy deedt wellen sijne wielenGa naar voetnoot121
 
Met al zijn hooch-vermeten heyr
 
Diep inden gront vant rode meyr?
 
Wildy u erfdeel nu vernielen?
 
 
125[regelnummer]
Ghy hebt, ghy hebt ons goet gedaen
 
En wy sijn van de rechte baen
 
Getree'n. wy hebben swaer gesondicht:
 
Daer voor hebdy ons toegeleyt
 
De ballinckschap, de dienstbaerheyt:
130[regelnummer]
Maer dit en was ons niet vercondicht.
 
 
 
Wie sal verbreyden, Heer, u lof
 
Als Israel leyt in het stof?
 
Wie sal opdragen zijn gebeden
 
Wanneer door eenes menschen haet
135[regelnummer]
Het heylich wtvercoren saet
 
Gants hopeloos sal sijn vertreden?
 
 
 
O eenich God, ô eeuwich Heer
 
Wt uwen hemel siet eens neer
 
En doet den vyant voor u beven.
140[regelnummer]
Helpt ons in desen doodes-noot
 
En geeft ons t'leven wt den doot
 
Ghy die de dode geeft het leven.
[pagina 158]
[p. 158]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten

Tweede bedrijf.
Haman. Mardochai. Abagtha.

Haman.
 
Een levendich verstant, met wel-geslepen reden,
 
Een trotsen geest, bedeckt met minnelijcke sedenGa naar voetnoot144
145[regelnummer]
Sijn middelen waer door men comt tot hogen staet,
 
Insonderheyt wanneer t'geluck voor-henen gaet.Ga naar voetnoot146
 
Godsdienst, geloof, en trou, die sommige so eeren,
 
Sijn voor t'gemeene volck, en niet voor grote Heeren.
 
Dit canmen sien aen my, die my wel roemen mach
150[regelnummer]
Een vande grootste die bestraelt den claren dach.
 
Dies danck ick geene Goo'n. want (sose sijn en leven)Ga naar voetnoot151
 
Door haer ist dat ick wt mijn erf-goet ben gedreven;Ga naar voetnoot152
 
Maer mijn doortrapt vernuft heeft my so veel behaelt
 
Dat ick, als waer ick vanden hemel af-gedaelt
155[regelnummer]
Verheven by mijn Prins, gevreset vande lieden
 
Mach na mijn welgeval gebieden en verbieden.
 
Ist niet een grooten schat dat t'mijnent ick aenschou
 
Tien levendige soons van een noch jonge vrou,
 
Die ick te sijner tijt mach tot haer trecken laten
160[regelnummer]
Door t'gansche coninckrijck de vorderlijckste staten?Ga naar voetnoot160
 
En isset niet een vreucht dat ick be-ogen mach
 
Den doot van die ick haet, en al op eenen dach?
 
Ick meyn het Joodsch gespuys, twelck Agag mijn voorvader
 
Dee sterven voor den tijt gelijck een euveldader:
165[regelnummer]
Die nu met man en maech vervoeret wt haer lant
 
So wonder wel te pas my vallen inde hant.
 
En, ofmen waende dat de nieuwe Coninginne
 
My niet so veel en acht of niet so seer beminne
 
T'waer misverstant, want op haer conincklijck banket
170[regelnummer]
Heeft sy by haren Heer my gisteren geset:
 
Ja, nemende vermaeck in mijn geest-rijcke reden,
 
Sy heeft my huyden weer opt middachmael gebeden.
 
Geluckich Haman dan! maer lijckwel dit geluckGa naar voetnoot173
 
Is, door mijn ongedult, niet sonder aller druck.
175[regelnummer]
Want een besneden slaef van stant en van geboorteGa naar voetnoot175
[pagina 159]
[p. 159]
 
Hem dagelijcx laet sien ontrent des Coninx poorte,
 
Die, gae ick wt of in, staet als een stijven pael,
 
En buyget voor mij niet, noch wijckt my niet een mael.
 
T'waer een geringe tijt, of ickse schoon afwachte,Ga naar voetnoot179
180[regelnummer]
Dat hy moet om den hals met alle sijn geslachte,
 
Maer mijne Gemalin my gister-avont riet
 
Dat ick so vele gonst hem sou betonen niet,
 
Maer dat ick voor mijn huys aen-stont sou laten stellen
 
Voor hem een lichte galg' hooch inde vijftich ellen,
185[regelnummer]
Op dat hy voelen mocht den opgeblasen sot
 
Dat arme hovaerdy is groter luyden spot.
 
Dit heb' ick so beschickt: en ben hier om te vragen
 
Des Conings goeden wil (die mach den ondanck dragen)Ga naar voetnoot188
 
Der Coninginnen spijs coom niet in mijnen mont
190[regelnummer]
Indien hy niet en hangt noch dese morgenstont.
 
Maer siet! hier is de man. ick wil wat gaen ter syden
 
En proeven of hy oock sijn dorperheyt sal mijden.Ga naar voetnoot192
Mardochai.
 
In mijn betranet huys ick niet geduren mach,Ga naar voetnoot193
 
Maer loop na s'Conincx hof wel tienmael op een dach
195[regelnummer]
Of mogelijck ick creech van Ester enich teken.
 
Wie staet hier? Haman? ah! het herte dunct my breken.
 
Wat maeck ick? wijck ick? neen: want hy my rede siet.
 
Al naeckte my de doot ick en aenbid' hem niet.
Haman.
 
Den soon Hammedatae, ô Mardochai, u groetet.Ga naar voetnoot199
Mardochai.
200[regelnummer]
Des vyants groetenis een vloeck men achten moetet.
Haman.
 
U grootsheyt, Mardochai, u brenget int verdriet.
Mardochai.
 
U eygen hovaerdy en wrevel siedy niet.Ga naar voetnoot202
Haman.
 
Leert, Joden, Godes macht en ordening te wijcken,
 
En eert de Coningen in hare Coninckrijcken,
[pagina 160]
[p. 160]
205[regelnummer]
De Vorsten in haer lant, de voogden in haer stat.
 
De schepselen, hoe stuyr en crijgel, weten, datGa naar voetnoot206
 
Sy wijcken moeten voor de hoge Heerlijcheyden.
 
De winter (siet ghy niet?) moet voor den somer scheyden,
 
Den nacht al stillekens ruymt voor den dageraet
210[regelnummer]
Wanneerse voor de Son in hare schoonheyt gaet,Ga naar voetnoot210
 
Wie sijt ghy dan, die voor de wettige gerichten,
 
Een wettich onderdaen, u weygeret te swichten?
 
De vreese moeter zijn indien een borgery
 
Niet eermen het vermoet sal raken inde ly.Ga naar voetnoot214
215[regelnummer]
De vreese moeter sijn indien een leger machtich
 
Niet worden sal in yl oproerich en tweedrachtich.
 
Waer schroom is daer is eer. en die hem buygen canGa naar voetnoot217
 
Met tamelijck ontsach is een behouden man.Ga naar voetnoot218
 
Maer waer een yegelijck slech na zijn hooft wil draven
220[regelnummer]
Wort deuchd' en segening' gelijckelijck begraven.
Mardochai.
 
De Coningen, naest God, ô Haman, wy wel weten
 
Te eeren, oock al die in hoocheyt sijn geseten
 
Maer t'is een ongeluck dat dick des Conincx woortGa naar voetnoot223
 
En wapen wort gevoert van die het niet behoort.
225[regelnummer]
Ghy Haman schaemt u niet alhier des Princen segel
 
Te bruycken naet' u lust verr' buyten allen regel
 
Tot roof en moort van die die beter sijn als ghy.
 
Ghy quaemt hier ongegoedt, nu sien en horen wy
 
Dat ghy den Coninck biedt veel duysenden talentenGa naar voetnoot229
230[regelnummer]
Tot vromer luyden doot. Waer heen so grote rentenGa naar voetnoot230
 
Als wt der weduwen en weesen sweet en bloet
 
Of wt des Conincx schat en het gemeene goet?
 
En, ô verwaenden geck! ghy derft u laten eeren
 
Als waerdy (ick verschrick!) de Heere aller Heeren:
235[regelnummer]
En die het niet en doet ghy wredelijck verscheurt
 
Ja wieder tegen kreunt heeft lijf en goet verbeurt.
 
Wat spreecty dan van deucht, van vromicheyt, of segen?
 
Van sulcke dingen swijcht, of kentse eerst te degen.
Haman.
 
Een vremdelinck my dorf voorleggen dus mijn leet!Ga naar voetnoot239
[pagina 161]
[p. 161]
Mardochai.
240[regelnummer]
Ghy sijt soo vremd' als ick, als alle-man wel weet.
Haman.
 
Ick ben van Amalek, een volck wel-eer van machte.
Mardochai.
 
Maer vanden Heer vervloeckt int duysenste geslachte.
Haman.
 
Mijn diensten hebben my tot heerlijckheyt gebracht.
Mardochai.
 
Ick heb meer goets als ghy voor desen staet gewracht.
Haman.
245[regelnummer]
Welck' is die groote daet daer mee ghy my dus terget?
Mardochai.
 
Ick heb des Conincx lijf voor moordery geberget.Ga naar voetnoot246
Haman.
 
Ghy dedet anders niet als dat ghy schuldich waert.
Mardochai.
 
En ghy vergeet u plicht, daer sydy voor vermaert.
Haman.
 
Quaet-spreker, boett' u lust, ick sal u niet verschonen.
Mardochai.
250[regelnummer]
De ontrou loont haer Heer, die sal u oock wel lonen.
Haman.
 
Wat gelt, ick hoor van u wel haest een ander liet!Ga naar voetnoot251
Mardochai.
 
Dat God wil sal geschien, ick en ontsie u niet.Ga naar voetnoot252
Haman.
 
Ick sach te winter een die door de woeste baren
 
Met woorden onversaecht den bootsman dwong te varen,
255[regelnummer]
Maer als het ongeweer quam dapperlijck aen-boortGa naar voetnoot255
 
Doe lach hy inde ly en kickte niet een woortGa naar voetnoot256
 
Ja liet hem op het lijf vande matrosen treden:
 
Soo wil't u, Mardochai noch gaen den dach van heden.
[pagina 162]
[p. 162]
Mardochai.
 
Ick sach dees somer een die met een stille locht
260[regelnummer]
Het seyl steld' inden top, of hem niets deren mocht;
 
Maer een geringe buy benam hem schip en leven:
 
Dit hoop ick is voor u, hoe seer ghy sijt verheven.
 
Nu Haman, goeden dach.
Haman.
 
ô snootste dieder leeft,
 
Hoe weynich weet ghy dat na u de galge beeft!
265[regelnummer]
Wat hoor ick? gaet de deur van s'Coninx camer open?
Abagtha.
 
Wie is hier op de sael? t'is Haman. ick moet lopen
 
En seggent onsen Heer.
Haman.
 
hy steeckt het hooft eens uyt
 
En gaet weer binnewaerts, k'en weet wat dat beduyt.Ga naar voetnoot268
 
Daer is hy wederom.
Abagtha.
 
Heer Haman, vrient der Goden
270[regelnummer]
De Coninck heeft door my u haestelijck ontbodenGa naar voetnoot270
 
Om saken van gewicht.
Haman.
 
Al wat sijn majesteyt
 
Is lief en aengenaem daer ben ick toe bereyt.
 
Siet hier een nieu geluck, dat eer ick my com melden
 
Ick ingeroepen word! Nu sweer ick salt u gelden
275[regelnummer]
Grootspreker Mardochai! dit is u laetste dach
 
Dewijl ick van u met den Coninck spreken mach.
Rey.
 
O Conincklijcke hoven
 
Hoe conde ick geloven
 
Dat gieren ende draken
280[regelnummer]
In u haer nesten maken!
 
Dat onder sijde cleren
 
Ghy deckt so boose seeren!Ga naar voetnoot282
 
 
 
In u heeft heerschappye
 
De stoute hovaerdye,
[pagina 163]
[p. 163]
285[regelnummer]
De leugentale constich,
 
De nijdicheyt af-jonstich,
 
En, onder gladde woorden
 
De voorbedachte moorden.
 
 
 
Lof-tuyters, keucken-asers,Ga naar voetnoot289
290[regelnummer]
Vermomde orenblasers,
 
Spot-vogels, God-versakers,
 
Geslepen muyte-makers
 
Die hebben 'troer in handen
 
Der Conincklijcke landen.
 
 
295[regelnummer]
Ons Heere wort bedrogen,
 
Sijn schatten wt-gesogen,
 
Gerechticheyt verjaget,
 
Den onderdaen geplaget,
 
Raet yemant tot het goede
300[regelnummer]
Die is zijns levens moede.
 
 
 
Haer heymelijcke listen,
 
Haer openbare twisten,
 
Haer schimpen en haer schelden
 
Dat moeten wy misgelden.
305[regelnummer]
De schuldige verbeurent,
 
D'onnoosele betreurent.Ga naar voetnoot305-306
 
 
 
O Haman! uwen toren
 
Maeckt dat wy gaen verloren.
 
O Mardochai! u yver
310[regelnummer]
Maeckt Haman noch te stijver
 
U alte-vrye waerheyt
 
Brengt ons in grote swaerheyt.
 
 
 
Ghy scherpet uwe sinnen
 
Daer ghy niet cont gewinnen.
315[regelnummer]
Ghy eyschet recht en reden
 
Daer 't recht niet is geleden.Ga naar voetnoot316
 
Een saeck die, na mijn oordeel,
 
Meer schade geeft als voordeel.
 
 
 
Gelijckewel, ick hope
320[regelnummer]
Dat God niet alte-hope
[pagina 164]
[p. 164]
 
Sijn trouwe bontgenoten
 
Wil t'enemael verstoten,
 
Die midden inde smerte
 
Geeft sulcken leeuwen herte.
 
 
325[regelnummer]
Ghy Heer hebt in u handen
 
De handen der vyanden.
 
Ghy leydet als de vloeden
 
Der Coningen gemoeden.
 
Waeckt op; dat u genade
330[regelnummer]
Ons niet en coom te spade.

Derde bedrijf.
Abagtha. Haman.

Abagtha.
 
‘Gelijck de maertsche son de dampen opwaerts trecket
 
Maer niet verteren can het geen sy heeft verwecket
 
Waer door dan anders niet te wege wordt gebrocht
 
Als nevelachtich weer en ongesonde locht;
335[regelnummer]
Soo sietmen menich mensch onrustelijcken malenGa naar voetnoot335
 
Om alle catten-quaet gedurich opte halen:Ga naar voetnoot336
 
En als nu vele stancx ontijdich is gemaeckt
 
Soo weet hy raet noch wech hoe hy daer door geraeckt.Ga naar voetnoot331-338
 
Dus gatet (dies ick lach' al laet ick het niet blijcken)
340[regelnummer]
Heer Haman, die beteest daer binnen staet te prijcken.Ga naar voetnoot340
 
Hy quam ten Coninck in; de Coninck bracht hem voort
 
Dees vrage: wat hem docht datmen te doen behoort
 
Een man, die om zijn deucht verdienstelijck beminnet
 
De Coninck sonderling' te eeren was gesinnet?Ga naar voetnoot344
345[regelnummer]
Heer Haman (peysende; die eere is voor my)
 
Sprack: uwe Majesteyt weet wat het beste zy,
 
Maer mijn geringen raet is, datmen 'sConinx crone
 
Dien man stell' op het hooft, en voere hem ten tone
 
Opt peert daer niemant als den Coninck op en sat,
[pagina 165]
[p. 165]
350[regelnummer]
Met purperen behanck doort schoonste vande stat:Ga naar voetnoot350
 
En roepen laet door een vande geachtste Heeren
 
Dit is den man dien onse Coninck wil vereeren.
 
Het woort was nau daer wt, de Coninck sey: wel-aen,
 
Ghy sult tot Mardochai met dese crone gaen,
355[regelnummer]
Hem cleden met mijn rock, mijn clepper maken veerdich,
 
Want hy om sijne trou is desen cieraet weerdich.
 
Ghy sult den leytsman sijn en roepen sijnen lof,
 
Als zijnde boven all' aensienlijck in mijn hof.
 
En dy, Abagtha, ick op dijnen hals gebiedeGa naar voetnoot359
360[regelnummer]
Te helpen dat dit werck voort middach-mael geschiede.
 
Want ick niet eten sal al-eer ick heb bescheytGa naar voetnoot361
 
Dat ick belonet heb so groten vromicheyt.
 
Ick neygde my, en ginck: maer Haman bleef wat binnen.
 
Daer comt hy.
Haman.
 
Och! hoe sijn verbijstert mijne sinnen!
365[regelnummer]
Abagtha, segget my, want u is het bekent.
Abagtha.
 
Wat sake?
Haman.
 
Wat van my den Coninck heeft gewent
 
Tot Mardochai?
Abagtha.
 
K'en weet niet dat des Coninx ogen
 
U minder als te voor, Heer Haman, luchten mogen;
 
Maer d'oorsaeck dat hy met den Jode gaet so breet
370[regelnummer]
Ick u wel melden sal, want icker wat van weet.
 
De Coningen, al sijn sy schoon niet inde wapenGa naar voetnoot371
 
Noch waken menichmael als slechte luyden slapen.Ga naar voetnoot372
 
Dat sach ick aen ons Heer, als de vergangen nacht
 
Voor sijne camer-deur ick hiel de vierde wacht.
375[regelnummer]
De ruste hem ontstont, k'en weet door wat voor sorgen,Ga naar voetnoot375
 
Dies hy (ten naesten by een uyre voor den morgen)
 
My tot hem binnen riep en van my hebben wou
 
Dat ick hem yetwes wt het tijtboeck lesen souGa naar voetnoot378
 
Om, hoorende wat nuts, te stillen zijn gedachten
380[regelnummer]
En so het trage licht des dages af te wachten.
 
Ick dedet, en (gelijck het wesen sou) ick las
[pagina 166]
[p. 166]
 
Het geen sijn Majesteyt corts wedervaren was;Ga naar voetnoot382
 
Hoe Theres hovelinck met Bigtan, sich begeven
 
Hadd' hem archlistichlijck te helpen om het leven:Ga naar voetnoot383-384
385[regelnummer]
Twelck zijnde ongevaer by Mardochai gehoort
 
Hy aende Coningin sey heymelijcken voort,
 
En Esther quam het strax aen haren Heer ontdecken:
 
Die dese moordenaers dee vangen ende recken,Ga naar voetnoot388
 
En, hebbende t'verraet bevonden so het was,
390[regelnummer]
Haer loonde na haer werck. terwijlen ick dit las
 
Den Coninck schielijck vraecht, my vallend' in het lesen,
 
Wat eer of mildicheyt is Mardochai bewesen
 
Voor dese sijne daet? ick seyde: voor gewis,
 
Heer Coninck, weet ick dat hem niets gegeven is.
395[regelnummer]
Ah Goden! riep hy wt, hoe comtet dat wy weten
 
Het quaet te wreken, maer het weldoen so vergeten?
 
En laste my terstont te sien wie int salet
 
Ginck wandelen; ick vand' en bracht u voor zijn bedt,
 
Alwaer ghy, Heere, self den voorslach hebt gegeven
400[regelnummer]
Daer ghy nu over claecht.
Haman.
 
Ah! droomde my mijn leven
 
Dat Mardochai ge-eert sou zijn door mijnen raet!
 
Mijn meyning' was voorwaer heel anders.
Abagtha.
 
Ick verstae't.
 
Maer meynen sonder gront heeft menigen bedrogen.
Haman.
 
Hoe! sou mijn eygen hant mijn vyant dan verhogen?
Abagtha.
405[regelnummer]
Is hy u vyant, Heer, hy is des Conincx vrient.
Haman.
 
Ick, die sijn Majesteyt soo eerlijck heb gedient!
Abagtha.
 
En Mardochai heeft oock sich roemelijck gedragen.
Haman.
 
Sal ick dien spot aendoen mijn welgebooren magen!
 
Ick liet my liever -
[pagina 167]
[p. 167]
Abagtha.
 
Heer, doet na des Conincx wil,
410[regelnummer]
Of andersins ick ga hem vinden.
Haman.
 
houdet stil,
 
Dat ick my wat bedenck.
Abagtha.
 
t'is geen bedenckens waerdich,
 
Des Conincx last is daer, Heer Haman, maeckt u vaerdich.
Haman.
 
Legt over hoe ghy spreeckt, Abagtha, en met wien.
Abagtha.
 
Tis my gelijckeveel als ick mijn meester dien.
415[regelnummer]
En hoort (gelieftet u) een woort so goet als hondert:
 
Indien ghy langer draelt so hout u niet verwondert
 
Dat ick weer henen stap ten Coninck, om hem aen
 
Te seggen dat ghy u verweygeret te gaen.
Haman.
 
Staet stille, ick ga heen, als 't anders niet mach wesen.
Abagtha.
420[regelnummer]
So hebt noch ghy noch ick zijn ongenae te vresen.
Rey.
 
Een vast beminner van het recht
 
Wort nimmermeer ter neer gelecht
 
Door licht-beroerde mannen
 
Of woedende tyrannen.
 
 
425[regelnummer]
Het brullen van den noorden wint
 
Sijn stalen moet niet overwint
 
Laet donderen, laet craken
 
T'en can aen hem niet raken.
 
 
 
En of den hemel op hem viel
430[regelnummer]
So sou sijn goddelijcke siel
 
Met ongebogen crachten
 
Dien groten slach verwachten.
[pagina 168]
[p. 168]
 
Dit is de const, waer door wel eer
 
Den vromen Enoch vanden HeerGa naar voetnoot434
435[regelnummer]
Is hogelijck verheven
 
Om steets met hem te leven.
 
 
 
Hier henen hebben den ThisbijtGa naar voetnoot437
 
Na bange sweet en suyren strijt
 
Gedragen vander eerden
440[regelnummer]
De glinsterende peerden.
 
 
 
Waer onder Mardochai den helt
 
Oock sal met vreuchde sijn gestelt,
 
En daer de sterren blincken
 
Den soeten nectar drincken.
 
 
445[regelnummer]
Wiens onbewegelijck gemoet
 
Men noyt cost brengen ondervoet
 
Als alles lach verslagen
 
Met dodelijcke vlagen.Ga naar voetnoot448
 
 
 
Waerom hy nu als Conincx soon
450[regelnummer]
Om-luystert met een gouden croon
 
In spijt van die hem haten
 
Hem tonet op de straten.
 
 
 
Den wroeger die het alles dwong'Ga naar voetnoot453
 
Met zijne veel-misbruyckte tong
455[regelnummer]
Hem opentlijck nu eeret.
 
Soo is de cans gekeret.
 
 
 
Verblijt u, heylich Israel,
 
U druck verandert is in spel,
 
U evel-moedich schreyenGa naar voetnoot459
460[regelnummer]
In liefelijcke reyen.
 
 
 
Hoe willen wy noch wederom
 
Besoecken Godes heylichdom
 
En daer met grote scharen
 
Doen roken de altaren!
[pagina 169]
[p. 169]
465[regelnummer]
Als ghy, o vyant, die ons dacht
 
Te storten inde diepe gracht
 
Moet liggen op de straten
 
Van alle man verlaten.
 
 
 
Neen, neen, die eer u niet gebeurt.
470[regelnummer]
So ons gebet den hemel scheurt
 
So sullen u begraven
 
De hongerige raven.
 
 
 
In plaetse van het elpenbeen
 
En vande bonte marmersteen
475[regelnummer]
Daer ghy na lange jaren
 
Eens onder meynt te varen.
 
 
 
Ghy vliegt te hoge, o mijn liet,
 
Eylaes! de cloot en leyt noch niet.Ga naar voetnoot478
 
Oft erger wort of beter
480[regelnummer]
God wetet den Al-weter.

Vierde bedrijf.
Haman. Zeres. Tharsis. Zethar. Mares. Bode.

Haman.
 
Mijn vrienden welcker woort ick noyt en heb versmadet,
 
Ick heb u hier ontboo'n op dat ghy my beradet
 
Gestortet plotselijck int swaerste ongeval
 
Dat my oyt is geschiet, of, meyn ick, schieden sal.
485[regelnummer]
Ick, die als eenen God was, over al gepresen,
 
Wiens grootheyt dach op dach was hoger opgeresen
 
Heb moeten voor de geen my buygen, die altijt
 
Mijn voorspoet wederstaen, mijn eere heeft benijt.
 
Dees handen hebben hem geheven inden sadel,
490[regelnummer]
Dees tong' heeft zijnen lof voorden geheelen adel
 
En borgery geroemt. dien droeven ogenblick
 
Heb ick te lang geleeft! maer laes! wat conde ick?
 
Dien groten heerscher, wien d'onsterfelijcke Goden
 
Noyt hebben yet ontseyt die haddet my geboden.
495[regelnummer]
Hoe soud' ick derren dien met een vermeten sinGa naar voetnoot495
 
Yets weygeren te doen, die slechs een mensche bin?
[pagina 170]
[p. 170]
Zeres, Hamans wijf.
 
Is Mardochai een Jood' als ick heb horen kallenGa naar voetnoot497
 
Voor wien ghy onvermoet begonnen hebt te vallen,
 
Weest seker dat dit niet is uwen laetsten val
500[regelnummer]
Maer dat den rechten slach u noch eerst treffen sal.
Tharsis.
 
Hy sal voortaen geheel besitten s'Conincx herte.
Zethar.
 
Hy sal, ist mogelijck, u doen een quade perte.Ga naar voetnoot502
Tharsis.
 
Sijn lantsluy maeckt hy vry van al haer ongemack.
Zethar.
 
Ick sorg' dat het daer na wil waeyen op u dack.Ga naar voetnoot504
505[regelnummer]
En (als ick seggen mach, Heer Haman, mijne meyning)
 
Wat alte hoge stijcht moet comen tot vercleyning.
 
Op groter Heeren gonst wel nau te letten is
 
Datmense niet misbruyck, want t'is geen erfenis.
Tharsis.
 
Ick hebber een gekent die reysde achter landenGa naar voetnoot509
510[regelnummer]
Met een getemden leeuw, dien streeck hy mette handen,
 
Hy clom hem op den rugg', hy vatte hem den baert,
 
Hy beurde overeynd' sijn poten ruych-gehaert
 
Maer eenmael, als hy hem wat te vrypostich quelde
 
Den leeu gaf hem een dou dien hy niet na vertelde.
515[regelnummer]
Heer Haman, denckt dit na, want t'is op u gemunt,
 
Ghy roemt dat uwen Prins u grote eere gunt,
 
Hy heeft sijn tijt verdrijf aen uwe hoofsche streken,Ga naar voetnoot517
 
Ghy comt hem alle uyr in sijne camer spreken,
 
Hy neemt u in zijn coets, en voert u door de stat
520[regelnummer]
Hy steeckt met u den rinck, ghy leydt hem na het bat,
 
Een yder moet voor u aen sijne tafel wijcken,
 
Ghy crijget wat ghy wilt daer anderen op kijcken.
 
Heer Haman, siet wel toe: ghy meynt het gae u wel
 
Maer eer ghy u dies hoedt so wortet catten-spel.
525[regelnummer]
Den leeuw hout sijnen aert, de groten hare nucken:
 
Nu sydy beste vrient, strack rytens' u in stucken.
[pagina 171]
[p. 171]
Mares.
 
Ick hore menichmael, en vindet nu gewis
 
Dat met swaer-hoofdich volck niet wel te raden is.Ga naar voetnoot528
 
Segt my, mijn vrienden eens, wat zijn het doch voor saken
530[regelnummer]
Waer door Heer Haman sou in swaricheyt geraken?
 
Ons Coninck heeft, t'is waer, den Mardochai geeert
 
Maer heeft hy door die daet den Haman oock verneert?
 
Neen. want dat Haman was op Mardochai gestoret
 
En had zijn Majesteyt, dat weet ick, noyt gehoret.
535[regelnummer]
Wat vrese isser dan, bedenckt u, wat geschil,
 
Te meer nu Haman heeft gedaen des Conincx wil?
 
En, of schoon Mardochai hem poogde te bewegen,Ga naar voetnoot537
 
So is de Coningin den Haman doch genegen
 
Die hem noch desen noen genodet heeft te gast.
540[regelnummer]
Daer can hy op het nieu zijn banden maken vast.
 
Wie comt hier gaen?
Haman.
 
my dunckt t'is een vant hof-gesinne.Ga naar voetnoot541
Bode.
 
Heer Haman sijt gegroet, ons Vrou de Coninginne
 
Ter tafel u verbeyt.
Haman.
 
Hier is geen wachten meer.
 
Mijn vrienden goeden dach.
Vrienden.
 
Nu, goeden dach mijn Heer.
Rey.
545[regelnummer]
Ah! wie hadde connen dromen
 
Dat ons grote Coningin
 
Tot den hater vande vromen
 
Soude neygen haren sin?
 
 
 
Die my dat had doen vermoeden,
550[regelnummer]
Eerder hadde ick gelooft
 
Dat de snelle water-vloeden
 
Keeren souden tot haer hooft:Ga naar voetnoot552
[pagina 172]
[p. 172]
 
Keeret om ghy snelle stromen,
 
Steygert opwaerts inde locht
555[regelnummer]
Nu het hier is toe gecomen
 
Daer noyt hert om had gedocht.
 
 
 
Haman was al vry wat lage,
 
Sijnen val die scheen gewis
 
Maer by schonen lichten dage
560[regelnummer]
Leydt hem Esther aen haer disch.
 
 
 
U, ô Vasthi, salmen romen
 
Die verloort den gouden crans
 
Dat ghy weygerdet te comen
 
Aende tafel byde mans.
 
 
565[regelnummer]
Esther sal haer dies wel wachten,
 
Die daer mede is ge-eert
 
Dat tot inde late nachten
 
Sy met Haman banketeert.
 
 
 
Haman die hem derref kantenGa naar voetnoot569
570[regelnummer]
Tegen al wat God bemint,
 
Die haer eygen bloet-verwanten
 
Wt te roeyen is gesint.
 
 
 
In u cleynheyt wiert gehoret
 
Esther uwer deugden lof,
575[regelnummer]
Maer nu liggense gesmoret
 
Inde weelden van het hof.
 
 
 
O, vervloeckt die hoopt op menschen!
 
O, ten ander-mael vervloeckt
 
Alle die door sotte wenschen
580[regelnummer]
By de groten hulde soeckt.Ga naar voetnoot580
 
 
 
Is het tijt van banketeren
 
Of te liggen zy aen zy
 
Nu het al schijnt om te keren
 
Door dees nieuwe tyranny?
 
 
585[regelnummer]
Esther, sal u herte dogen
 
Uwer broederen verdriet?
 
Laes! ick sie het voor mijn ogen
 
En nochtans geloof ickt niet.
[pagina 173]
[p. 173]
 
Denckt, ô dencket dat de Heere
590[regelnummer]
Ons can redden wt den druck
 
En u vanden stoel der eere
 
Storten in het ongeluck.
 
 
 
Stil mijn tonge. God behoede
 
Voor gevaer de Coningin:
595[regelnummer]
Die can wenden totten goede
 
Onse smert en haren sin.

Vijfde bedrijf.
Esther. Ahasueros. Haman. Charbona. Mardochai.

Esther.
 
Mijn Heer is wonder vroech vant middachmael geresen.
 
Doch hoop' ick lijckewel hem aengenaem te wesenGa naar voetnoot598
 
Mijn te gering' onthael.
Ahasueros.
 
Ghy wetet, Esther, dat
600[regelnummer]
Ick uwe vrientschap acht voor mijnen besten schat.
 
U schoonheyt is het minst dat my tot liefde trecket,
 
U deuchdelijck gemoet my meest daer toe verwecket.
 
Hoe soud' ick dan voor al niet gaeren met u sijn?
 
Maer doch een Vorst als ick en moet niet by den wijn
605[regelnummer]
Noch by den soeten praet hem al te lang' vergeten,
 
Maer dencken hoe hy wel mach quijten zijn gewetenGa naar voetnoot606
 
Int richten van zijn volck.Ga naar voetnoot607
Esther.
 
De reden van mijn Heer
 
My hogelijck voldoen.
Ahasueros.
 
Nu Esther, segt, wanneer
 
Ghy my genoodicht hebt tot tweemael na malcander,
610[regelnummer]
En woudt ghy niet van my versoecken t'een of t'ander?
 
My dunckt ick hebt gemerckt.
Esther.
 
Den goddelijcken strael
 
Van mijnes Heeren ooch doordringet altemael.
 
T'is waer: ick soude wel deemoedich wat begeren.
[pagina 174]
[p. 174]
Ahasueros.
 
Begeert. ick heb geseyt, en (wildy) ick sal sweren
615[regelnummer]
Dat uwen wensch u sal geschien volcomelijck,
 
Al goltet schoon de helft van al mijn coninckrijck.Ga naar voetnoot616
Esther.
 
Ick sincke voor u neer, en met betraende ogen
 
Heer Coninck, roep ick aen u liefd' u mededogen.
 
Om uwer rechter hant, om onse echte trou,Ga naar voetnoot619
620[regelnummer]
Indien ick u oyt was een onderdane vrou,
 
Indien u mijne min oyt blijtschap heeft gegeven,
 
Schenckt my en mijn geslacht genadichlijck het leven.
Ahasueros.
 
Het leven? wat is dat? wat isser voor gevaer?
Esther.
 
Eylaes! wy zijn vercocht van eenen moordenaer
625[regelnummer]
Om al op eenen dach den wreeden doot te sterven.
 
Ah! hadden wy t'geluck in ballingschap te swerven!
 
Of waren zy en ick tot slaven maer vercocht
 
Dat ick u dienaren haer voeten wasschen mocht!
 
Of cond' u onse doot, ô Coninck, voordeel geven
630[regelnummer]
Wy souden alte-bly op-offeren het leven.
 
Maer den verrader soeckt met ons onnosel bloet
 
Te weyden sijn gesicht, te coelen sijnen moet,Ga naar voetnoot632
 
En uwes majesteyts beminnaers te verderven
 
Op dat hy uwe croon en scepter mocht beerven.
Ahasueros.
635[regelnummer]
Ick sidder! maer staet op mijn waerde Coningin.
Esther.
 
Ah! laet my inden stof, die stof en assche bin.
Ahasueros.
 
Staet op, en aen mijn sy gaet sitten; ick wil vragen.
Esther.
 
Ick doe, mijns levens Heer, na al u welbehagen.
Ahasueros.
 
Esther, wie is de man, want icket weten moet,
640[regelnummer]
Die sijne felle hant wilt baden in u bloet?
[pagina 175]
[p. 175]
 
Wie isset die daer staet na t'beste mijner sielen,
 
En om sijn ogen-lust u maechschap wil vernielen?
 
Mijn Conincklijcke hert ontbrandet. segget aen.
Esther.
 
T'is Haman, dien ghy siet, ô Coninck, voor u staen.
Ahasueros.
645[regelnummer]
Haman! o groote Goo'n! doet open, (mijne knapen)
 
De deure vanden hof, dat ick mach adem rapen:
 
En dat, ô bosewicht, ick u niet meer aanschou
 
En aen u niet en doe dat my daer na berou.
 
Comt, volgt my Charbona, ick heb u wat te spreken.
Haman.
650[regelnummer]
Ick valle u te voet, en bidde u, te breken
 
Den toren van mijn Heer, ô grote Coningin,
 
Hoewel ick u genae, eylaes! onweerdich bin.
 
Maer mijn getuygen zijn d'onsterffelijcke Goden
 
Dat ick u noyt en dacht te quetsen noch te doden.
655[regelnummer]
Want uwes Majesteyts verwanten kend' ick niet.
 
T'is dwaselijck, nochtans onwetende geschiet.
Esther.
 
Haman, gedanckt sy God, u glas is wtgelopen.Ga naar voetnoot657
 
Nu suldy eens voor al u wrevelmoet becopen.Ga naar voetnoot658
 
Ghy wist niet, so ghy segt, dat my of mijn geslacht
660[regelnummer]
Door uwen fellen raet de doot was toegedacht:
 
Maer wisty niet, dat God die swacke handen stercket
 
En met een suyver ooch ons daden overmercket
 
Oock sonder onderscheyt van arem of van rijck
 
(Rechtveerdich zijnde) straft t'begangen ongelijck?
665[regelnummer]
Nu stellet (so ghy wilt) u levendich voor ogen
 
Den grouwel daer u hert u hant toe heeft bewogen:
 
De Joden in dit rijck verspreydet wijt en sijt
 
Dachty met eenen slach den hals te maken quijt.
 
Hoe menich grijsen cop, hoe menich man met eeren
670[regelnummer]
Niet wetende waerom quam door u int verseeren?Ga naar voetnoot670
 
Hoe menich jonge spruyt, hoe menich swanger wijf
 
En nieugeboren kint beroofde ghy het lijf?
 
Dit bloetbat was by u een seer geringe sake.
 
Maer t'haestet over u de goddelijcke wrake,
675[regelnummer]
Waer van den aenvanck hier, en t'eynd' en is niet veer.
[pagina 176]
[p. 176]
 
Siet oock hoe ghy beloont den Coninck uwen Heer:
 
Voor eerst, ghy brenget om sijn trouste ondersaten:
 
Daerna, in plaetse dat men boven alle maten
 
Sijn deuchden heeft geroemt, so maeckty, dat voortaenGa naar voetnoot679
680[regelnummer]
Een algemeynen vloeck quam over hem te gaen
 
Als die sijn eygen volck nu poogde te verslinden.
 
Is dit het beste dat ghy, Haman, wist te vinden
 
Tot loon van dat hy u (ah! al te jonstelijck)Ga naar voetnoot683
 
Verwalter heeft gemaeckt vant hele Coninckrijck?Ga naar voetnoot684
685[regelnummer]
Wat segdy? swijgdy? jae. u overtuycht geweten
 
Maeckt dat ghy inder noot u antwoort hebt vergeten.
 
Wat ligdy opde gront? ghy toont tot deser tijt
 
Dat ghy een wreden, maer een bloden moorder sijt.
Ahasueros.
 
T'is, Charbona, alsoo: (waert anders t'waer te wenschen)
690[regelnummer]
Dat oude weldaet slaept, ondanckbaer sijn de menschen.
 
Maer t'is de waerheyt oock, dat die een groeve maeckt
 
Voor die hem deuchde doet vaeck self daerin geraeckt.
 
En, of hy doort geluck een tijt lanck moedich brallet,Ga naar voetnoot693
 
Hoe dat hy hoger climt hoe dat hy dieper vallet.
695[regelnummer]
Comt met my: want voorwaer wy beyden al te langh
 
Dat in so groven stuck het recht heb zijnen gang'.
 
Waer is den fijnen man? o goddelijcke machten!
 
Wat sie ick! wil hy oock de Coningin vercrachtenGa naar voetnoot698
 
Hier binnen in het hof en voor mijn aengesicht?
700[regelnummer]
Wat straffe is genoech voor sulcken bosewicht?
Charbona.
 
Heer Coninck, al de stat weet seker te vertellen
 
Dat Haman by sijn huys een boom van vijftich ellen
 
Heeft opgericht, en tot een galge heeft bereyt
 
Voor Mardochai den vrient van uwe Majesteyt.
705[regelnummer]
Waert vremt dat zijnen hals dien sellever vercierde?
 
En leet den hoon dien hy wt dertelheyt versierdeGa naar voetnoot706
 
Voor vrome luy? het waer wel mijn geringen raet.
[pagina 177]
[p. 177]
Ahasueros.
 
De galge (knechten) die voor Hamans deure staet
 
Schickt dat hy dadelijck dees uyre daer aen hangeGa naar voetnoot709
710[regelnummer]
En hoordy? maeckt den rey (dat raed' ick) niet te lange,Ga naar voetnoot710
 
So ghy behouden wilt u coppen packt hem aen.
Haman.
 
Heer Coninck. Ahasu. sleypt hem wech.
 
Charb. Heer Coninck. Ahasu. blijvet staen;
 
Wat wildy?
Charbona.
 
So het is ws Majesteyts behagen
 
Den Conincklijcken rinck sal hy niet met hem dragen
715[regelnummer]
Ter plaetse daer hem beydt zijn welverdiende straf.
Ahasueros.
 
T'is waer. den segel-rinck, trawanten, neemt hem af
 
En geeften my.Ga naar voetnoot717
Haman.
 
genae Heer Coninck! Ahasu. slaet de slippen
 
Sijns mantels om hem her dat sijn vervloecte lippen
 
Hy hier niet meer en repp'.
Haman.
 
ô doot! ô wreede doot!
Ahasueros.
720[regelnummer]
So gae het yder een die u, mijn bedgenoot
 
Met een quaet oog' aensiet, of uwe lieve magen.
Esther.
 
God geev' u majesteyt geluck en blijde dagen.
Charbona.
 
Het Persiaensche recht (met oorlof dat ick spreeck
 
Heer Coninck) brenget mee: indien het ergens bleeck
725[regelnummer]
Dat yemant had getracht (vertredend' alle wetten)
 
Met t'Conincklijcke bloet sijn handen te besmetten
 
Deselve niet alleen maer alle zijn geslacht
 
Tot schrick van anderen ter doot sou sijn gebracht.
 
Wil oock u Majesteyt dieshalven yets belasten?
Ahasueros.
730[regelnummer]
De wetten, Charbona, die aen het leven tasten
 
Insonderheyt om t'stuck van Princen-moordery
[pagina 178]
[p. 178]
 
Gaen scherp, en dat met recht: maer weet, het staet by my
 
De straffen altemet te lichten of te swaren.Ga naar voetnoot733
 
Dies, om hierinne niet te rijpelijck te varen,Ga naar voetnoot734
735[regelnummer]
Ick wil dat ghy de soons van Haman alle tien
 
Versekert, en ghy sult met eenen ommesienGa naar voetnoot736
 
Na Mardochai, want ick my met hem wil bespreken
 
Hoe verre men sich aen mijn vyanden sal wreken.
Charbona.
 
Hy is gewonelijck, Heer Coninck, voort palleys.
740[regelnummer]
Ick gae hem roepen. en voorts doen mijns Heeren eysch.
Ahasueros.
 
Hoe salich is de man, ô Esther, die verborgen
 
Sijn dagen eynden mach! hoe salich die de sorgen
 
Van scepter ende croon mach setten aen een sy
 
Niet vresende voor moort noch voor verradery!Ga naar voetnoot741-744
745[regelnummer]
O crone! somen wist te wegen uwe swaerde
 
Men raepte u niet op al laegdy op de aerde.
 
Maer hier comt Mardochai.
Mardochai.
 
God geev' u Majesteyt
 
Een leven vol gelucx en vry van treuricheyt.
Ahasueros.
 
Mijn leven, Mardochai, duert velen alte lange.
750[regelnummer]
Maer, dat na uwe comst ick nu ter tijt verlange
 
Is om het snoo verraet te maken u bekent
 
Twelck tegen den persoon van Esther was gewendt.
 
Hier van was Haman t'hooft, dien ick het minst betroude.Ga naar voetnoot753
 
Doch, hy heeft sijnen loon. nu Mardochai, ick houde
755[regelnummer]
Dat ghy, gelijck ghy my hebt roemelijck gedient
 
Hooch-achten sult de eer te blijven s'Conincx vrient.
 
En daer op geef ick u het aensien en tvermogen
 
Dat Haman by my had. hier siedy voor u ogen
 
Den groten segel-rinck, gebruycket hem gelijck
760[regelnummer]
Ghy wetet nut te zijn voort Persiaensche rijck.
 
U sullen in mijn hof eerbieden al de groten.
 
En buyten uwen raet en sal niets sijn besloten.
[pagina 179]
[p. 179]
Mardochai.
 
Ick danck u Majesteyt. en, waerlijck, ick beken
 
Dat ick so hogen ampt geheel onwaerdich ben:
765[regelnummer]
Doch hope, feyltet my aen cloeckheyt en wel-sprekenGa naar voetnoot765
 
Dat my, door Gods genae, geen trouheyt sal ontbreken.
Ahasueros.
 
En Hester, mijne hant u huyden overgeeft
 
Het huys van Haman, ja oock alles wat hy heeft.
 
En, eyschet ghy wat meer, hoe costelijck van waerde
770[regelnummer]
Ick schenckt u - ah! wat valt ghy weder op de aerde?
Esther.
 
Ick segg' u Majesteit voor alles lof en danck.
 
Maer laes! wat batet my mijns vyants onderganck,
 
Hoe can hem oock mijn hert een ogenblick verblijden
 
Wanneer al mijn geslacht gelijckewel moet lijden?
775[regelnummer]
Hoe sal mijn oog' aensien dat op dit grote volck
 
Den hagel storten sal van een so swarten wolck,
 
Voor welcken genen troost noch redding' is te hopen
 
So lang' als Hamans schrift niet en is weder-ropen?
Ahasueros.
 
Ghy weet (maer staet doch op.) ghy weet de oude wet
780[regelnummer]
Onroerelijck by mijn voorsaten ingeset,
 
Dat alles waer 'tpitsier des Conincx op gedrucketGa naar voetnoot781
 
Is, inder eeuwicheyt moet blijven onverrucket.Ga naar voetnoot782
 
Hoe can ick, Esther, dan te breken onderstaen
 
'Tgeen onder mijnen naem en segel is gegaen
785[regelnummer]
(Hoewel door argelist) behoudende mijn eere?
 
Ghy weent. en inder daet het jammert my gants seere
 
Als ick u yet ontseg. laet horen doch voor al
 
Wat Mardochai ons in dees sake raden sal.
Mardochai.
 
Het sal u Majesteyt genadichlijck believen
790[regelnummer]
Te senden inder yl sijn Conincklijcke brieven
 
Aen alle Vorsten en Regenten van het lant,
 
Een yeder in zijn tael, een yeder na zijn stant,
 
Waer in men Hamans schrift (dewijl het so moet blijven)
 
Mach laten ongeroert: maer scherpelijck sal schrijven
[pagina 180]
[p. 180]
795[regelnummer]
Dat yeder van haer sal de Joden op dien dach
 
Datmense doden wil waerschouwen voorden slach,
 
Ja oock met wapenen nootdruftelijck versorgenGa naar voetnoot797
 
Om tegenstant te doen aen die haar willen worgen.
 
De Joden salmen voorts wt cracht van dit bevel
800[regelnummer]
Belasten, dat by haer men goede ordre stel
 
Dat niemant op dien tijt aen hem en laet ontbreken
 
Aen sijne vyanden sich mannelijck te wreken,
 
Op dat de constenaers van twist en moordery
 
Self proeven welck de vrucht van haren wrevel zy.Ga naar voetnoot804
805[regelnummer]
Wat Hamans soons belangt nu liggende in banden,
 
Me-vrou de Coningin heeft die in hare handen,
 
Ick soud' haer Majesteyt ootmoedelijcken raen
 
Dat syse mee den ganck haers vaders dede gaen,
 
En 'tsaet van Amalek allenskens t'onder-brachte
810[regelnummer]
Vervloeket vanden Heer int duysentste geslachte.
 
Naer desen can met een te Susan op het slotGa naar voetnoot811
 
Den Joden die daer sijn geschieden een gebot
 
Oock volgens met de post al-omme heen gestieret
 
Dat jaerlijcx desen dach by haer sal zijn gevieret,
815[regelnummer]
Om dien te seggen danck die eeuwichlijcken leeft
 
Voor dat door uwe hant, ô Coninck, hy hen geeft
 
Voor plondering' en moort geluck en groten vrede:
 
Oock voor des Conincx huys t'aenhouden in gebede
 
Op dat het groey en bloey so lang' als son en maen
820[regelnummer]
Aent blinckende gewelf des hemels sullen staen.
 
Dit is, ô Coninck, mijn wel-meynende gevoelen.
Ahasueros.
 
'Ken sie geen beter wech dees werringe t'ontwoelen
 
Als uwen raet. gaet heen schrijft na u welgeval
 
Want icket bondich en van waerden houden sal.Ga naar voetnoot824
Mardochai.
825[regelnummer]
De Coninck leve lang.
Esther.
 
Der Goden God wil geven
 
Het rijcke veel gelucx, den Coninck een lanck leven.
Rey.
 
Waeck ick? of sluym ick? ben ick by mijn sinnen?
 
Sie ick de blijtschap van die God beminnen?
 
Sijn wy verlosset vande wreede handen
830[regelnummer]
Onser vyanden?
[pagina 181]
[p. 181]
 
Heya! 'tis tijt ons hoofden te vercieren
 
Met groene palmen ende lauwerieren.
 
Tijt ist te roeren harpen ende luyten,
 
Trommels en fluyten.
835[regelnummer]
Wie is het dien wy eerstmael sullen singen?
 
Wiens soeten name sullen wy doen dringen
 
Over de bergen? ende wederhalenGa naar voetnoot837
 
Tusschen de dalen?
 
Sijt ghy het Xerxe, wijtberoemde Coning,
840[regelnummer]
Die vanden aenvanck uwer blijde croning
 
Oyt hebt beminnet boven alle matenGa naar voetnoot841
 
U ondersaten?
 
Niemant in grootheyt hoevet ghy te wijcken,
 
Niemant in goetheyt is u te gelijcken.
845[regelnummer]
Naest u heeft nochtans ô geduchte Heere
 
Esther de eere.
 
Cloecker als al wat meynet yet te weten,
 
Beter als al wat deuchde wort geheten,
 
Schoonder als in des hemels ronde bane
850[regelnummer]
Glintzet de mane.
 
Mardochai trou-hert groeyet als een ceder,
 
Die, als wy lagen moedeloos ter neder
 
Om ons de vryheyt wederom te geven
 
Waechde zijn leven.
855[regelnummer]
Neen, desen roem geen menschen toebehoret.
 
God isset die ons suchten heeft verhoret
 
En van sijn goetheyt de gewenschte stralen
 
Tot ons doen dalen.
 
Op sijne handen heeft hy ons gedragen
860[regelnummer]
Wt dodes banden daer wy inne lagen.
 
D'yseren schakels daer wy onder doken
 
Heeft hy gebroken.
 
Hy maket dat wy met een vrolijck oge
 
Sien onsen vyant hangen hooch en droge:
865[regelnummer]
En die ons hebben menichmael doen schreyen
 
Smeken en vleyen.
 
Machtigen heylant, die van ons elende
 
Eer wy het hoopten hebt gemaeckt een ende,
 
Geeft dat in Sion u verstroyde scharen
870[regelnummer]
Eenmael vergaren.
[pagina 182]
[p. 182]
Halven Rey.
 
‘Onfeylbaer is des Heeren raet.
 
Der bosen trots hy nederslaet.
 
Hy staetse by die op hem hopen.
 
De cleynen heft hy wt den stof.
875[regelnummer]
En treckt wt alles sijnen lof.Ga naar voetnoot871-875
 
Soo is de saeck hier afgelopen.
[tekstkritische noot]Inhout, 9. A heeft: verclaerde, wat in de ‘Druck-fauten’ verbeterd wordt.

voetnoot*
Zie het boek Esther.
voetnoot1
Agagijt: afstammeling van Agag, koning der Amalekieten (zie ook hieronder reg. 22 met noot).

[tekstkritische noot]35. A heeft na ‘geschiet’ een punt, die er echter niet hoort.
voetnoot3
altemet: soms.
voetnoot5
corts: kort geleden.
voetnoot6-10
Xerxes' beroemde tocht naar Griekenland, die eindigde met de vernietiging van zijn krijgsmacht door de Atheners in den slag bij Salamis (480 v. Chr.).
voetnoot11
voorspoock: voorteeken.
voetnoot12
Koningin Vasthi werd verstooten, omdat zij weigerde bij een feestelijke gelegenheid voor den Koning en zijn gasten te verschijnen.
voetnoot14
een Vorst: Vorst Memúchan (cf. Esther 1:16).
voetnoot16
wel: wèl, goed.
voetnoot21
beseten: ingenomen.
voetnoot22
wt eenen ouden haet: Hamans voorvader Agag was koning der Amalekieten, die door de Israëlieten vernietigd werden (zie 1 Samuël 15).
[tekstkritische noot]70. A heeft: op pen necke.
voetnoot37
haperde: aarzelde.
voetnoot39
haer leven in balans: in de waagschaal, want wie ongeroepen tot den koning kwam, moest sterven, tenzij de koning hem zijn schepter toereikte.
voetnoot64
dogen: lijden, ondergaan.
voetnoot65
ontspring: wakker schrik (uit dit visioen).
[tekstkritische noot]79. De ‘Druck-fauten’ verbeteren savels in sabels, wat de tekst echter heeft.
voetnoot73
poken: dolken.
voetnoot95
een vrou: is dativus.
voetnoot96
een tweede doot: de barensweeën zijn als het ware een eerste dood.
[tekstkritische noot]112. A heeft: vergen? De ‘Druck-fauten’ verbeteren alleen het woord en niet het leesteeken.
voetnoot107
mocht: kon.
voetnoot110
mocht: kon.
voetnoot117
immermeer: in ieder geval, zeker.
voetnoot121
wellen: rollen.
[tekstkritische noot]146. A heeft: wanner; 163. A heeft aan het einde ten onrechte een punt.

voetnoot144
bedeckt: die zich verschuilt achter.
voetnoot146
voor-henen: voor ons uit.
voetnoot151
dies: daarvoor.
voetnoot152
wt mijn erf-goet: het rijk Amalek was immers op Gods bevel vernietigd.
voetnoot160
de vorderlijckste staten: de voordeeligste ambten.
voetnoot173
lijckwel: evenwel.
voetnoot175
een besneden slaef: een Jood.
[tekstkritische noot]193. A heeft: betramet, verbeterd bij de ‘Druck-fauten’; 201. A heeft: v brenget.
voetnoot179
of ickse schoon afwachte: ook al zou ik er op wachten.
voetnoot188
goeden wil: goedkeuring; ondanck: odium.
voetnoot192
dorperheyt: lompheid.
voetnoot193
ick niet geduren mach: kan ik het niet uithouden.
voetnoot199
Hammedatae: Hammedata was Hamans vader.
voetnoot202
wrevel: boosheid.
[tekstkritische noot]239. A heeft: voorlegger.
voetnoot206
crijgel: weerbarstig.
voetnoot210
wanneerse: wanneer deze (nl. de dageraad).
voetnoot214
inde ly: in ellende.
voetnoot217
schroom: vrees.
voetnoot218
tamelijck ontsach: gepasten eerbied.
voetnoot223
dick: dikwijls.
voetnoot229
Haman had den koning voor den moord op de Joden tienduizend talenten zilvers geboden (cf. Esther 3:9).
voetnoot230
waer heen: waarvandaan.
voetnoot239
leet: schuld.
voetnoot246
nl. door het uitbrengen van een samenzwering (Esther 2:19-23).
voetnoot251
wat gelt: wat (praat gij toch over) vergelding.
voetnoot252
ontsie: vrees.
voetnoot255
ongeweer: stormweer.
voetnoot256
lach hy inde ly: was hij nergens toe in staat.
voetnoot268
k'en weet: ik weet niet.
voetnoot270
heeft ontboden: laat ontbieden.
voetnoot282
seeren: zweren.
voetnoot289
lof-tuyters: vleiers.
voetnoot305-306
De schuldigen verdienen de straf, maar de onschuldigen lijden ze.
voetnoot316
is geleden: wordt geduld.
[tekstkritische noot]339. A eindigt ten onrechte met een komma.

voetnoot335
onrustelijcken malen: rusteloos peinzen.
voetnoot336
catten-quaet - hier in ongunstigen zin: looze en booze streken, met een bijgedachte aan kattedrek (‘vele stancx’).
voetnoot331-338
De aanhalingsteekens geven aan, dat deze regels een algemeene waarheid inhouden (zie boven, pag. 57, bij ‘Gouden droomen’).
voetnoot340
beteest: verward, beteuterd.
voetnoot344
sonderling': in 't bijzonder.
voetnoot350
behanck: kleed.
voetnoot359
op dijnen hals: op verbeurte van uw leven.
voetnoot361
bescheyt: bericht.
voetnoot371
al...schoon: ook al.
voetnoot372
slechte: eenvoudige.
voetnoot375
ontstont: ontging; k'en weet: ik weet niet.
voetnoot378
het tijtboeck: de kroniek(en).
voetnoot382
corts: kort geleden.
voetnoot383-384
sich begeven hadd': het plan hadden opgevat.
voetnoot388
recken: nl. op de pijnbank.
voetnoot434
Enoch: Henoch stierf niet, maar ‘God nam hem weg’ (Genesis 5:24).
voetnoot437
Thisbijt: Elia, door een vurigen wagen ten hemel gevoerd (2 Koningen 2:11).
voetnoot448
vlagen: slagen.
voetnoot453
wroeger: aanklager.
voetnoot459
evel-moedich: verdrietig.
voetnoot478
de cloot en leyt noch niet: de bal ligt nog niet stil, de zaak is nog niet beslist.

voetnoot495
derren: durven.
[tekstkritische noot]508. A heeft na het eerste woord ten onrechte een komma; 523. A heeft: Hamen.
voetnoot497
kallen: zeggen.
voetnoot502
perte: poets.
voetnoot504
sorg': vrees.
voetnoot509
achter landen: door het heele land.
voetnoot517
hoofsche streken: vleierijen.
[tekstkritische noot]529. A heeft: voorsaken; 542. A heeft: Coninginve.
voetnoot528
swaer-hoofdich: ongerust, terneergeslagen; raden: overleg plegen.
voetnoot537
te bewegen: uit hare gunst te verdringen.
voetnoot541
hof-gesinne: hofhouding.
voetnoot552
hooft: hoogste punt, oorsprong.
voetnoot569
derref: durft.
voetnoot580
hulde: gunst.
[tekstkritische noot]598. A heeft: hoep'.

voetnoot598
lijckewel: evenwel.
voetnoot606
mach quijten: kan afkoopen, tevreden stellen.
voetnoot607
richten: besturen (cf. de Richters van Israël):
[tekstkritische noot]630. A heeft: alte-bey, wat onder de ‘Druck-fauten’ verbeterd wordt.
voetnoot616
al..schoon: ook al.
voetnoot619
echte trou: huwelijkstrouw.
voetnoot632
weyden: verlustigen; moet: woede.
voetnoot657
u glas is wtgelopen: uw tijd is voorbij.
voetnoot658
wrevelmoet: boosheid.
voetnoot670
verseeren: lijden.
voetnoot679
heeft geroemt: (heeft in een toestand van geroemdheid:) roemt.
voetnoot683
jonstelijck: goedgunstig.
voetnoot684
verwalter: bestuurder.
voetnoot693
brallet: praalt.
voetnoot698
cf. Esther 7:8. ‘Toen de Koning wederkwam uit den hof van het paleis in het huis van den maaltijd des wijns, zoo was Haman gevallen op het bed daar Ester op was. Toen zeide de Koning: ‘Zoude hij ook wel de Koningin verkrachten bij mij in het huis?’
voetnoot706
dertelheyt: overmoed; versierde: verzon.
voetnoot709
schickt: zorgt.
voetnoot710
en hoordy: hoort ge niet? rey: hier voor: zaak.
voetnoot717
geeften: geeft hem.
voetnoot733
altemet: als er aanleiding toe bestaat.
voetnoot734
te rijpelijck te varen: te kras op te treden.
voetnoot736
versekert: gevangen zet. Later werden zij door de Joden gedood (Esther 9:10; cf. ook vers 807 v.v.).
voetnoot741-744
De invloed van Horatius' ‘Beatus ille’ is duidelijk merkbaar!
voetnoot753
dien ick het minst betroude: van wien ik dat het minst verwachtte.
[tekstkritische noot]794. A heeft: schrijveu.
voetnoot765
cloeckheyt: verstand.
voetnoot781
'tpitsier: het zegel.
voetnoot782
onverrucket: onwrikbaar vast.
voetnoot797
nootdruftelijck: naar behoefte.
voetnoot804
wrevel: misdaad.
voetnoot811
naer: na.
voetnoot824
bondich: van kracht.
voetnoot837
wederhalen: herhalen.
voetnoot841
oyt: altijd.
voetnoot871-875
Voor de aanhalingsteekens zie men de noot bij reg. 331-338.

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken

Over dit hoofdstuk/artikel

lied

  • Naar de Nederlandse Liederenbank

  • Naar de Nederlandse Liederenbank

  • Naar de Nederlandse Liederenbank

  • Naar de Nederlandse Liederenbank

  • Naar de Nederlandse Liederenbank

  • Naar de Nederlandse Liederenbank