|
| |
| |
| |
V.
Op! gezellen! op! terjacht!
'K weet de plaats te vinden,
Waar het boschzwyn heeft vernacht,
Onder 't loof der linden.
Nooit ontgaat het 's jagers macht!
Op! gezellen! op! terjacht!
J. Van Lennep, Jacoba en Bertha.
Daer was een uithoek, ver van burg en slot gelegen,
Van mergelklomp en rots en akelige wegen
Doorslingerd, een zeer wild en eeuwentergend woud;
Waer doorgaens boschgedrocht en booswicht zich onthoudt
De reizer, die verdoold, ontrent die streek genaekte,
Verscheen nooit weêr! 't was daer dat Eppo zich vermaekte.
Wen hy soms rustens moede op 't eenzaem burggebouw,
Zich met zyn dienaers eens ter jacht verzetten woû.
‘Myn paedje, steek de jagttrompet,
‘Blaes knaep en knechten uit het bed,
‘En breng my spies en degen;
‘Bespan den boog, ontplooi het net,
‘Berei den pyphond en het fret;
‘Wy gaen ter jagt den morgen tegen.
‘Myn knapen, brengt my myn genet;
‘Want menig overstroornend wet,
‘Beslykt de breede wegen.
‘Hebt gy de zwynspriet eens belet?
‘Hebt gy het jachtmes ingevet?
‘Of vreest gy voor geen regen?
| |
| |
‘Myn knegten, heden opgelet,
‘Dat u geen wolvenblik ontzet -’
En knaep en knechten zwegen;
En bogen diep met hond en fret,
En volgden op de jagttrompet,
Heer Eppo en zyn bruin genet,
Ter jagt den morgen tegen.
Weldra verschrikte 't wild, het schuw gevogelt vlood,
En 't afschrikwekkend bosch, ontving het in zyn schoot.
De jagtrei stoof het na: als grauwe regenbuien,
Die door den wind gestuwd, langs hooge bergen kruijen,
En klett'rend drupp'len waer de drift hun henen dringt,
Zoo trekt de jachtrei voort, door 't aeklig woud omringd.
Liep verward door de lucht,
Op het trap'len van 't paerd;
Langs den hob'ligen streek.
Met de hoeven in 't ryên,
Deed springen; en bosch en valleien,
Met Echo's vervulde en weêrgallemen liet.
Reeds droeg men menig ree, geregen aen den spriet;
Doch ridder Eppo nimmer moê,
Sloeg op zyn schimmel duchtig toe;
| |
| |
Schoon hem het zweet van 't hoofd afdroop,
Hy reed in onverpoosden loop;
En schier onvolgbaer in galop,
Klom hy de steilste klippen op.
Hy keerde lings en draeide rechts,
En dwong zyn knapen en zyn knechts,
Half verstaenbaer en verbolgen,
Van hem korter optevolgen....
En het draven van de paerden,
En 't geflikker van de zwaerden,
By 't geblik der hellebaerden,
En het heffen van den schicht;
En het wapp'ren van de veèren
Naest de bonte pagiekleèren,
Maekte een overschoon gezigt
Met het nucht'ren zonnelicht.
En 't gesnof der hazewinden,
En 't geritsel van de linden,
Waer een zefier tusschen rees;
En 't gehunker van de rossen.
By het snorren van de pees;
En de weêrklank van de bosschen,
Naest het murm'len van een beek,
Die uit welle en rotskloof week,
En in dropp'len nederleek;
En allengskens breeder werd,
Maekte een wonderbaer concert.
De ridder, afgemat van 't rustloos voorwaerts ryden,
Reed thans maer stapvoets aen, en hing het zwaerd op zyde.
Hy vond geen enkel spoor van wolf of everzwyn;
En nimmer hield hy op, voor houtsnep noch konyn.
Hy trok een weinig in, en boog het hooft voorover,
Als neeg hy 't luist'rend oor, naer 't ritselen van 't loover;
Of naer het suizen van der bronnen staeg gelek.
Zyn dienaers zagen meè hun paerden in den nek,
En blikten Eppo toe, als konden ze uit zyn trekken,
Het naedren van een wolf of boschgedrocht ontdekken.
| |
| |
De hond stak zoekend met zyn spitsen muil in 't kruid;
En eensklaps brak een zwyn zyn donk'ren schuilhoek uit.
Hier blonken de zwaerden,
Het bytend op zy met afgrys'lyk gehuil.
't Den jagtspriet met kracht voor zyn gapenden muil.
De vleeschwonden braekten.
Hy dorstte, en hy haekte;
Hy was van 't bange paerd gestegen,
En snelde met gevelden degen,
Het op hem naed'rend monster tegen;
Dat, noch voor heer noch stael beducht.
Den ridder opwierp in den hoogen...
| |
| |
Een stofwolk houdt den troep omtogen;
En 't schrikdier is 't gevaer ontvlogen,
En in het digtst van 't woud gevlucht.
Maer Eppo kent gevaer noch schrik;
Hy rukt op 't eigen oogenblik,
Met bloed beplekt, en stof begruisd,
Een knaep het lemmer uit de vuist;
Hy worstelt braem en struiken door,
En volgt in 't bosch het bloedig spoor,
Van 't hem ontsprongen dier.
Hy zoekt en doolt langs woeste wegen,
Maer nergens komt hy 't monster tegen.
Hy roept op knecht en soldenier,
Maer niemand, niemand kwam verschynen;
Hy voelt in 't eind zyn kracht verkwynen.
Zyn lippen kleven op elkaer,
Hy werd een heeten dorst gewaer;
Maer dra zag hy een beekje vlieten,
Dat uit een steenkloof nederspat;
Hy laeft zich aen het klare nat,
En wilde, moede en afgemat,
Een weinig rust genieten.
Een heuveltje met mollig gras
Begroeid, naby een waterplas,
Bood hem een rustplaets aen;
Hy boog zich in het zappig kruid,
En strekte 't matte ligchaem uit,
In 't lommer van de blaên.
De jagtstoet gansch bedwelmd, en als uiteen geslagen,
Dorst in het wilde woud geen enk'len voet meer wagen;
Te meer, daer niemand juist het spoor van Eppo wist,
En dat hy, of hy 't zwyn gedood had of gemist,
Toch spoedig keeren zou, om voor het zonnedalen,
Als naer gewoonte zyn kasteel nog in te halen.
Men stak den horen op, en schalde luid en hoog,
Maer geen van allen kreeg zyn meester in het oog,
| |
| |
Zy hieven d'aftogt aen, en keerden heel neêrslagtig.
De zonne naer de kim gekeerd, schoot rood en prachtig,
De jagers in den rug, en trok op 't lage kruid,
De lange schaduwen der paerdebeenen uit.
Nog hield men onderwege stil,
Doch de avond daegde bruin en kil,
En zond zyn schimmen rond.
En mym'rend als met looden voet,
Toog 't jagtgezelschap voort.
‘Waer is de ridder heen gespoed?
‘Wat heeft hem toch bekoord,
‘Om ons met angst en zorg te slaen?
Zoo sprak de knaep de knechten aen.
‘Maer mooglyk is hy reeds op 't slot;
‘Doch zoo hy daer niet is;
‘Dan naekt hem een verschriklyk lot
‘In 't hart der wildernis!
‘En is het bosch door toovery,
‘Gelyk men zegt geplaegd;
‘O wee! dan sta Sint Jan hem by,
‘Of eer de heil'ge maegd! -
Ja, sprak er een: ‘dit duivelsch woud,
‘En 't heugt u mooglyk ook...
‘'T is waer der oude wyven kout
‘Draeit steeds op schim of spook.
‘Maer dat er toch een kwade geest,
‘Zich neder heeft geslaên;
‘Met helsche kracht en schrikbren leest,
‘Daer twyfel ik niet aen.
‘Myn moeder zong my 't dikwils voor,
‘Des avonds by den haerd;
‘Ik gaf steeds aendacht en gehoor,
‘En werd op 't eind vervaerd.
‘Hy die te verre in 't bosch geraekt,
‘Dit ziet men keer op keer;
| |
| |
‘Wordt nek en beenderen gekraekt,
‘En nimmer keert hy weêr -
‘Dit is zoo, 't gaet er wis niet pluis:
Hy maekte in 't ommezien een kruis, -
‘En dus ook buiten lyfsgevaer;
‘Maer kent geen uwer dan,
‘Het liedje van den kluizenaer?...
‘'K meen toch dat ik 't nog kan.
‘Laet zien; wy zyn het slot naby,
‘Zoo 't my te binnen schiet....’
En velen drongen naest zyn zy:
Nieuwsgierig naer het lied.
| |
Legende van den Kluizenaer.
Daer woonde ginds in 't zwarte woud
Hoor toe, de zaek is vreemd en oud;
Ja vreemd en oud en waer,
Is 't liedje van den kluizenaer.
De Heremyt door minnevuer,
Gekwollen, had een maegd,
Die dik wils beêvaert deed door 't bosch,
Zoo lang, zoo druk geplaegd;
Dat zy ontstoken door zyn vlam,
Er eind'lyk willig deel in nam.
Toen bleef zy in het zwarte woud,
Hoort toe, de zaek is vreemd en oud,
Is 't liedje van den kluizenaer.
Daer was dien tyd een heilig man,
Die kondschap kreeg van 't kwaed:
| |
| |
Hy nam zyn hoed en wandelstaf;
Het was een vroom Prelaet;
Hy zegende zich met het kruis
En stond in 't bosch en by de kluis;
Te midden van het zwarte woud,
Hoort toe, de zaek is vreemd en oud,
Is 't liedje van den kluizenaer.
‘O zondig mensch, vol geilen brand,’
‘De ziekte die het menschdom kwelt,
‘Is slechts om u ontstaen.
‘Bestrooi uw hoofd met stot en asch.
‘En eet uit boete mosch en gras!’
Zoo sprak hy in het zwarte woud
Hoort toe, de zaek is vreemd en oud,
Is 't liedje van den kluizenaer.
Toen steef de schaemtelooze vrouw,
En lachte met de bede van
En wat hy sprak van zede of pligt.
Zy spoog hem in het aengezigt:
En schold hem, dat het klonk door 't woud
Hoort toe, de zaek is vreemd en oud,
Doch vreemd en oud en waer
Is 't liedje van den kluizenaer.
En knielend zeeg de man ter aerd,
Toen schoot de geile heks voor uit,
| |
| |
‘Daer’ sprak zy, ‘vaer ten hemel heên!’
En sloeg hem 't bekkeneel vaneen.
Hy gaf den geest in 't zwarte woud,
Hoort toe, de zaek is vreemd en oud,
Doch vreemd en oud en waer
Is 't liedje van den kluizenaer.
Toen greep het wyf den heremyt.
Zy spotte met het doode lyf,
Maer God aenzag 't niet langer meer,
En schoot zyn bliksem naer omneèr.
Hy trof het wyf in 't zwarte woud,
Hoort toe, de zaek is vreemd en oud,
Is 't liedje van den kluizenaer.
De kluizenaer werd in een zwyn
Herschapen, wild en wreed;
En 't wyf verkeerde in een geraemt.
Dat scharr'lings er op reed;
Terwyl een gloênde zwavelvlam,
Het zondig paer omvatten kwam.
Zoo strafte God in 't zwarte woud,
Hoort toe, de zaek is vreemd en oud,
Is 't liedje van den kluizenaer.
En eeuwig zweept de sulfergloed,
En waer het beest zyn schreden richt,
Daer rookt en zengt de grond:
En wie het ooit in 't bosch ontmoet,
Verstyft van schrik op staende voet.
| |
| |
O jager! keer, keer uit het woud,
En spiegel u, de zaek is oud,
Is 't liedje van den kluizenaer.
Bevreesd, en met verhaesten tred,
Werd de terugreis voortgezet;
Want knecht of knaep 't gaf altemael,
Geloof aen 't wonderbaer verhael.
Geen enk'le dorst er mede gekken,
Noch Godes macht in twyfel trekken.
Maer vroom en buigzaem van gemoed,
Bad menigeen den weesgegroet,
Voor 's ridders uitkomst en behouên;
En kwamen eind'lyk aen 't gesticht,
Wy kinderen uit een tydgewricht,
Van meerder kennis rede en licht
Wy durven onze hoop niet bouwen
Op hooger uitzicht; ons betrouwen
Bestaet alleen op eigen kracht.
Van 't God vereerend voorgeslacht;
Die van onwetendheid verdacht,
Aen latere eeuwen niet behagen....
Gy waert, getrouw aen Godes boek,
Wars van systeem en plan -
Wel hem! die zonder onderzoek
|
|
Auteursrechtvrij