Van de vele mogelijkheden om gelukkig te zijn

[p. 1]

Over het geven en ontvangen van wenken om gelukkig te zijn

De geneesheer was een man uit het Zuiden, joviaal, zelfbewust en loshoofdig. Hij genas zijn patiënten met niet veel anders dan goed humeur. Dien dag had hij een korten heer onder handen, wiens snor droefgeestig neerhing. En hij monterde hem op: ‘Neurasthenie bestaat niet. Drinkt gij uw liter chambertin daags? Als gij chambertin te scherp vindt neemt dan Volnay. Sta op, ga zitten, loop links, loop rechts. Ontdek alle dagen iets nieuws van al het schoone van aarde en hemel. Wekt u dat niet genoeg op? Paie-toi la tête des gens. Ge vindt er altijd genoeg waarvan de neus, de muts en het verstand verkeerd staan. Stook er u deugd mee. Gekscheer. Lach. Dartel. De neurasthenie be staat niet, zeg ik u. Alleen de naargeestigheid, de verstokte ernst, de deftigheid, de lange ge zichten, de karkassen van stijfheid bestaan. L'ennui, voilà, 1'ennemi! Gij zit in een hoekje. Slecht. Naar den schouwburg. Een aardige

[p. 2]

klucht, bien rigolo. Dat is artsenij. Ge houdt niet van acteurs. Ook goed. Er zijn vroolijke boeken genoeg. Ha, gij houdt van boeken? Prachtig. Een uitstekend medicament voor u: Georges Courteline moet ge lezen!...’

De patiënt had een kleinen, scherpen trek langs zijn neergezonken snor gekregen. De joviale dokter zag daarin het eerste teeken van een glimlach, en deed er zelfvoldaan nog een schepje bij:

‘Georges Courteline! Ah, mon vieux... de vroolijkste baas sinds Molière.’

En de patiënt, met neergeslagen oogen en een gelaat, dat gesloten was als een blikken doos: ‘Georges Courteline ben ik zelf.’

Ik heb land aan deze geschiedenis moeten denken alvorens mijn roekeloos gegeven belofte in te lossen. Zeker ik ben Vlaming en naar 't heet verstaan de Vlamingen zooveel beter dan de Hollanders de kunst van het leven. Dat neemt niet weg, dat ik een beetje bedremmeld sta wanneer ik zoo aanmatigened zijn moet an deren wenken te geven om gelukkig te wezen. Ik heb altijd kunnen merken, dat wie in kunstzaken, in eten, koken, in politieke strategie zoowel als in de levenskunst, de definitieve recepten kenden, vaak ontzaglijk knoeiwerk lieten doen. Wij zijn allen min of meer onhandige kinderen in het hanteeren van het speelgoed des levens. Met eenig welbehagen voel ik mij zelf

[p. 3]

dikwijls zoo'n zoekend kind. Daarbij heb ik mijzelf steeds als een droefgeestig man beschouwd, al ben ik dikwijls gelukkig geweest.

En toch red ik er mij uit met blijdschap. Uit ganscher harte span ik mij aan de beminnelijk ste taak, die mij ooit werd toebedacht. Al moest ik op beide handen gaan staan en clown spelen, clown met duizend grimassen, ik zal mij aan uw zoete bede niet onttrekken. Ik ben, godlof, nog betrekkelijk jong: laten wij elkaar als kinderen de spraakkunst van het leven leeren en ons op elkaar instellen met vertrouwen. De inspanning naar het geluk? Het is misschien reeds het geluk zelf, of zeker een teeken van de volkomenheid, die slechts over dit leven te wachten is. De kwaal der droefgeestigheid met droefgeestigheid genezen? Homoeopathie heet dat, groot woord, en voor groote woorden moeten wij altijd diep onzen hoed afnemen.

IK onderneem dus met schroom en een licht hart deze schrifturen: door en door ernstig en al dartelend. Gelijk de doctoren in de medicijnen, zal ik veel tegenstrijdige wenken geven. Ik hoop vaak van de eene stelling op de tegen overgestelde te kunnen springen. Iedere geneeswijze sluit immers gevaarlijke kwalen in. Wat u heden gelukkig maakt ontketent morgen in u het onstuimigste misnoegen. Het geluk is een evenwicht van ieder oogenblik, een draaiende bal op een wandelenden waterstraal

[p. 4]

in 's werelds oneindige schietkraam. Wat zou ik onveranderbare voorschriften om gelukkig te zijn decreteeren?

Ontvang mijn wenken, goedjonstige lezer, in den zelfden geest, lustig en welgezind, met een tikje inconsequentie in hun toepassing. Datverbetert de onvermijdelijke fouten van de starre consequentie, die ons regelrecht in de armen van den duivel voeren zou, want onze sluitredenen zijn altoos min of meer onvolmaakt. Doe er vooral uw eigen korrel zout bij. Er is evenveel reden om te gelooven, dat wij het zijn, die ons geluk aan de buitenwereld leenen, als dat wij het van buitenaf zouden moeten krijgen. Vertrouwen in het sap van een peer, in het ijzige vuur van een borrel, in de deugd van een aalmoes, in den magischen zang van een serie klanken, in het gebed en de aanbidding, of vertrouwen in den Heer en met Zijn hulp in zich zelf, dat is het begin van de wijsheid.

Voor het overige zal ik mij wel wachten door dik en dun speciale levenskunst aan de Vlamingen toe te schrijven. Het is een verstarde stelling, een conventioneele opinie geworden dat de Vlamingen den levenlust en het genot slechts te rapen hebben.

De Pallieters onder de Vlamingen zijnzeld zamer dan algemeen wordt gedachten trouwens nogal beklagenswaardig. Zij hebben zich op eten en drinken geworpen en stellen zich met

[p. 5]

het sap der herkauwing tevreden. Ik ken geen droeviger dier dan de koe, dat andere herkauwende dier. Meneer Pascal zou zeggen, dat het alle grootheid mist, omdat het zijn droefenis niet kent. Zoo ook, die ronde Vlamingen, die eten met neus en ooren, oogen en mond en van wie nooit eens een traan een saus kan doen keeren.

Ook úw traan, lezer, kan bij het geluk dienstig zijn. Dat gij bijwijlen zonder zin of reden een traan voelt rijzen uit een vreemde beklemdheid is geen hinder om gelukkig te zijn. Integendeel. Bewaar die aanbiddelijke gevoeligheid. Het geluk is gemaakt uit een bezit, waarin nog een heimwee blijft nabestaan, een hebben en nog hunkeren, een reeds verzadigd zijn met een gevoel van nimmer voldaan te worden, en reeds genieten van de belofte, die in haar uiterste volvoering faalt en vlucht.

Wat zouden mijn wenken te beduiden hebben, indien ik ze niet gaf met de vrijheid van geest, die ik uit een herhaalden omgang met u, Hollandschen lezer, uit een werkdadige sympathie en vriendschap voor u heb geput? Wie stoutweg met een tikje clownerie wenken geeft, verdient dikwijls oorvegen in de plaats. Alvorens ze mij toe te dienen, vraag ik dan uw lach.

Laat af te gelooven, dat gij vastgemetseld zit in de nationale idee: ‘Ik behoor tot een stijf en al te deftig volk!’ Het is waarachtig een krach-

[p. 6]

tige suggestie wanneer zes millioen menschen rond u dat meenen, maar één meisje dat de tong uitsteekt en schalks lacht kan de contrôle der zes millioen potsierlijk maken, en machteloos. Er is geen geluk, dan persoonlijk verworven tegen alle gekheid in, desnoods al spelend en gekdoend.