Literatuur en moderniteit in Nederland 1840-1990

verantwoording

gebruikt exemplaar

exemplaar universiteitsbibliotheek Leiden, signatuur: 1308 E 6

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt een diplomatische weergave van Literatuur en moderniteit in Nederland 1840-1990 door Frans Ruiter en Wilbert Smulders uit 1996.

 

redactionele ingrepen

p. 177, noot 12: Verwey (1906b): → Verwey (1905b):

p. 344-397: De eindnoten zijn op de betreffende pagina's geplaatst. De kop ‘Noten’, de tussenkopjes met hoofdstuktitels en paginanummers 344-397 zijn hierdoor komen te vervallen.

 

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina (p. 2) is niet opgenomen in de lopende tekst.

 

[pagina 1]

Literatuur en moderniteit in Nederland 1840-1990

 

[pagina 3]

Frans Ruiter en Wilbert Smulders

Literatuur en moderniteit in Nederland 1840-1990

 

[vignet]

Uitgeverij De Arbeiderspers ‧ Amsterdam ‧ Antwerpen

 

[pagina 4]

Deze uitgave is mede tot stand gekomen met steun van het Nederlands Literair Produktie- en Vertalingenfonds.

 

Copyright © 1996 Frans Ruiter en Wilbert Smulders

 

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van bv Uitgeverij De Arbeiderspers, Singel 262, Amsterdam. No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means, without written permission from bv Uitgeverij De Arbeiderspers, Singel 262, Amsterdam.

 

Omslag: una (Will de l'Ecluse/Dimitri Mau-Asam), Amsterdam

 

isbn 90 295 3706 x

 

[pagina 5]

Inhoud

 

Voorwoord 9

i	de moderniteit als uitdaging voor de literatuurgeschiedenis 11 1 Onze ‘geestelijke ingezonkenheid’ 11 2 Modernisering als cultuurstrijd 14 3 Modernisering, culturele emancipatie en massacultuur 16 De burgerlijke fase 17 De moderne fase 20 De postmoderne fase 29
ii	1840: de vier reveils 32 1 Het leesgezelschap van Diepenbeek: het protestantse Reveil i 32 2 De gids moderniseert: het liberale Reveil 41 3 Het antirevolutionaire strijdschrift Ongeloof en revolutie: het protestantse Reveil ii 46 4 Potgieter prijst Thijm: het katholieke Reveil 52
iii	1855: breuk en antithese 61 1853: De Aprilbeweging 61 1857: De schoolstrijd 64 1864: Het ultramontanisme 65
iv	1870: desintegratie en stagnatie 67 1 De tweede generatie liberalen 68 2 De protestanten rond Kuyper 71 3 De dominee-dichters en Van Gogh 77 4 Schaepman tegenover Van Deyssel 83 5 De dissidenten: Multatuli 91

[pagina 6]

v	1890: jong nederland en fin de siècle 100 1 Jong Nederland 100 2 Nieuwe legitimaties 106 Jong Amsterdam 107 Neocalvinisme 115 Neothomisme 121 Heroïsch individualisme 125 3 Fin de siècle 131
vi	1900: de moderne tijd in de steigers 133 1 Het socialismedebat: Tachtig tegenover de moderniteit 134 De wetenschappelijke egalitarist: Van der Goes 136 Exkurs: een toekomstroman 136 De artiest-aristocraat: Van Deyssel 141 De religieuze egalitarist: Van Eeden 148 2 De Bilderdijk-herdenking (1906): de protestanten en Tachtig 153 3 Van onzen tijd: de katholieken en Tachtig 164
vii	1910: synthetisme 174 1 De leek-leider: Verwey 175 2 ‘Kunst voor allen’: Van Suchtelen en de Wereldbibliotheek 182 3 ‘Paulus van een houten christus’: Van Eyck 192 De privé-kosmologie van Van Eyck 192 Van Eyck en De gids 193 Van Eyck en Leiding 194 Van Eyck en de jongeren 196
viii	de eerste wereldoorlog 200 Exkurs: cultural travellers 205 Van Rees (1884-1959) 205 Van der Meer de Walcheren (1880-1970) 208
ix	het interbellum i: de aristo-modernisten 211 1 Huizinga en de massa 217 2 De Kadt tegenover Huizinga 218 3 Ter Braak en de massa 220 Ter Braak en het ressentiment 222 Ter Braak en de elite 223 4 Marsman en de massa 225

[pagina 7]

x	het interbellum ii: de vulgo-modernisten 227 1 De gemeenschap (1925-1941): modern, antimodern en ultramodern 227 2 Maritain: een jong-katholieke poëtica 232 3 Maritain en De gemeenschap 240 4 Kunst en leven i: Engelman tegenover Marsman 244 5 Kunst en leven ii: Van Duinkerken tegenover Ter Braak 247 6 Kunst en leven iii: Engelman tegenover Kuyle 250 7 Opvattingen over ‘sociale ordening’ in De gemeenschap 254
xi	in de bouwput van de superzuil: de jaren vijftig 260 1 De vooroorlogse wortels van de doorbraak 262 2 Het personalisme 265 3 Personalisme en existentialisme 272 4 Personalisme en cultuur 274 5 Herstel en vernieuwing in de literatuur 279 6 Naar de Superzuil 285
xii	de grabbelton van de literaire popart 288 1 De culturele transformatie 288 2 Burgerlijke antiburgerlijkheid 291 3 1890-1960 293 4 De jaren zestig en het fascisme 299 5 Postmodernisme 305 6 Terugschrijven 308 7 Postmodern terugschrift i: literaire popart 310 Voorspel: de Zestigers 310 De Zeventigers: doorbraak van de literaire popart 313 Popart versus camp 320 De grote campkunstenaar: Gerard Reve 321 8 Het postmoderne van Merlyn: literaire kritiek als terugschrift 325 9 Postmodern terugschrift ii: Raster 326 10 De revisor: glossy literature 332 11 Het epos van verzuiling en ontzuiling: 't Hart, Van der Heijden, Kellendonk en De Jong 334 12 Het postmoderne midden: de akoïsering van de literatuur 335 13 Het postmodernisme als raster 337

[pagina 8]

xiii	besluit: genootschappelijkheid-gemeenschapskunst-personalisme-postmodernisme 339
	Noten 344
	Bibliografie 398
	Personenregister 423