Werken. Deel 2. Vanden gheesteliken tabernakel

Regelnummers proza verbergen

Vanden twelefsten artikele ons gheloves. C. LII.

13Die twelefste gemme hiet Berillus, ende hier inne stont 14Benjamin, die joncste sone des patriarken Jacobs. Met desen 15stene verstaen wi dat leste artikel dat onse ghelove vol- 16maect, ende metten name Benjamin, sinte Mathise. Want 17Benjamin ludet alsoe vele alse een sone der doecht, ochte 18·j· sone der rechter hant, ochte ·j· sone der daghe, ende 19oec der doechde⁽⁴⁾. Ende dit leert ons al sente Mathijs daer 20hi volmaect ons gheloeve ende sprect: ‘Ic gheloeve dat 21eweghe leven.’ Soe wat mensche die, met sinte Mathise, ghe- 22loeven ende hopen wilt dat eweghe leven, hi moet sijn ·j· sone 23der doecht, dat es doechtsam worden overmids ufeninghe der 24doecht. Ende overmids doechtsamheit wert hi in Christo ·j·

(4) Sur. Quidam enim Benjamin filium dexterae, vel filium virtutis, vel filium dierum, aut filium virtutum interpretantur.

[p. 228]

1sone der rechter hant: ende alsoe wert hi ·j· sone der daghe, 2dat es der ewegher daghe. Ende daermede wert hi oec ·j· sone 3der doechde, dat es ·j· ewech besittere ende ghebrukere in 4enegher wijs alle der doechde die nie gheufent worden⁽¹⁾ van 5Christo, ende van alle sinen heileghen. Ende dit bediet ons 6al die edele steen die Beril, want hi es doreschinech, ende 7groene, ende bleec ghelijc den claren watere dat verlicht 8es metten scine der sonnen. Ende die liede van Indien, daer 9hi wast, makene sescantech, op dat die ghedaente sire varwen 10herwect ende vernuwet wordt in claerheit des lichs, in 11den wederblicke der menechfuldegher cante⁽²⁾; maer wert 12hi anders gheformeert, soe en heeft hi niet in heme dese 13wederblickende claerheit. Ende desen stene mote wi ghe- 14liken, sele wi besitten dat eweghe leven. Wi moten grune 15sijn, dat es ghesiert met allen doechden; ende met der 16groenheit mote wi bleec sijn, dat es scamel ende midel⁽³⁾ 17met groeter reverencien vore Gode. Dese twe varuwen 18werden altoes dorschenen, daer si sijn, met der gracien 19Goods⁽⁴⁾: ende hier omme sele wi wonen in Indien, dat 20es daer de sonne der gracien Goods altoes opgaende es. 21Ende wi selen ons selven effene maken, ende ordineren 22ende sculperen sescantech: soe moghe wi claer weder-

(1) Sur. quas unquam tum Christus ipse, tom sancti illius omnes proestiterint atque coluerint. De adverbia ie en nie waren oudtyds dikwyls eensluidend. Zie De Vries, Verklarende Woordenlijst op der Leken Spieghel, verbo nie en noyt.

(2) Surius vertaelt korter: semperque Berylli sexangula figura artificum ingeniis potiuntur, quoniam hebescunt, nisi color repercussu angulorum excitetur.

(3) Die twee gaen veel samen. Schamel beteekent pudens, pudib andus, demissè se gerens, zegt Kiliaen. Midel komt van miden, vermyden, eigentlyk voor iemand uit den weg gaen. Surius vertaelt: demissi ac verecundi. Zie De Vries, Woordenlijst op der Leken Spieghel, in voce midel.

(4) Sur. Hos verò duos colores, ubicunqne sunt, divina gratia suis radiis semper penetrat.

[p. 229]

1blicken, ende scinen in dat eweghe leven. Die ierste cant, 2die effenheit beghint, dat es oetmoet met ghehoersamheit 3Gode ende der heilegher Kerken. Die ander cant, die 4effenheit volbrinet, dat es minsame verduldecheit in ghela- 5tenheiden van wille⁽¹⁾. Die derde cant, die ordinancie 6beghent⁽²⁾, dat es ·j· vlietech erenstachtech wille⁽³⁾, ghe- 7ciert, met goeden werken na bescedenheiden⁽⁴⁾. Die vierde 8cant, die alle ordinaneie volmaect, dat es stercke minne 9met onghedurecheiden⁽⁵⁾. Die viste cant, die te gravene 10beghent⁽⁶⁾, dat es ·j· vri verheffen te Gode met werdec- 11heiden⁽⁷⁾. Die seste cant, die ons volmaect, dat es ·j· ledech 12onverbeelt ghesichte scouwende in bloetheit⁽⁸⁾. Die aldus 13sescantech es, hi sal blicken ende schinen eweleke in der 14glorien Goods. Ende dit proeven wi eigheleke met sinte 15Mathise. Want Mathias ludet alsoe vele in dietsche alse die 16voresineghe gave Goods, ochte die hem ghegeven heeft den 17Here⁽⁹⁾, ende die cleine Goods, dat es die oetmoedeghe 18Goods⁽¹⁰⁾. Dese drie dinc leren ons noch al dat ic vore 19gheseghet hebbe. Wi moten ontfaen in ons, sele wi Gode 20behaghen, die voresieneghe gave Goods, die ons altoes 21bereet es; ende wi moten ons weder gheven den Here: 22ende met desen tween mote mote wi cleine ende octmoedech 23altoes bliven: soe ghelike wi sinte Mathise ende den anderen

(1) Sur. cum voluntatis resignatione.

(2) Sur. Tertius angulus ordinem inchoans.

(3) Sur. diligens ac seria voluntas est.

(4) Sur. bonis actibus ex ratione ac discretione exornata.

(5) Sur. fortis amor est, idemque impatiens.

(6) Sur. qui scalpendi initium est.

(7) Sur. libera est sui ad Deum cum reverentia sublevatio.

(8) Sur. expeditus atque imaginum expers est adspectus in nuditate contemplans.

(9) Sur. interpretantur donationem Domini, vel donantem se Domino.

(10) Sur. vel parvum, id est, humilem Die.

[p. 230]

1apostelen, ende aldus moghe wi met hen besitten dat 2eweghe leven.

3Nu sele wi merken ons selven. Eest alsoe dat wi dese 4doeghede in ons bevenden, soe sijn wi ghelijc den ·xij· stenen; 5ende soe leven wi dat die tweleve patriarke bediedden; 6ende soe hebben wi ·j· volcomen gheloeve, met twelef 7artikelen; ende soe sijn wi ghelijc den twelef apostelen die 8dit eneghe gheloeve underlinghe⁽¹⁾, eer si ghedeilt worden, 9maecten ende copuleerden. Ende elc sette sijn deel; nochtan 10waren iegewelken apostel alle die artikelen clare ende oppen- 11bare, die die andere setten. Ende hier omme fundeerden si 12een ghewarech kersten gheloeve op den roeden steen dat 13Christus es; ende daer na hebben sijt met groeten erenste 14ende met groeten arbeite gheleert, ende gheleeft⁽²⁾; ende si 15sijnre inne ghestorven, ende hebbent ghelijc Christum heren 16meester met heren bloede gheseghelt, op dat wi hen gheloe- 17ven ende met doechden volghen in dat eweghe leven.

(1) Sur. inter ipsos mutuò

(2) Sur. et ipsi vivendo coluerunt.