Werken. Deel 4. Dat rike der ghelieven. Vanden vier becoringhen. Vanden seven sloten. Van seven trappen

Regelnummers proza verbergen

[Die derde Becoringhe]

17Die derde becoringhe, die hier na volcht, die is noch 18subtijlder te verstane, en̄ daerin vallen en̄ verdolen, overmits 19des viants raet, alle die ghene die ene gheestelike wise 20willen voeren, en̄ subtijl sijn van sinne, en̄ scale en̄ behendich 21in natuerliken verstane, eest dat si die nature oefenen 22willen sonder caritate en̄ oetmoedicheit van gheeste, na lost 23der naturen⁽⁵⁾. Want hare nature en̄ hare inwendighe sinne

(5) Sur. natura ac donis naturalibus pro naturae voluptate, absque amore et paupertate spiritûs, profundaque humilitate, utuntur et exercent.

[p. 277]

1bloyen⁽¹⁾ en̄ glorieren inden lichte der naturen⁽²⁾. En̄ dit 2natuerlic licht besitten si met alsoe groter wellust en̄ eijghenheit, 3dat hen dunct dat si alle waerheit, en̄ al datmen leven⁽³⁾ 4mach⁽⁴⁾, begripen en̄ verstaen moghen sonder die overnatuerlike 5hulpe Gods. En̄ hier in werden si bedroghen, ende 6vallen in des viants raet ende in ene gheestelike hoverde, 7die alsoe op draghende is van moede⁽⁵⁾, dat si selden bekeren 8connen. Want selke wanen met natuerliken lichte ghereyken 9en̄ begripen die ierste waerheit; en̄ si willen met 10hare const graven⁽⁶⁾ en̄ doergronden die verborgene heymelicheit 11der Scrifturen⁽⁷⁾, die die gheest Gods ghedicht⁽⁸⁾ 12heeft in die ewighe wijsheit⁽⁹⁾. Ende overmits hare hoverde, 13soe dunct hen dat si alle die Scrifture claerre, en̄ nare⁽¹⁰⁾, en̄ 14bat verstaen⁽¹¹⁾ dan die heylighen daden diese ghescreven, 15en̄ gheleert, en̄ gheleeft hebben. Want si wanen⁽¹²⁾ die wijste 16der werelt sijn; ende alle hare oefeninghe dat is inweindich

(1) D, F, G, K. hebben hier vloyen; M. alleen heeft bloyen, en zoo heeſt Surius gelezen. Het is veelal zeer moeijelyk om, in de Hss. de b uit de v initiael te onderscheiden, maer in eenen codex, door den uitgever van M. bygebragt, leest men, in stede van glorieren, florieren, en dit doet ons vermoeden dat er hier oorspronkelyk ook bloeyen zal gestaen hebben, waer florieren het synonymum van is.

(2) Sur. Natura siquidem ipsorum et sensus interiores, naturali lumine vigent ac florent.

(3) Zie leven, verbum transitivum, in het Glossarium op het Tabernakel.

(4) Surius vertaelt, niet kwalyk: et quicquid ad vitam rectissimè instituendam ac agendam pertinet.

(5) Sur. adeò ipsorum animum inflantem. Zie opdrachtig by Kiliaen.

(6) Zie het woord by Kiliaen. M. alleen heeft ondervinden in stede van doergronden.

(7) Sur. atque suo acumine et scientia penetrare et pervestigare moliuntur arcana quaeque mysteria sacrae Scripturae.

(8) M. gemaect.

(9) Deze vier woorden ontbreken in M.

(10) F, G. claerre en̄ naere. K. clarer ende narer. M. dat si al die heilige scrijſtuer bet verstaen.

(11) Sur. Hinc prac superbia, qua tument, se totius orbis saptentissimos credunt, omnemque Seripturam multò se lucidiùs ac perspicaciùs intelligere arbitrantur, quàm, enz.

(12) M. se willen.

[p. 278]

1ymagineren en̄ studeren, ende argueren de Scriſturen alsoe 2verre als sijt⁽¹⁾ dorren doen. En̄ andere menschen, die een 3eenvoldich heylich leven leiden ofte een hert leven van 4penitencien, die achten si alse grove esele⁽²⁾ ende beesten; 5want si behaghen hen selven⁽³⁾ boven andere menschen. 6En̄ si hebben meer inwendichs smaecs en̄ vrouden⁽⁴⁾ in die 7dinghen die si van binnen⁽⁵⁾ met redenen⁽⁶⁾ bevinden ende 8verstaen, dan in die dinghen die boven redene sijn, diemen 9gheloven moet en̄ die ons ewige salicheit gheven. Ende hier 10omme sijn si alse⁽⁷⁾ ongelovighe heydene menschen, die 11Gods niet gheware⁽⁸⁾ en werden⁽⁹⁾. Altoes willen si nuwe 12dinghen uutspreken⁽¹⁰⁾ met loste der naturen, want si werken 13ende spreken uut eyghenheit haers selfs: en̄ daer omme 14moetense hem selven behaghen, en̄ eyghene ere soeken, ende 15hoverde bewisen al en merken sijs selve niet. En̄ al meest⁽¹¹⁾ 16hebben si een zwaer wesen van buten, ende een rijp⁽¹²⁾, besedt⁽¹³⁾ 17aenseijn, ende ene opdraghende onwerdighe maniere 18tote anderen menscen⁽¹⁴⁾. En̄ si nemen gherne grote costelike 19noetorft⁽¹⁵⁾ haers lichamen in allen dinghen⁽¹⁶⁾; en̄ si beghe-

(1) M. als si dat.

(2) ut rudes asinos, zegt Surius.

(3) F, K. hem selven. M. om selven. Doch dit om is slechts een dialectverschil.

(4) K. ende vruechde. M. heeft het woord niet.

(5) F. kwalyk, van buten.

(6) K. redene. M. mit reden.

(7) G. alle. M. al. Kwalyk.

(8) M. ontwaer.

(9) Sur. Quapropter non absurdum faerit, cos gentilibus ac paganis incredutis Deum ignorantibus comparare.

(10) M. voer die luyden brengen. Surius zal ook zoo gelezen hebben, want zyne paraphrastische vertaling luydt: Semper nova quacdam et novas adinventiones proferre gestiunt et exhibere coram hominibus, loquentes indè cum naturae delectatione.

(11) M. alre meest.

(12) Zie, by Kiliaen, rijp-ghesichte.

(13) G. beset. K. bezat. M. een rijp ongesaet. Zie beset by Kiliaen.

(14) Sur. Huc aceedit, quòd ut plurimùm difficilis extrinsecùs conversationis sunt, morosam quandam prae se ferunt gravitatem, adspectu torvi et asperi, erga aliòs superbi et animosi.

(15) K. noodoerfte.

(16) Sur. et corpori suo necessaria, quamvis pretiosa et lauta, abandè in omnibus administrantes.

[p. 279]

1ren datmen hem ere biede, ende dat si gheacht sijn boven 2andere menschen.

3Siet, dit is die derde wise van becoringhen: hier mede 4werden bedroghen alle die subtile menschen die, in natuerliker 5wijsheit ofte in gheleerder const, hem selven verheffen 6en̄ behaghen, en̄ met hem selven ende met haren eyghenen 7lichte clymmen willen sonder die ghenade Gods.