|
| |
| |
| |
Woordenlijst.
A
| Abis, * abys, afgrond. |
| Abijt, kleedij. |
| Abijt, abyt, door oefening aangeworven gesteldheid, Lat. habitus. |
| Abolghe *, verbolgenheid. |
| *Absolvéren, kwijtschelden. |
| Abstinencie, * abstinentie, onthouding. |
| *Abusie, dwaling. |
| Achtersprake, achterklap. |
| Achtsam, bnw., oplettendheden hebbend. |
| Adere, ader, ader, bronader. |
| Aengripen, onsch., aanvaarden, beginnen, aanpakken, in beoefening gaan brengen. |
| Aenschijn, geestesaanblik. |
| Aensien, bedenken. |
| Aer, arend. |
| Affectie *, neiging van eigenliefde, gevoelige neiging. |
| Affectioes, gemakkelijk gehecht. |
| Afgeven, intr., met 3ennv., ontvallen. |
| Afgrondig, grondeloos, peilloos. |
| *Afkeer, afdwaling. |
| Al, zelfst. vnw., alles. |
| Al, bnw., geheel. |
| Al, bijw., geheel en al. |
| *Alendegh, ellendig. |
| Alinde, allende, ellende. |
| Alindich, ellendig, rampzalig. |
| Allettel, bnw., een weinig. |
| Almeest, meerendeels. |
| *Al-selc, bnw., zulkdanig. |
| Alsoe, - als *, gelijk, op dezelfde wijze als; aldus; in zooverre. |
| Alsulc, zoodanig. |
| Al-te-hans *, aanstonds. |
| Al-te-male, heelemaal. |
| Ambacht *, werk, verrichting; bediening, dienst: - der messen, het H. Misoffer. |
| *Anchel, wrevel. |
| Anderheit, verschil, onderscheid; iets van het ik onderscheiden. |
| Anders, bijw., vervolgens. |
| Ane-dragen, hem ere dinc -, zich iets toeeigenen. |
| Anehangen, met 3en nv., verbonden zijn met, zich aansluiten bij. |
| *Ane-keeren, wederk., zich heenkeeren naar, zich aansluiten bij. |
| Anesien, aanschouwen, letten op. |
| Ane-scriven, toeschrijven, toeëigennen. |
| Ansel, wrok. |
| Apostatéren, afvallen. |
| Appropriëren, toeëigenen. |
| Arbeid, arbeit *, arbeid, inspanning, moeite; last; overlast. |
| Arbeiden, * arbeiten, arbeiden, moeite, last hebben. |
| *Argh, bnw., slecht. |
| Argueren, trans., betwisten, weerleggen. |
| *Armen, trans., arm maken. |
| *Art, aard. |
| Atrament, inkt. |
| Ave, bijw., daer -, daarvan. |
| Ave-deylen, afscheiden, afzonderen; weder k., zich scheiden. |
| *Ave-gaen, verlaten, ontrouw worden. |
| Avekeer, znw., het afgekeerd zijn van God. |
| Ave-keeren *, trans., afkeeren; intr., van God afwijken. |
| *Ave-laten, intr. met iets ophouden, uitscheiden. |
| |
| |
| Ave-planen, den indruk op de wastafel met het bovenste van de schrijfstift wegstrijken: uitwisschen. |
| Ave-trecken, van God of het goddelijke afleiden of afwijken. |
| |
B
| *Bad, badt, bat, bijw. beter, liever. |
| Baraet, wijze van doen, manieren. |
| *Bate, beterschap. |
| Beden *, bidden. |
| Bederven, trans., schade toebrengen, ten onder brengen; intr., ten onder gaan, verloren gaan. |
| Bedieden, beduiden. |
| Bedrucken, treurig stemmen. |
| *Beelden, vormen, het aanzijn geven. |
| *Begapen, verslinden; fig., omvatten, begrijpen. |
| Begaven, begiftigen. |
| *Begheerlecheit, begeerte, verlangen. |
| Begheven *, begeven, verlaten, in den steek laten, afstand doen van. |
| *Begrijp, begrip, bevattingsvermogen. |
| Begrijpen, begripen *, laken; voornemen; omvatten, begrijpen. |
| *Behaghelheit, zelfbehagen, fierheid. |
| Behaghelycheit, zingenot. |
| Behelsen *, omhelzen. |
| *Behendegheit, behendicheit, schranderheid; sluwheid; list. |
| Behoeden, verhoeden, vermijden. |
| *Behoef, voordeel. |
| *Behoeven, noodig hebben. |
| *Behooeren, behoren *, onpers., passen, betamen, moeten; intr., iem. toekomen. |
| *Behooerlec, behorlijc, betamelijk, passend, geschikt. |
| Behouden *, vasthouden, in zijn bezit houden, bewaren; verkrijgen. |
| *Behuedt, bnw., op zijn hoede; voorzichtig; ingetogen. |
| Bekennen *, bekinnen *, kennen, onderkennen; erkennen; huwelijksgemeenschap hebben met. |
| Bekinnesse *, kennis. |
| *Becomen, wale -, welbehaaglijk zijn. |
| Becort, bekoord. |
| *Belghen, wederk., zichveront waardigen, boos maken. |
| *Beloven, hem van iets -, iets prijzen. |
| *Belyen, belijden. |
| Belying, belijdenis. |
| Bemanen, bezweren. |
| *Benedyen, zegenen, verheerlijken. |
| *Beraden, trans., raad geven. |
| *Berechten, besturen, beredderen, in orde brengen. |
| *Bereden, bereiden, verzorgen; van het noodige voorzien. |
| *Bereed, bereet, bvn., bereid, gereed, paraat: tot mystieke begunstiging geschikt; blootgesteld aan. |
| Beren, berren, branden; tegenover het passieve verberren: actief branden in Godsliefde. |
| Berueren *, aanroeren, aanzetten. |
| Beryden, bereiden. |
| Besceedelyc, bijw., met geest des onderscheids, redelijk. |
| Besceeden, bnw., met oordeel, wijs, verstandig handelend. |
| Besceedenheit, juist oordeel, oordeel des onderscheids; geweten; nauwgezetheid van geweten. |
| *Bescheernen, bespotten. |
| Bescouwinghe, schouwspel. |
| Beseten, deelw., bnw., door oefening eigen gemaakt. |
| Besitten,* bezitten; ervarend in zich opgenomen hebben; vasthouden. |
| |
| |
| *Bestaen, - met, bestaanbaar zijn met. |
| *Beteren, trans., door boete uitwisschen; intr., zich beteren. |
| Bevaen, omvatten, omhelzen; bevatten; bevangen. |
| Bevelen *, overlaten, toevertrouwen, opdragen. |
| Bevenden, bevinden *, ondervinden, ervaren; doorleven. |
| Beweecht, deelw., bewogen. |
| Bewisen, vertoonen, aan den dag leggen. |
| Blic, lichtstraal. |
| Blicken, schitteren. |
| Bliven, iet laten -, nalaten, achterlaten, voorbijgaan. |
| Bloede (= blode), vreesachtig, bedeesd, laf. |
| Bloet (= bloot), bloede, syn. van onverbeeld: zonder van God afleidende gedachten of gevoelens; aan al het geschapene onthecht. |
| Bloeten, ontblooten, ledig maken. |
| Bloot, bijw., louter. |
| Blootheit, het bloot staan van al het geschapene in geest en gemoed. |
| Bode *, dienstbode, knecht; afgezant. |
| Boeghen, booeghen, buigen. |
| Boete, toovermiddel. |
| *Boete, goedmaking, schadeloosstelling. |
| *Bocraen, een fijne stof. |
| *Bordene, last. |
| *Bracht, deelw., gebracht. |
| *Braect, brak het. |
| *Brand, brandstok. |
| Breide, * breidde, breedte. |
| Brunet, fijne, donkerkleurige stof. |
| *Buc, buik. |
| Bughen, buigen. |
| Burlen, brullen. |
| Bysse, naam eener stof. |
| |
C (zie ook K)
| Celle, kloostercel. |
| *Centurio, honderdman. |
| *Cesseren, ophouden. |
| Chieren, cieren, sieren, tooien. |
| Chierheit, cierheit *, tooisel. |
| Chierne = chierene, van chieren. |
| |
D
| Daer-na, daarnaar. |
| Daer-toe *, daarbij, bovendien. |
| Daer-vore, in de plaats daarvan. |
| *Daghelec, * daghelecs, * daghelecsch, bnw., van fouten: dagelijksch. |
| Dan, voegw., tenzij, behalve. |
| Danckelyc, dankbaar. |
| Darven, zie dorven. |
| Darven (= derven), derven, missen, ontberen. |
| *Deemsterheit, demsterheit, duisternis. |
| Deemsternisse, duisternis. |
| Deerne *, * dierne, dienstmaagd. |
| *Deilne = deilene, van deilen. |
| Decken, wederk., zich verschuilen. |
| Decksel, omhulling; sonder -, onomwonden. |
| Demsterheit = deemsterheit. |
| Destrueren, destruweren, vernietigen, afbreken, ten onder brengen. |
| Deylen, deelen; kiesen ende -, een keus doen. |
| Dichten *, uitdenken; opstellen. |
| Dienrene, znw., dienares. |
| Dienst, Godsvereering. |
| Dierbaer, kostbaar, kostelijk. |
| *Dierne = deerne. |
| Diesmael, bijw., vore - dat, voordat. |
| Differencie, differentie, onderscheid. |
| Dijn, bezit. vrn., 2e pers. |
| Dicke, bijw., dikwijls. |
| |
| |
| *Discant, bovenstem in den zang. |
| *Discipline, les; kloostertucht. |
| Disciplinen, trans., iem. de discipline toedienen; kastijden. |
| *Discipula, leerlinge. |
| *Doder, door van een ei. |
| *Doe, bijw., voegw., toen. |
| Doechdelyck, aan de deugd eigen. |
| Doechsam, deugdzaam. |
| Doecht, duecht, deugd. |
| Doef, doof. |
| Doeghen, dooeghen, doghen, znw., lijden. |
| Doeghet, deugd. |
| *Doen, bijw. toen. |
| Doer, * dooer, dwaas, gek. |
| Doerdraghen, doortrekken, vervullen. |
| Doergaen, doerghaen, * doorgaen, dorgaen, doordringen, doortrekken. |
| Doergaende, deelw., bnw., zich uitstrekkende tot. |
| Doergraven, uithalen, graveeren. |
| Doerliden, dore-liden, voorbijgaan; overgaan in. |
| Doerscinich, doorschijnend, schitterend. |
| Doersien, doorzien, heelemaal inzien. |
| Doersmaken, door en door smaken. |
| Doerweten, door en door weten. |
| *Doese = doe se, toen ze. |
| Dogen, deugen. |
| Dogen, doghen, lijden, verduren. |
| Dogen, znw., het lijden. |
| Dole, znw., doolweg; in - sijn, op een dwaalspoor zijn. |
| *Dolen, dwalen, onzeker zijn. |
| Doochsam, * dooghtsam, deugdzaam. |
| *Dooedlecs, bnw., van fouten: doodelijk. |
| *Dooerheit, dwaasheid. |
| *Dooght, deugd. |
| *Doogtsam, deugdzaam. |
| *Doorcomen, doordringen. * |
| *Doorstyl, deurstijl. |
| *Doorvaren, voorbijvaren, te boven komen. |
| Doot (= doodt), bnw., eigenl. deelw., gedood. |
| Doop, dope, doopsel. |
| Dorheit, gekheid. |
| *Dormter, slaapzaal. |
| Dorre, zie doer. |
| Dorren, durven. |
| Dorven, behoeven. |
| *Drift, aandrift, ijver. |
| *Drijven, trans, aandrijven. |
| *Drooemen, onpers., mi drooemt: ik droom. |
| Dropel *, druppel. |
| Drucken, dwingen, verdrukken. |
| Druppe, druppel. |
| Duecht = doecht, deugd. |
| *Duemen (= doemen), veroordeelen. |
| *Dueren, blijven; vertoeven; volharden. |
| *Duwarie, znw., huwelijksgift. |
| Dwaen *, wasschen, reinigen. |
| Dwasen, waanzinnig zijn. |
| Dwingen *, bedwingen. |
| |
E
| *Edelec, bijw., op verheffende, eervolle wijze. |
| Eeffen = effen. |
| Een, dikwijls: vereenigd met. |
| Eender = eener. |
| Eenech, bijw., in vereeniging. |
| *Eenegh, eenich, bnv., vereenigd, één zijnde; eenzaam. |
| Eenheit, eenwording door mystieke vereeniging. |
| *Eenegheit, eenicheit, eenheid; vereeniging; eenheid door vereeniging, overeenkomst. |
| |
| |
| Eeninghe, eninghe, mystieke vereeniging met God. |
| *Eenformegh, eenformich, gelijkvormig. |
| Eengheboren, eeniggeboren. |
| Eenswille, znw., eenswillendheid; - sijn met: eensgezind zijn met. |
| Eenvuldelyc, bijw., eenvoudig. |
| Eenvuldich, eenvuldig, enkelvoudig; een eenheid uitmakende. |
| Eenwille, znw., eigenzinnigheid. |
| Eenwillich, eigenzinnig. |
| *Eenwillegh, eenwillich, gelijkwillend, eensgezind. |
| Eersam, eerwaardig. |
| *Eenecheit, eenicheit, de goddelijke wezenheid als eenheid der Personen; mystieke eenheid met God, passief opgevat tegenover de mystieke eeninghe of vereeniging. |
| Eeninghe *, mystieke vereeniging met God, actief opgevat. |
| *Eenvuldeghen, eenvoudig maken. |
| *Eerlec, eerlyc, eerbrengend, verheerlijkend; loffelijk, edel; eergevend aan. |
| Eernst, ernst, ijver. |
| Eerst, bijw., so ic - mach, zoodra mogelijk. |
| *Eewegh, het karakter der eewigheid hebbend. |
| *Eeweghen, eeuwig maken. |
| Eewelyc, bijw., eeuwig. |
| *Eernstachtich, ernstechtegh, ijverig. |
| Eewelyc, bijw., eeuwig. |
| Eewich, eeuwigdurend; het karakter der eeuwigheid bezittend. |
| Effen, gelijk, glad. |
| *Eighendoem, * eigendom, eyghendom, grond der krachten; natuurgrond. |
| *Eighenheit, eyghenheit, eigenliefde, zelfzucht; zelfzoekend bezit. |
| *Eisch, wensch, begeerte. |
| *Eisschen = eyschen, met aandrang vragen. |
| Elende, ballingschap; ellende. |
| Emmer, bijw., tot elken prijs. |
| Emmermeer, altoos; ooit. |
| En, (= ne) bijw., niet. Meermaals voor 't en, het en. |
| Engeen, engheen, geen. |
| Ernst, * ernste, = eernst, ijver. |
| *Erteryc, ertryc, aardrijk. |
| Erve *, erfgoed. |
| *Erven, trans., enen in iet -, iem. in het bezit stellen van; enen -, iem. een plaats voorbereiden; gheërft sijn in gode: God bezitten. |
| *Evenkersten, naaste. |
| Ewe, levenstijd. |
| Examinéren, onderzoeken. |
| *Exemplaer, oorbeeld. |
| Eyghen, zelfzuchtig, eigenwijs. |
| Eyghendom, zie eighendoem. |
| Eyghenheit, zie eighenheit. |
| Eyghenscap, ongeordendende eigenliefde, zelfzoekende gehechtheid aan aardsch of geestelijk bezit. |
| Eyselijc, vreeselijk. |
| Eyschen, zie * eisschen. |
| |
F
| Falieren, in gebreken blijven, te kort schieten, bezwijken, ophouden. |
| Fame, roep, naam. |
| Familie *, onderhoorigen, gevolg; kudde. |
| *Fantasye, inbeelding. |
| *Fledercijn, jicht. |
| *Floruere, versieringen van den zang. |
| Fonderen, * fundéren, grondvesten. |
| *Forméren, vormen. |
| |
| |
| |
G
| *Gadooet, znw., schielijke dood. |
| *Gaeft, gaf het. |
| Ganc, imper. van gaen, ga. |
| Gans, * gaaf, zuiver; gezond. |
| *Gapen, snakken naar. |
| Gecrighen, bekomen. |
| Gelijc, bijw., op gelijke wijze. |
| Gelike, zie Ghelyc. |
| Gemme, edelsteen. |
| Gene, aanw. vnw., gindsch. |
| Gesonde = ghesonde, gezondheid. |
| Getrecken, aantrekken. |
| *Geven, wederk., zich gedragen; met een praed.: zich zus of zoo betoonen. |
| Ghebaeren, ghebaren, baren. |
| Ghebeelden, afbeelden. |
| Ghebeelt, deelw., bnw., afgespiegeld. |
| Ghebeeteren, met 2e nv. van den persoon, door iemands omgang gebeterd worden. |
| *Ghebenediën, zegenen. |
| Gheboert, znwm. geboorte. |
| Ghebrec *, fout, tekortkoming. |
| Ghebreken *, bezwijken, bewusteloos worden; te kort schieten, blijven steken, in gebreke blijven. |
| Ghebreclijc, vol fouten, zondig. |
| *Ghebrooecsam, buigzaam. |
| Ghebrukelijck, genietend. |
| Ghebrukelijcheit, genieting Gods. |
| Ghebrucken, ghebruken, ghebruyken, het mystieke genieten van God. |
| *Ghebuer, gebuur, kennis, vriend. |
| Ghedachte, geest, in den zin van Lat. mens; herdenkingsvermogen. |
| *Ghedeente, gedaante. |
| Ghederven, missen, ontberen. |
| Ghedeyld, verdeeld. |
| *Ghedicht, uitdenksel. |
| Ghedincken *, met de gedachte omvatten, uitdenken; vermelden. |
| Ghedoechsam, bnw., lijdzaam, duldend, geduldig. |
| Ghedoeghen, ghedogen, ghedoghen, * ghedooeghen, toelaten; ondergaan, lijden, dulden. |
| Ghedoen *, tot stand brengen; gedaan krijgen, doen. |
| Ghedoochsamheit, ghedooegsamheit, stemming van geduldige volgzaamheid; lijdzaamheid. |
| Ghedraghen *, dragen, verdragen. |
| Ghedranct, deelw. van drenken. |
| *Gheduere, gheduur, rustige stemming, gemoedsevenwicht. |
| Gheëenvuldicht, eengemaakt. |
| *Gheërft, deelw. van erven; - sijn, in het bezit gesteld zijn. |
| *Gheesten, trans., geestelijk uit zich geven, inz, van de voortbrengingen in de Drieëenheid, en der genade. |
| Gheestelyc, bnw., het geestelijk leven beoefenend. |
| *Ghegaeft, ghegavet, deelw., bnw., begiftigd; door begunstiging verleend of ingestort, tegenover natuurlijk of ongeschapen. |
| *Ghegheest, deelw., met een gift van Gods geest begiftigd. |
| Ghegheven, heelemaal geven. |
| Ghegreint, deelw., bnw., rood geverfd. |
| *Ghegripen, vastgrijpen. |
| Ghehecht, vastgehecht, gebonden. |
| Ghehoeden, * ghehueden, wederk., zich wachten voor. |
| Ghehoenen, misleiden, bedriegen. |
| Ghehoghet, deelw., bnw., verheven. |
| *Ghehooeren, hooren, vernemen; verhooren. |
| Ghehulpen *, trans., helpen, bijstaan; met 2en nv., iem. aan iets helpen. |
| *Ghekust, deelw., bnw., tevreden. |
| Ghekusten, tot rust brengen. |
| Ghelaet, * uiterlijke houding en gebaren, voorkomen; gedraging. |
| |
| |
| Ghelas, glas. |
| Ghelaten *, bnw., verlaten; aan Gods wil overgelaten. |
| Ghelaten, trans., verlaten, laten varen; wederk., gebaren. |
| *Ghelatenheit, het aan God overgelaten zijn. |
| *Ghelden, terugbetalen. |
| Gheleecht,* van gheliggen. |
| *Gheleeft, bnw., ervaren. |
| Gheleisten, gheleysten, presteeren, kunnen geven. |
| Gheliden, verdragen. |
| Gheligghen, gelegen zijn. |
| *Ghelijc, bnw., gelijkvormig. |
| *Ghelijc, ghelycke, gelike, znw., gelijkenis, vergelijking; beeld, voorstelling. |
| Ghelijcken, vergelijken. |
| *Ghelijcheit, gelijkenis. |
| Gheloeven, * Gheloven, * ghelooeven, vertrouwen stellen, gelooven; beloven; door gelofte zich binden tot. Enen enes dincs -, iem. tot iets in staat achten. |
| Ghelofte *, kloostergelofte. |
| Ghelose (= glose), verklaring; uitvlucht. |
| Ghelost, lust. |
| *Ghelostegh, gepaard met gevoelige vertroosting. |
| *Gheluken, sluiten. |
| Ghelusten * trans., trek hebben in; onpers. met 3n nv. v.d. persoon, lusten, verlangen. |
| Ghelyc, bnw., gelijkend. |
| Ghelycheit, gelijkenis. |
| Ghemaken, maken, scheppen. |
| Ghemate, maat houdend. |
| Ghemeinlyc, ghemeinlec, Ghemeenlyc, bijw., over 't algemeen, gewoonlijk; algemeen; gemeenschappelijk, te samen. |
| Ghemeine, bnw., zie ghemeyne. |
| Ghemeine, bijw., gemeenschappelijk, gezamenlijk, voor allen te samen. |
| *Ghemeinheit, gemeenschap, kloostergemeente. |
| *Ghemeininghe, gemeenschap. |
| Ghemerc, gezichtsvermogen; het gevestigd zijn van den geest op een bepaalde gedachte; onderscheidsvermogen. |
| Ghemeten, peilen, inzien, begrijpen. |
| Ghemeyn, algemeen; gemeenschappelijk; gewoon; algenoegzaam. |
| Ghemeyninghe, gemeenschap. |
| Ghemingt, gheminct, deelw., bnw., ondermengt. |
| Ghemint, gemunt, een muntstempel dragend. |
| *Ghemuede, gemoed. |
| *Ghenadegheit, goedertierenheid. |
| Ghenaken, omgaan met. |
| Ghenendich, kracht hebbende om; dapper. |
| *Gheneigt, gheneycht, genegen; tot zinnelijkheid geneigd. |
| Ghenoech, * gnoegh, - zijn: beantwoorden aan. |
| Ghenoechsam, lichttevreden. |
| Ghenoeghen, * ghenueghen, onpers., behagen; intr., toereikend zijn, voldoen, behagen; hem laten -, genoegen nemen met. |
| *Gheonnen, gunnen. |
| Gheoppenbaert, deelw., zich vertoonend. |
| Gheorloven, veroorloven. |
| *Ghepaeyen, tot rust brengen. |
| Ghepareert, deelw., bnw., opgetooid. |
| Ghepassyt, deelw. van passien. |
| *Ghepeinzen, uitdenken. |
| Ghequiten, inlossen. |
| *Gheradegh, goeden raad gevend, behulpzaam. |
| Gheraden *, door raad iem. ergens toe brengen; besturen. |
| *Gheraken, aanraken. |
| |
| |
| Gherecht, * bnw., edit, waar; oprecht; rechtvaardig; nauwgezet. |
| *Ghereed, ghereet, bereid, ter beschikking staand; bij de hand; gemakkelijk. |
| Ghereeden, ghereyden, voorbereiden, gereed maken. |
| Ghereiken, bereiken. |
| Gherenen, deelw. van gherijnen. |
| Gherief, geriefelijkheid, genoegen, welbehagen. |
| Gherijnen, gherinen, gherynen, aanraken, van de mystieke aanraking Gods. |
| Ghesaecht, deelw., verzacht. |
| Ghesaedt, (= gesadet), verzadigd. |
| Ghesaedt (= gesatet), deelw., bnw. tot rust gebracht. |
| *Gesaect, deelw. van saken, veroorzaken, tot stand brengen. |
| *Ghesaetdheit, bezadigheid. |
| Ghesaten, intr., tot bedaren komen. |
| Ghesedt, gheseedt (= ghesedet), bezadigd, bezonken van aard; wel -, onberispelijk in zedelijk opzicht. |
| Ghesichte, geestesaanblik, schouwing. |
| Ghesien, aanzien; den aanblik verdragen, te zien krijgen. |
| Ghesijn *, zijn, blijven. |
| Ghesinde *, gevolg, hofhouding. |
| Ghesmaken *, trans., smaken, genieten; ondervinden. |
| Ghesonde, ghesunde, gezondheid. |
| Ghesondert, deelw., afgezonderd. |
| Ghesont, bnw., genezen. |
| Ghespraeyt, deelw., bnw., verstrooid. |
| Ghespreken, uitspreken, ten volle zeggen. |
| Ghestade, bnw., standvastig. |
| Ghestadecht, * ghestadeght, deelw. van stadeghen, grondvesten; vestigen, bestendigen. |
| *Ghestadegh, vriendelijk, innemend. |
| Ghestaden, trans., toelaten; - op, toezenden. |
| Ghestaen, - sijn, staande zijn. |
| *Ghesterken, sterken. |
| Ghestopt, deelw., bnw., toegestopt. |
| *Ghesunde = ghesonde. |
| Ghetal, sonder -, ontelbaar. |
| Ghetellen, vertellen, beschrijven. |
| Ghetoenen, beschrijven, duidelijk maken. |
| Ghetoent, bnw., vertoond, in het oog vallend. |
| Ghetroesten, troosten. |
| Ghetrouwen *, vertrouwen; enen enes -, iets van iemand verwachten. |
| Ghetrouwen, znw., vertrouwen. |
| *Ghetughe, znw., o., getuigenis. |
| *Ghetyden, biduren van den koordienst. |
| Ghevaen, gevangen. |
| *Ghevallen, vallen; zich voordoen. |
| Ghevaten, vatten, omvatten. |
| *Gheveinst, gheveynst, deelw., bnw. huichelachtig. |
| Gheveisen, vermommen. |
| Gheveyst = gheveynst. |
| *Gheviséren, ghevisieren, verzinnen, uitdenken. |
| Ghevoecht, deelw., tot aansluiting gericht. |
| Ghevoelen, znw., ervaring. |
| *Ghevoellec, ghevoellijck, voelbaar, gevoelig. |
| Ghevreed, (= ghevredet), deelw., bnw., tot vrede gebracht, rustig. |
| *Ghevrijd, deelw. van ghevrijen, bevrijd. |
| Ghewaer, - werden, met 2e nv., gewaarworden, waarnemen, proefondervindelijk smaken. |
| Ghewaerden, onder woorden brengen, uitdrukken. |
| |
| |
| *Ghewaregh, ghewarich, waar, echt, |
| *Ghewaerlec, waarlijk. |
| *Ghewarechlec, bijw., waarlijk, oprecht. |
| *Gheweldegh, met 2en nv., meester over; enes dincs - sijn, in zijn bezit krijgen of hebben. |
| *Ghewerden, znw., het ontstaan. |
| Ghewerden, ontstaan; laten -, laten begaan, laten varen. |
| Ghewerken, ten uitvoer brengen, beoefenen. |
| *Gheweten, te weten komen. |
| Ghewillen *, willen. |
| *Ghewin, voordeel. |
| *ghewinnen, terugkrijgen. |
| Ghewoenheit, ghewooenheit, gewoonte, geplogenheid. |
| *Ghewooene, bnw., enes - werden, vertrouwelijken omgang hebben. |
| *Ghewoud, * ghewout, macht; vrije beschikking. |
| Ghewracht, deelw. van werken; - werden, door Gods werking of omvorming aangegrepen worden. |
| Ghichte, gift. |
| *Ghier, gier. |
| *Ghier, gulzigaard. |
| Ghieren, heftig verlangen. |
| *Ghieregh, ghierich, innig en heftig verlangend, gierig. |
| *Grijpen, snakken. |
| Gloriëren *, zich verlustigen; - in, op iets groot gaan. |
| Glorificeert, deelw., verheerlijkt. |
| *Glorificéren, verheerlijken. |
| *Glorioos, heerlijk. |
| *Goedertieren, vriendelijk, goedertieren. |
| Goid, God. |
| *Gooem, znw., aandacht; enes - nemen, acht slaan op iets. |
| Gore, geur. |
| Goutpulver, stofgoud. |
| Gracioes, * gratioos, minzaam, lieffelijk: welgevallig, bevallig. |
| *Graed, ladder, trap. |
| Graven, * uithalen, graveeren; zoeken te doorgronden; begraven. |
| Groofst, grofst. |
| *Grueten, God gruete u, zegene u. |
| Gruwel, oorzaak van schrik. |
| Gygant, held. |
| |
H
| Haestelijc, bijw., snel; plotseling. |
| *Haestich, voortvarend, driftig, opvliegend. |
| Hart, hert, hard. |
| *Hebbelec, hebbelijck, hebbelijk, heblijc, bnw., geschikt; habitueel, als gesteldheid te kenmerken. Lat. habitualis. |
| Hebbelycheit, hebleecheit, heblycheit, geschiktheid; gewoonte; gesteldheid, Lat. habitus. |
| *Hebben, wederk., zich gedragen, zich houden. |
| *Heefsel, zuurdeeg, gist. |
| Heerheit, verhevenheid, hooge rang of staat. |
| *Heerscap, heerschappij, regeering. |
| *Heerscapen, intr., heerschen. |
| Heeten, gelasten, iets opleggen. |
| Heiden, bnw., heidensch. |
| Heimelyck, vertrouwd. |
| Heimelycheit, verborgenheid; dat boek der -, het Boek der Openbaring. |
| Herde *, bijw., zeer. |
| *Herhalen, achterhalen. |
| *Hermaken, verkwikken. |
| Hervolghen *, achterhalen, inhalen. |
| Hier-ave, hiervan. |
| Hier-met, hiermede. |
| Hille, hel. |
| |
| |
| Hinne, hen. |
| Hoe, voegw., hoewel. |
| Hoech, hoog. |
| Hoeden, * Hueden, trans., bewaken, letten op; wederk., zich wachten voor. |
| Hoeder, bewaker. |
| *Hof, te hove comen, zijn opwachting maken, God dienen. |
| *Hooed, *hooet, hoot, hoofd; eigen inzicht. |
| Hoogen, * hooeghen, trans., verheffen; intr., verheven worden. |
| Hootletter, hoofdletter. |
| Hornen (= horenen), ger. van horen, hooren, aanhooren. |
| Houddijt, houdt gij het. |
| *Houden, trans., handhaven; wederk., zich gedragen; zich hoeden. |
| Hoverde, hoovaardigheid. |
| Hulde, welwillende gezindheid, gunst. |
| Hulpen *, helpen. |
| *Hystorie, het geheugen vullend aandenken. |
| |
I
| Idel, ledig. |
| *Idelec, bijw., op ijdele wijze, lichtzinnig. |
| *Ie (= je, ye), ooit. |
| *Ieghewelc, * Ieghenwelc, ieder, elk. |
| *Iemen, iemand. |
| *Iet, bijw., eenigszins. |
| Imaginéren, zich voorstellen. |
| *Inbringhen, in den geest brengen, ingeven. |
| Inde *, einde. |
| *Inden, eindigen. |
| In-eyscen, op mystieke wijze in den geest tot zich noodigen. |
| Ingheborne, (= ingheborene)
deelw., ingeboren. |
| Inleiden, binnenbrengen. |
| Inmanen, myst., het door God in den geest dringend aanmanen tot vereeniging met Hem. |
| *Innech, innich, ynnich, inwendig, vurig; het inwendige leven beoefenend. |
| Innicheit, vurigheid. |
| Inroepen, myst., tot inkeer in zichzelf en in God roepen; binnenroepen. |
| Insien, znw., het naar binnen zien. |
| Inspreken, myst., - Gods, het inwendig tot den geest spreken. |
| Instaren, naar binnen staren. |
| *Inval, znw., invallende gedachte, ten goede of ten kwade. |
| *Invieregh, vurig, gloeiend. |
| Inwesen, znw., het zijn in, van Gods inwoning in de ziel. |
| Inwoninghe, het mystieke in God vertoeven. |
| Irregheleer, onregelmatig, tegen den kloosterregel. |
| Iser, yser, ijzer. |
| *Istegheit, de scholastische wezenheid, quidditas. |
| Istich, het wezen aangaand, Lat., quidditativus. |
| |
J
| Jacinct, blauwe edelsteen, Lat. hyacinthus. |
| Jaspis, groene edelsteen. |
| Je = ie, ye, |
| Jeghen, voorz., ten aanzien van, tegenover, tegen. |
| *Jeghenwerdegh, jeghenwordich, tegenwoordig. |
| *Jeghenwerdegheit, jeghenwordicheit, tegenwoordigheid. |
| Joedsch, joodsch. |
| Joghet, znw., jeugd. |
| Jongher, leerling, discipel. |
| *Jubileren, jubelen. |
| |
| |
| |
K (ook C geschreven)
| *Kalengieren, berispen, bestraffen. |
| *Kalf-vel, perkament. |
| Calculus, Latijnsche vertaling van terdelinc, steentje waarop men treedt. |
| *Cameniere, kamervrouw; gezelschapsvrouw. |
| *Kanter, voorzanger. |
| Caritate *, christelijke liefde, tot God of den naaste. |
| Castiën, bestraffen. |
| Keer *, znw., toegekeerdheid, neiging; omkeer, omkeering. |
| Kelde, coude, koude. |
| Kersten *, christelijk. |
| Kerstenheit, znw., de christenwereld. |
| Kimpe, znw., kampvechter. |
| Kintsch, van het kind, jeugdig. |
| Claerre, klaarder. |
| Claghen, * klagen, iets -, betreuren; zijn beklag over iets doen, aanklagen. |
| Clappagie, praatjes. |
| Clatermeerse, znw., klatergoed. |
| *Clawe, klauw. |
| Cleven, gehecht zijn aan. |
| *Clinken, doen klinken. |
| *Knitsen, knijzen, morren. |
| Koekene, znw., keuken. |
| *Cooemenscap, znw., handel. |
| *Coene, moedig, durvend; rustig, vertrouwend. |
| *Coenlec, bijw., met vertrouwen. |
| Coets, znw., slaapkoets. |
| Cokene, znw., keuken. |
| Comen, deelw., gekomen. |
| Complexie *, gestel, geaardheid. |
| Condich, bekend. |
| Confusie *, verwarring, toestand buiten de orde; oorzaak van beschaming; beschaming. |
| *Coningsken, koningje. |
| Concordéren *, overeenstemmen, overeenkomen. |
| *Connen, kennen. |
| *Conscientie, geweten; wroeging van geweten. |
| Consent, toestemming. |
| Const, znw., kennis, wijsheid. |
| Const *, kennis, kunde, wetenschap; ingestorte kennis. |
| *Constegh, verstandig, bezonnen. |
| Cont, bnw., bekend. |
| Contrarie *, znw., het aan God tegenovergestelde, vijandige. |
| Contrarie, bnw., vijandig, tegengesteld. |
| Contrarie, bijw., in tegenovergestelde richting van. |
| Convent, kloostergemeente. |
| Correctie, corectie, verbetering; strafoplegging; handhaving der tucht. |
| Corrigéren, tuchtigen, straffen. |
| Cost, znw., verteer. |
| Costelycheit, kostbaarheid, pracht. |
| *Costume, znw., gewoonte. |
| *Crame, znw., koopwaar. |
| Crancheit, * krancheit, zwakheid, pijnlijke toestand. |
| *Kriepen, klagen, stenen. |
| *Krighelegh, weerbarstig. |
| Crighen*, heftig streven, opstreven naar. |
| Crijselinghe, * kriselinghe, geknars. |
| *Crisme, znw., gewijde olie. |
| Criten, krijten, huilen. |
| Cropel, kreupel. |
| *Krume, kruimel. |
| Cruut, kruid, specerij. |
| Crych, twist, tweedracht. |
| Cruysside, keerzijde der oude munten, die dikwijls een kruis dragen. |
| Cume, nauwelijks. |
| Curioes, bnw., gezocht; veeleischend; met zich zelf vervuld. |
| *Kusten, geruststellen, bevredigen, zekerheid geven. |
| |
| |
| |
L
| Laboer, werk, taak. |
| Lachter, hoon; voorwerp van hoon. |
| Lachteren *, afkeuren, afgeven op; enen iet -, iem. iets tot schande aanrekenen. |
| *Landbreke, znw., geweldenaar. |
| Lanc, in - so meer, hoe langer hoe meer. |
| Lancheit, lange duur. |
| Laten, verlaten; als gift laten; wederk. zich verloochenen; zich overgeven; hem - onder, zich onderwerpen. |
| Leede, znw., leed, verdriet. |
| *Leedegheit, * leedicheit, * ledegheit, ledicheit, het van natuurlijke werking ontbloot zijn. |
| Leedich *, ledich, werkeloos op de natuurlijke wijze der zielekrachten. ledig; met 2e nv., onthecht aan. |
| *Leerlec, leerzaam, vatbaar. |
| Leeu, leeuw. |
| *Legghen, nederleggen. |
| Lecker, znw., m., lekkerbek. |
| *Lenen, leunen. |
| Leren *, beleeren, onderwijzen. |
| Lesen, lezen; bidden. |
| Let, lid. |
| *Lettel, luttel. |
| *Letten, hinderen, beletten; schaden. |
| Leven, trans., naleven. |
| Levendicheit, het levende leven. |
| Liberael, vrijgevig. |
| Liden, * lyden, trans., passief ervaren; intr., voorbijgaan, doorgaan. |
| Lief *, Christus, de Bruidegom der ziel. |
| *Lieflec, bijw., welwillend, minzaam. |
| Lieft, bnw., superl., liefst. |
| Lieve, znw., vr., wat aangenaam is. |
| Lijflyck, lichamelijk. |
| Lijm, lime, znw., slijk. |
| Lingde *, lengte. |
| Linie, lynie, lijn. |
| Loen, loon. |
| Loenen, beloonen. |
| Loey, loeye, znw., allooi, wettelijk gehalte van goud en zilver. |
| Lof, verheerlijking. |
| *Logene, znw., leugen. |
| *Looes, ledig, bedriegelijk. |
| *Losen, lossen. |
| Lost = lust, lust, smaak, genoegen. |
| *Loven, beloven. |
| *Lyen (= liën), belijden, erkennen. |
| |
M
| *Macht, vermogen. |
| *Machteghe, bnw., zelfst., mv.: de Machten, hiërarchie van Engelen. |
| Maech, znw., verwant. |
| *Maeghoud, bnw., familiezwak hebbend; iemand genegen. |
| Male, te -, heelemaal, ten volle. |
| Manen, dringend noodigen, bezweren. |
| *Manslagtegh, schuldig aan doodslag, moordenaar. |
| *Martilie, marteling. |
| Materie *, stof; behandelde stof. |
| Materileec, materilijck, stoffelijk. |
| Mechtegh *, bij macht zijnde; met 2e nv., in zijn macht hebbend. |
| Mede, bijw., bij, ook. |
| *Meerce, koopwaar. |
| Meerre, grooter. |
| Meerren *, intr., vermeerderen, wassen. |
| *Meest, bnw., aanzienlijkst grootst, ergst. |
| Meinen *, zie meynen. |
| Melde, bnw., mild, overvloedig, liefderijk. |
| Meldicheit, mildheid, vrijgevigheid. |
| *Melodye, liefelijke muziek. |
| Menderen, intr., verminderen. |
| |
| |
| Menechvuldegh, menichfuldich, over veel dingen verspreid; de versnippering deelend der redelijke kennis, tegenover de eenheid der mystieke kennis; het druk hebbend. |
| *Menechvuldecheit, menichfoldicheit, menigte, drukte; verdeeldheid der zielekrachten over veel dingen. |
| Mengerael, znw., geehonger. |
| Meninghe, zie meyninghe. |
| Merken, gadeslaan, onderzoeken, letten op, in het oog houden; bemerken; keuren. |
| *Merren, intr., stilstaan bij; zijn aandacht wijden aan. |
| Mes, mest. |
| *Mesdoen, znw., zondig gedrag. |
| Meshopen, wanhopen. |
| *Mesmoghen, haten. |
| Mesmoghen, znw., afgunst. |
| *Messmaken, slecht smaken; afkeer inboezemen. |
| Mestroost, neerslachtigheid, wanhoop. |
| Meswinden, intr., van den weg afwijken; sonder -, onveranderlijk. |
| Meynen, bedoelen, op het oog hebben, zijn geestelijke meening richten op; oprecht voornemen. |
| Meyninghe, * meininghe, geestelijke bedoeling; ernstige wil; innerlijke overtuiging. |
| Middel, znw., myst., tusschen God en de ziel tredende persoon of zaak de rechtstreeksche vereeniging belettend; het midden. |
| Middelen, myst., tusschenheid vormen. |
| Middelt, znw., het juiste midden. |
| *Miden, vermijden, ontzien. |
| *Miede, znw., geschenk, inz. ter omkooping. |
| Milde, vrijgevig, overvloedig; liefderijk. |
| Minlijc, beminnelijk, schoon. |
| Miraude, edelsteen, smaragd. |
| Moder, modder, slijk. |
| *Moeden, vermoeden. |
| Moeghen, zie mogen. |
| Moet *, gemoed, wilsgesteltenis. |
| Moeten, ook mogen of zullen. |
| Mogen, moghen *, muegen, vermogen, kunnen; de vrijheid hebben; moeten. |
| Moghende *, bnw., machtig. Zelfst. nw., mv., de Machten, hiërarchie van Engelen. |
| Moghentheit *, macht, majesteit, heerlijkheid. |
| *Moonk, monnik. |
| *Moruhertegh, moruhertich, weekhartig, overgevoelig. |
| Motael, metaal. |
| *Motie, beweging. |
| Munte, muntslag. |
| Murmuracie, gemor, ontevredenheid. |
| Murmurréren, morren. |
| |
N
| Na, voorz., na; naar. |
| Na, bijw., dichtbij. |
| Naer, * naerre, dichterbij, nader; van dichterbij, beter. |
| Naest *, het meest dichtbij, voorafgaand; nauwkeurigst. |
| Na-volghen, achternagaan; nakomen, in beoefening brengen. |
| Ne, enclyt. vnw., 3e nv., enkelv., hem. |
| *Ne, zie en. |
| Neder, bnw., laag, gering; nederig. |
| Nederheit, zelfvernedering. |
| *Neder-comen, afdalen. |
| *Nederen, vernederen. |
| Nederre, nederiger. |
| Nederste *, minste. |
| *Nederwert, nederwaarts. |
| *Negheen, geen, geen enkel. |
| |
| |
| *Neichghelec, naar het zinnelijke geneigd. |
| *Nemen, aannemen, als waarheid aannemen. |
| Nemmeer, bijw., niet meer. |
| Nemmer, bijw., verder niet. |
| Nemmermeer *, nooit, nooit meer; of = emmermeer, ooit nog, voortaan. |
| Neychlijc, aan zinnelijke drift onderhevig. |
| *Nidegheit, afgunst. |
| Nie, nye, nooit;= ie, ooit. |
| *Nieman, niemen, niemand. |
| Niemere, ( = nieumare), znw., nieuwtje. |
| Niet *, nieut, znw., het niet-zijn; niets; te - werden, ondergaan. |
| Nievinghelheit, nieuwigheidszucht, wispelturigheid. |
| *Nijdscheernegh, nurksch. |
| Noch, ook nog. |
| Nocht, noch. |
| Nochtan, nochtans, bijw., dan nog; voegw. bijw., nochtans, echter, toch; - dat, alhoewel. |
| Noden, noeden, aansporen, uitnoodigen. |
| Noet, *nooed, noot, noodzakelijkheid; van - noodzakelijk; - siin, noodig zijn; met 3e nv., behoeven. |
| *Noeyt, nooeyt, nooit; ooit. |
| *Nooede, bijw., niet gaarne, met tegenzin. |
| Nooetdorst *, nootdorft, nootdorst, levensonderhoud. |
| Nootdorstich, bnw., behoefte hebbende. |
| *Novicia, proefkloosterlinge. |
| Novicius, novice, proefkloosterling. |
| Nuwes, van -, opnieuw. |
| Nye = nie. |
| |
O
| Ochte (= ofte), of; indien. |
| Oefenen, * ufenen, bezig zijn met; veel omgaan met; zich aan iets aanpassend handelen; in beoefening brengen, uitoefenen. |
| Oer, znw., afstamming, geslacht. |
| Oert, znw., beginpunt, beginsel. |
| Oerwoet, zielestorm, onstuimige zieletoestand in het mystieke leven. |
| Oetmoedigen, wederk., zich verootmoedigen. |
| *Offeren, opdragen. |
| Ocsuin, * ocsuun, gelegenheid, aanleiding. |
| *Om-dat, omdat; opdat. |
| *Omvaen, deelw., bnw., omhelsd. |
| Onachtsam, bnw., met 2en nv., niet in acht nemend, verwaarloozend, onbezorgd. |
| *Onbehuedt, bnw., onbehoedzaam, onvoorzichtig. |
| *Onbekinnesse, onwetendheid, onverstand. |
| *Onbereed, onwillig. |
| Onbesceydenheit, onverstand. |
| *Onbewandelt, onervaren in geestelijke dingen. |
| *Ondancsamheit, ondankbaarheid. |
| Onderlaet, sonder -, onophoudelijk; onmiddellijk. |
| *Onderscheeden, bnw., onderscheiden, gedeeld. |
| Ondersceet, onderscheet *, onderscheid, afwisselende veelheid; oordeelkundige kennis, geest des onderscheids; besef, bewustheid; tact. |
| *Onderstant, dragend beginsel, Lat. suppositum. |
| Ondoechlyc, onlijdelijk. |
| *Ondrachtegh, onvruchtbaar. |
| Onfaen, ontvangen. |
| Ongebeelt, myst., vrij van gedachten of gevoelens die van God afleiden. |
| |
| |
| *Ongheacht, niet in tel, gering geacht. |
| Ongheachtsam, met 2en nv., verwaarloozende. |
| Onghebeeltheit, van God, enkelvoudigheid die niet onder bepaalde vormen te brengen is. |
| *Onghebrekelec, onvergankelijk, niet te kort schietend. |
| Onghedoechsam, onverduldig. |
| Ongheduer *, onstuimigheid, hartstochtelijk verlangen; ongedurigheid. |
| *Onghehiere, geweldig groot. |
| Onghehorsam, weerspannig, zich afkeerende van. |
| *Onghehouden, niet vastgehouden niet gehinderd. |
| *Ongheïnt, oneindig groot. |
| Ongheïntheit, oneindigheid. |
| *Onghekust, niet bevredigd. |
| Onghelaten, bnw., niet onderworpen aan Gods wil. |
| *Ongheleeft, ongeoefend in het geestelijk of godgewijd leven. |
| Onghelijc, bnw., strijdig, ongunstig. |
| Onghelijcheit, gebrek aan gelijkvormigheid met God. |
| Onghemein, onmeedeelzaam. |
| Onghemiddelt, zonder iets dat tusschen beide treedt. |
| *Onghenadegh, snood, misdadig. |
| *Onghenatuert, ontaard. |
| *Onghenuchtert, bnw., onmatig. |
| *Ongheordent, ongeschikt. |
| Ongheordineerd, ongeordend. |
| Ongherecht, niet zijnde als het behoort. |
| *Ongherijnlec, licht geraakt. |
| *Onghestadegh, onghestadich, onbestendig, onrustig. |
| Onghestadigheit, onbestendigheid. |
| *Onghestorven, zonder zelfverloochening. |
| Onghestorvenheit, gebrek aan zelfverloochening. |
| Onghetrouwe, bnw., ontrouw. |
| *Ongheveinsdelec, te goeder trouw. |
| *Onghewaregh, onbetrouwbaar. |
| *Onghewegen, gering, geacht. |
| *Ongheweldegh, niet meester. |
| *Ongracelec, onaangenaam. |
| Onhebbelyc, onheblijc, niet overeenkomende met, ongepast, ongeschikt. |
| Onindelijc, eindeloos, oneindig. |
| *Onkond, onbekend. |
| Onlede, * onleede, drukte. |
| *Onleedegh, bezig. |
| Onlixenen, mismaken. |
| *Onmachtegh, machteloos. |
| *Onnen, gunnen. |
| *Oonooesel, schuldeloos. |
| *Onnooeselec, bijw., in allen eenvoud. |
| Onnoselheit, onschuld. |
| Onorde, * onordene, ongeregeldheid. |
| Onrecht, bnw., verkeerd, averechts. |
| *Oosculdegh, schuldeloos. |
| Onsienlyc, onzichtbaar. |
| *Onspoed, znw., ramp. |
| Onste, onsten, gunstige gezindheid, genegenheid. |
| *Ontamelec, onbetamelijk. |
| *Ontbeelden, wederk., myst., zich van alle van God afleidende en eindige denkvormen en gevoelens ontdoen. |
| Ontbeiden, verwachten, tegemoet zien. |
| Ontblijven, ontbliven *, niet meer kunnen, te kort schieten, in gebreke blijven; ontbreken, wegblijven; met 3en nv., ontgaan. |
| Ontbreidt, deelw. znw., buiten zijn eigen omvang gehaald. |
| Ontdoen, * opendoen, openen. |
| |
| |
| Ontfaen, * ontvangen. |
| Ontfanclyc, bnw., welgevallig. |
| Ontfanckelijcheit, geschiktheid. |
| *Ontfarmhertecheit, ontfermicheit, barmhartigheid. |
| Ontgaen, deelw., hem selven - sijn, myst., buiten zichzelven getreden zijn. |
| Ontgeesten, intr., myst., uit zichzelven in God verrukt worden. Znw., het verrukt worden. |
| Ontgheest, deelw. bnw., boven den geest verheven. |
| Onthogen *, uitgaan boven, overtreffen, te boven gaan; wederk., op mystieke wijze boven zichzelven uitgaan. |
| Onthopen *, wanhopen. |
| Onthouden *, in stand houden, onderhouden, behouden, voeden. |
| Onthout, znw., instandhoudend beginsel, Lat. suppositum; vast steunsel; instandhouding; bewaarplaats. |
| Ontcommeren, verlossen, bevrijden; wederk., zich losmaken van. |
| Ontcont (= oncont), onbekend, vreemd. |
| *Ontkusten, verontrusten. |
| *Ontladen, wederk., een last afleggen, zich vrijmaken. |
| Ontlingt, deelw., bnw., uit zijn eigen lengte gehaald. |
| Ontploken, deelw. van ontpluken. |
| Ontpluken *, opengaan, ontluiken. |
| Ontroest, znw., het niet getroost worden. |
| *Ontsaet, bnw., ontsteld, aan gemoedsbewegingen ten prooi. |
| Ontsaten, trans., iem. de gemoedsrust benemen. |
| *Ontsculdeghen, vrijpleiten. |
| Ontsien, * vreezen; wederk., bezorgd zijn, vreezen. |
| *Ontsinnen, intr., buiten zijn zinnen geraken. |
| Ontsmakelyc, onsmakelijk. |
| Ontsprekelyc, onuitsprekelijk. |
| Ontspringhen, ontwaken. |
| *Ontsterven, met 3en nv., ontvallen aan. |
| Ontvlotenheit, myst., met buiten zichzelf gehaald zijn in God. |
| Ontvoeden, verteren, honger doen lijden. |
| Ontwerden, myst., buiten zichzelf getrokken worden in God. |
| *Ontwerden, znw., het verliezen van zijn wezensvorm om een anderen aan te nemen. |
| Ontwracht, myst., aan de eigen natuurlijke werking ontheven. |
| *Onuuste (= onuste, ononste), onwelwillende gezindheid. |
| Onverbeelt, niet gehinderd door van God afleidende gedachten of genegenheden. |
| Onverbeeltheit, het vrij zijn van gedachten of genegenheden die van God afleiden. |
| *Onverhaven, bnw., nederig; door God niet hooger begunstigd. |
| Onversien, bijw., onverwachts. |
| Onvertoent, niet geopenbaard. |
| Onverwandelt *, bnw., onveranderd; onveranderlijk. |
| Onvolkommen, onvolmaakt. |
| Onvrede, znw., te - sijn, ontstemd zijn. |
| *Onvredeleec, onvredelec, lastig van humeur. |
| *Onwandelbaer, onveranderlijk. |
| *Onweerd, onweert *, onwert, onaanzienlijk, min; veracht; enen - hebben, iem. versmaden, verachten. |
| Onweerde *, * onwerde, minachting, geringschatting; toorn, gramschap. |
| |
| |
| *Onweerdegh, onweerdich, minachtend, afwijzend, trotsch, laatdunkend; nietswaardig. |
| Onweerdicheit, toorn. |
| *Onwille, leed, lijden; oneenigheid beleediging. |
| Onwise, onbeperktheid, bovenredelijkheid. |
| *Ooedmoedeghen, wederk., zich verootmoedigen. |
| Oordelyc, bijw., ordelijk. |
| Oordene, oordine, ordene, staat, toestand; kloosterorde. |
| Oordenen, ordenen, verordenen. |
| Oordinantie, ordening, schikking. |
| Oordineren, ordenen, verordenen. |
| Opdat *, opdat; op voorwaarde dat. |
| Opdoen *, opendoen. |
| Opdraghende, bnw., opgeblazen. |
| Openbaren, wederk., verschijnen. |
| *Opgaen, zich verheffen. |
| Opgaende, deelw. bnw., - sijn, hoogmoedig zijn. |
| Opgheven, wederk., zich overgeven. |
| *Ophouden, inhouden, tegenhouden. |
| *Oppenbaer, oppenbare, bnw., zich vertoonend; openlijk. |
| Opscorsen, opschorten. |
| *Opsien, achtgeven op. |
| *Op-supen, opslorpen. |
| *Opvaert, verrijzenis. |
| Opvaren *, opstijgen. |
| Opverstaen, verrijzen. |
| Opverstaen, deelw., verrezen. |
| Opverstannisse, opverstennesse, verrijzenis. |
| Opverwecken, ten leven opwekken. |
| Opwallen, opwellen. |
| *Opwert, opwaarts. |
| Orbor, orbore *, orborre, znw., nut, voordeel, heil. |
| *Orboorlec, * orborlec, orborlic, orborlyc, orborlyck, nuttig. |
| Orborren, * orboren, zich bedienen van, gebruiken, bezigen. |
| Oordene, ordene *, geordende indeeling, rangschikking; phase; kloosterorde. |
| *Ordenantie, ordinancie, regeling van de volgorde; verordening; ordelijk verloop. |
| *Ordineren, ordenen, besturen, leiden, regeeren; tot priester of bisschop wijden. |
| *Orlof, enen - geven, afdanken, ontslaan. |
| *Ouder, znw., mv.: het voorgeslacht. |
| *Oudheit, oude jaren. |
| Overate, gulzigheid. |
| *Overdorpel, bovendorpel. |
| *Overdraghen, deelw., bnw., overgebracht. |
| Overforminghe, de mystieke overgang in God; invorming, in den scholastischen zin, informatio. |
| *Overformt, mystiek vergoddelijkt. |
| Overghaen, overtreffen. |
| *Overgheesten, in zijn geest doen overgaan. |
| Overcomen, ergens over komen; overstelpen. |
| Overlezen, ten einde toe uitlezen. |
| Overliden *, voorbijgaan, voorbijstreven. |
| Overliden, znw., het mystieke in God overgaan. |
| *Overmeesterse, grootmeesteres. |
| *Overnatuerlec, bovennatuurlijk. |
| Overmids, bij middel van; wegens; uit; door; om. |
| Overste, bnw., opperste, hoogste; - priester, hoogepriester. |
| Overvormen, omvormen; invormen, in den scholastischen zin, informare. |
| Overweselicheit, ons ‘overwezen’ of oorbeeld in God. |
| |
| |
| Overweselyck, in verband staande met ons ‘overwezen’ of oorbeeld in God. |
| Overwesen, het wezen dat wij ‘buiten’ en ‘boven’ onszelven hebben in ons oorbeeld in God. |
| |
P
| Padt, pad, weg. |
| *Paertye, gedeelte; klasse. |
| *Paessche, *pascha, Paschen; Paaslam. |
| *Pape, priester. |
| *Partye, gedeelte; verdeeling; verdeeldheid. |
| Passiën, folteren, den marteldood doen sterven. |
| Payen, bevredigen, tot rust brengen. |
| *Pays, znw., vrede. |
| *Pelgrimagie, bedevaart. |
| Perse, znw., drukking. |
| *Persecutie, vervolging. |
| *Persemen, woekeren. |
| *Persequéren, vervolgen. |
| Peysen, verzinnen. |
| Phariseus, farizeër. |
| Pijnen, pinen, pynen, trans., pijnigen, mishandelen; wederk., zich inspannen, zich beijveren, trachten. |
| Plage, znw., onheil, ramp. |
| Pleghen *, plegen te doen; gebruiken; zich toeleggen op, zich bezig houden met. |
| Plomp, dom. |
| Poert, poort. |
| Porren, intr., voortkomen. |
| Porte, * pooerte, poort. |
| *Precioes, kostbaar; dierbaar. |
| *Presenteren, aanbieden. |
| Prijs, znw., loftuigingen. |
| Prince, * prinche, prins, vorst. |
| Principalyc, voornamelijk. |
| Proeven, prueven *, onderzoeken; onderkennen; inzien. |
| Proper, * eigen. |
| Provincie, gewest, streek. |
| *Puerlec, puerlijc, louter. |
| Pulver, stof, asch. |
| Punct, punt. |
| Purgeeren, purgeren, wederk., zich van schuld zuiveren. |
| |
Q
| *Qualec, leelijk. |
| *Quelen, verkwijnen. |
| Questie *, vraagpunt; verschilpunt. |
| Quetsen, kwellen, benadeelen. |
| Quite, vrij, kwijt; - laten, kwijtschelden. |
| |
R
| Raedt, raet, raad; hinderlaag; te rade werden, een besluit nemen. |
| Raeye, znw., lichtstraal. |
| Rast, rust, vooral mystieke, genietende rust in God. |
| Rastelec, vreedzaam. |
| *Rasten, myst., genietend in God rusten. |
| Recht *, juist, precies; echt, waarachtig; rechtvaardig, billijk. Mi es -, ik heb het goed voor, heb gelijk. |
| Redelyck, rechtschapen. |
| *Reghel, regule, kloosterregel. |
| Religie, het godsdienstig leven; kerkelijke staat, of kloosterstaat. |
| Revelacie, openbaring. |
| Reverencie, * reverentie, eerbetoon, vereering. |
| Reyken, trans., voor den dag halen. |
| Reynlyc, keurig, zindelijk. |
| *Ridderscap, ridderlijke waardigheid, ridderlijkheid. |
| *Rijken, rijk maken. |
| Rijp, ernstig. |
| |
| |
| Roekeloes, met 2en nv., iets niet in acht nemend, verwaarloozend. |
| Roekeloesheit, onachtzaamheid. |
| Roemsch, roomsch. |
| Roet, * rooet, root, bnw., rood. |
| *Roke, reuk. |
| Roken * (= roeken), met 2en nv., acht slaan op, zich om iets bekommeren. |
| Rouwen, onpers., mi rouwt, het berouwt mij. |
| Ruet, vet. |
| Rumen *, ontruimen. |
| Ruyd, ruydt (= ruut), ruw, onontwikkeld, grof, dom. |
| |
S
| *Saeghte, zachtaardig. |
| Saechten, trans., bedaren. |
| *Saen, bijw., spoedig. |
| Saerge, znw., deken. |
| Sac, znw., minachtend, voor: het lichaam. |
| Sake *, beginsel, oorzaak, reden. |
| *Saken, veroorzaken, tot stand brengen. |
| *Sale, zie zale. |
| Saphier, veelkleurige edelsteen. |
| *Sad, sat *, verzadigd. |
| Saten, wederk., zich tot gelatenheid stemmen. |
| Satheid, verzadiging, bevrediging. |
| Scade, schade. |
| Scaduee, schaduw. |
| Scalc *, slim, doortrapt; onhandelbaar. |
| *Scalcheit, gemeenheid. |
| Sceden, scheiden. |
| Sceemde, sceemte, schaamte. |
| *Scheeren, znw., scherts, spot. |
| Sceppen, fatsoeneeren. |
| *Schier, bijw., spoedig, dra. |
| *Schinen, schynen, schitteren; uiterlijk voorkomen, er uit zien. Dat schynt: naar het er uit ziet. |
| *Scientie, kennis, wetenschap. |
| Scine, schijn. |
| Scinen, zie schinen. |
| Scoeren, scheuren. |
| *Scolier, leerling. |
| *Scop, znw., spot. |
| Scoren * intr., scheuren, breken, stukgaan. |
| *Scorsen, opnemen, aanbidden. |
| *Scoud, scout, schuld. |
| Scouwen, trans., zich wachten voor, vermijden. |
| Screft, de H. Schrift. |
| Scriftuere, ook vertaling van sacra pagina, de theologie. |
| *Scrupeloos, angstvallig. |
| *Sculdegh, verschuldigd, verplicht. |
| Sculpéren, graveeren. |
| *Scuwen, vermijden, ontwijken. |
| Seericheit, pijn. |
| Seghe, zege, overwinning. |
| Seghenen, wederk., het kruisteeken maken. |
| Selfsheit, zelfheid, persoonlijkheid. |
| *Selc, mv., selke, onbep. vnw., sommigen. Some..., selke ..., sommigen ..., sommigen. |
| *Selsene, bnw., vreemd, opvallend, wonderlijk. |
| Sempel, enkelvoudig. |
| Sentencie *, sententie, uitspraak, vonnis; beteekenis. |
| Setten, plaatsen; bepalen, voorschrijven. |
| Side, zijde. |
| *Sie, znw., het gezichtsvermogen. |
| Sieden, koken; braden. |
| *Siecheit, ziekte. |
| Siechuys, ziekenhuis. |
| Sien, intr., na iet -, naar iets uitzien. |
| Sien, znw., gezichtsvermogen. |
| Sienlyc, zichtbaar. |
| *Sige, zetel, troon. |
| |
| |
| *Sijn, met 3en nv., enen meer -, van iemand meer werk maken. |
| Sijn, znw., het zijn, het wezen. |
| Sinden, zenden. |
| Sittecleet, mv., - cleren, tapijt over een zitbank. |
| *Slachghelec, slachleec, * slaglec, bnw., stuursch, barsch. |
| *Slinden, verslinden. |
| *Sloestere, bolster. |
| Sloeyen, intr., slepen, slieren. |
| Slodt, sloet, slot, kloosterslot, clausuur. |
| *Slockard, gulzigaard. |
| Slont, afgrond, kolk. |
| *Slot, kloosterslot; slottoon. |
| Smaragdus, smaragd, groene edelsteen. |
| *Smeeken, vleien. |
| *Snel, opgewekt, wakker. |
| *Sneven, in zonde leven. |
| Soe, soe ..., soe ...; hoe ..., hoe ...; soe wie, soe wat: wie ook, wat ook; soe waar, daar waar, overal waar. |
| Solaes, verzachting, genoegen, uitspanning. |
| *Some, mv. van som, onbep. vnw., sommigen. |
| Some, bijw., soms. |
| Sonder, voorz., buiten, behalve. |
| Sondere, znw., zondaar. |
| Sonderlinghe, sunderlinghe *, zonderlinghe, bizonder, speciaal; vertrouwd; uitzonderlijk; zonderling; ongemeenzaam. |
| Sonderlinc, bnw., zich van het gewone afzonderend, zeldzaam. |
| Sonderlincheit, bizondere vertrouwheid. |
| Sondersse, zondares. |
| *Sorchghelec, zorgwekkend. |
| Sorchhertich, bezorgd, bekommerd. |
| Sorchvoldicheit, bezorgdheid. |
| *Sorfhertegh, zie sorchhertich. |
| Sorge, gewetensvrees. |
| Speelyc, speelsch. |
| Spisen, intr., zich spijzigen. |
| Stad *, stat, mv., steden, plaats. |
| Stade, - hebben, in de gelegenheid zijn. |
| *Stadeghen, stadighen, vast, sterk, maken; vestigen, grondvesten; bestendigen. |
| *Staec, stake, paal. |
| *Staen, duren, in stand blijven, van kracht zijn; onpers., het staet in mi, ik ben beslist. |
| Staet, znw., stand, rang, levenswijze. |
| Steenroke *, steenrots. |
| Sterven, myst., aan de natuurlijke zielswerking onttrokken worden. |
| Stille, znw., stilte. |
| *Stout, sterk; moedig, flink, durvend, vertrouwend. |
| *Striden, twisten. |
| Strom, stroom. |
| *Strote, strot, keel. |
| Stuer, bnw., stuur, streng; hevig. |
| Stuerheit, felheid, hevigheid. |
| *Subject, onderdaan. |
| Substancie, zelfstandigheid. |
| Subtijl, subtil, bnw., doordringend; fijn; licht, subtiel; scherpzinnig, vernuftig, spitsvondig; moeilijk, delicaat. |
| Subtylheit, spitsvondigheid. |
| Sullen, vaak: moeten. |
| *Suspicie, argwaan. |
| Swaer, streng. |
| Swaerlyc, bezwaarlijk, lastig. |
| Swaerre, zwaarder. |
| Sweech, van swigen, zwijgen. |
| |
T
| *Tabernakel, tent, woning. |
| *Tael, tale, hetgeen men tot een ander zegt. |
| Tamelyc, bnw., betamelijk. |
| |
| |
| Teeren *, een maaltijd gebruiken, nuttigen; geestelijk in zich opnemen. |
| Tegaen, teghaen, stuk gaan, te niet gaan. |
| Tehans, aanstonds; zooeven. |
| Temale, heelemaal. |
| *Tenuere, dominante. |
| Terdelinc ( = tredelinc), iets waar men op trapt, steentje in den schoen. |
| Terden, treden. |
| Toe *, tot, in de richting van. |
| Toebehoren, * toebehooeren, passen; betreffen, aangaan. |
| Toe-eyghenen, toeschrijven. |
| Toegaen, opgaan naar, zich richten naar; toegevoegd worden. |
| Toegaend, naar elkaar naderend. |
| Toeghanc, - gode, het zich naar God heenbewegen. |
| Toeghevoecht, deelw., bnw., toegewend; zich aan iets hechtend. |
| Toekeer, het gekeerd zijn naar God. |
| Toecomen *, overkomen; voorkomen, gebeuren. |
| Toecomst, znw., het naar ons komen. |
| Toesien, den geest gevestigd houden. |
| Toevallich, Lat. accidentalis, bijkomend, tegenover weselijc. |
| Toeverlaet, vertrouwen. |
| Toevoeghen, intr., zich wenden naar, zich hechten aan. |
| Toewassinghe, aangroei. |
| Toren, toorn. |
| Transforméren, omvormen. |
| *Trap, trede. |
| *Tribulatie, beproeving, druk, kommer. |
| *Trouwe, znw., trouw, getrouwheid, vertrouwen. |
| Truffe, znw., verzinsel, leugentaal. |
| Tugen *, tughen *, tuyghen, getuigen. |
| Tweevuldicheit, dubbelhartigheid. |
| Twivel *, aarzeling, onzekerheid, radeloosheid; gewetensangst; dubbelzinnigheid. |
| |
U
| U, meermalen = uw. |
| *Ufenechtegh, vurig, ijverig in geestelijke oefeningen. |
| *Ufenen, trans., veelvuldig bezoeken, vertrouwden omgang hebben met. |
| Ufeninghe, geplogenheid; omgang; geestelijke oefening. |
| Ulen, huilen. |
| *Usaedge, znw., gebruik, gewoonte. |
| Ute-gheven, doen hooren; wederk., zich uitkeeren naar het uitwendige. |
| Uterste, bnw., buitenste, uitwendig. |
| Ute-werken, wederk., zich tot het uiterste inspannen. |
| Uutbroke, het naar buiten uitbreken; van de voortbrenging der goddelijke Personen. |
| Uutgaende, - wise, op het werkend leven gerichte oefening. |
| *Uutgang, uittocht, einde. |
| Uut-gesceeden, uitgezonderd. |
| Uutgheesten, uit zich geven, van de voortbrenging van den H. Geest. |
| Uutghelaten, uitgezonderd. |
| Uutsiende, zich met den geest naar het uitwendige keerend. |
| Uutvercorne, uitverkoren. |
| Uutvloend (= utevloeyend), naar den naaste zich mededeelend. |
| Uutvlote, znw., uitvloeiing; voortbrenging van den H. Geest. |
| Uutwendich, in het werkend leven zich bewegend. |
| |
| |
| |
V
| *Vaen, vangen, aangrijpen. |
| Vaer, znw., vrees. |
| Vaert, reis, bedevaart. |
| Valschs, valsch, onecht. |
| Van *, van, ten opzichte van; wegens, uit, door; aan. |
| Varwen, een schoon uiterlijk geven. |
| Veelec, dierlijk. |
| Veers, vers. |
| Veisen, wederk., zich vermommen. |
| Vele, bijw., zeer. |
| Venyn, vergif. |
| Verbeelden, afbeelden; met van God afleidende gedachten of gevoelens vullen; wederk., zich in den geest bezig houden met. |
| *Verbeeldt, verbeelt, in den geest bezig op van God afleidende wijze. |
| *Verbeeldheit, verbeeltheit, van God afleidende toestand van geest of gemoed. |
| Verbeerren, verberen, * verbernen, verberren, verbranden; als mystieke term: het actieve branden van liefde, tegenover het passieve door Godsliefde verteerd worden. |
| Verbeerrent, deelw., van verbeerren. |
| Verbreiden, ten dienst staan. |
| *Verbelghen, vergrammen. |
| *Verblendt, verblindt. |
| Verbliden *, intr., zich verblijden. |
| Verdeliën, verdelijen, delgen, uitwisschen. |
| Verderven, intr., vergaan. |
| Verdiente, verdienste. |
| Verdonckeren, intr., fig. zijn glans verliezen. |
| Verdrachelyk, verdraagzaam. |
| *Verdrietelecheit, onaangenaamheid. |
| Verdrietelyc, onaangenaam, storend. |
| *Verdrooeghen, intr., te niet gaan. |
| *Verdrueven, intr., droevig gestemd zijn, zich bedroeven. |
| Verduemen, verdoemen. |
| Verdwaest, deelw., bnw. van zijn verstand beroofd, bedrogen. |
| Vereenighen, intr., samenkomen, een eenheid vormen. |
| Verergheren, slechter maken. |
| Vergaderen, intr., samenkomen; zich vereenigen. |
| Vergaen, intr., verslappen, verloopen. |
| Verganckelyc, voorbijgaand. |
| Vergheefs *, te -, zonder nut; voor niet; gratis. |
| *Verghelden, voldoen; iem. met gelijke munt betalen. |
| Verghetenisse, het vergeten worden, verstoken blijven. |
| Verghiffenisse, vergif. |
| *Vergouden, deelw., van verghelden. |
| Vergronden, vergrunden, den grond raken, peilen. |
| Verhalen, achterhalen, bereiken. |
| Verhaven = verheven; van het gemoed: op God gericht. |
| Verhengnisse, toelating. |
| Verhoghen, trans., de volle hoogte van iets bereiken. |
| *Verhooeren, hooren, vernemen. |
| Verkeren, verdraaien. |
| Verkiesen *, de voorkeur aan iets geven, een Godgewijde levenskeuze doen. |
| Verclaren *, verlichten; verheerlijken. |
| Vercoeveren, intr., zich herstellen; er boven op komen. |
| Vercoren, deelw., bnw., uitverkoren. |
| Vercorne, bnw., mv., de uitverkorenen. |
| Vercrighen*, oploopen. |
| *Verkuelen, verkoelen. |
| *Verladen, deelw., bnw., beladen. |
| Verlaten, * kwijtschelden; wederk., vertrouwen op. |
| |
| |
| *Verlatenesse, verlatenisse, kwijtschelding. |
| *Verledeghen, trans., bevrijden, verlossen. |
| *Verleeden, intr., tegenstaan, onaangenaam zijn. |
| Verleiden, overbrengen; op een dwaalspoor brengen. |
| Verliesen, trans., verloren doen gaan. |
| Vermaken, opmaken. |
| Vermanen, herinneren. |
| Vermiddelt *, van de vereeniging met God afgeleid door iets tusschenbeide komends. |
| Vermiden, * vermijden, ontwijken; wederk., hem enes - tegen iets opzien. |
| Vermoeghen, vermoghen *, kunnen: kunnen gedaan krijgen, vermogen, tot iets in staan zijn; verdragen. |
| Vermoghent, bnw., krachtig. |
| Vermoyen, intr., ophouden. |
| Vernieuten *, vernieuiten, trans., vernietigen; intr., myst., aan zijn natuurlijke werking ontvallen; wederk., zich verdeemoedigen. |
| Vernuftich, verstandelijk. |
| Vernuwen, intr., vernieuwen. |
| *Veroudde, van verout. |
| Verout, deelw. bnw., oudgeworden, verstokt, verouderd, ingekankerd. |
| *Verrisen, opklimmen; verhoogd worden. |
| *Versaecht, bnw., bevreesd. |
| Versceppen, leegscheppen, uitputten. |
| Verscoren, verscheuren. |
| *Verseeren, intr., verergeren. |
| Versegghen, weerspreken, in twijfel trekken. |
| Versieken, zieker worden. |
| Versien, trans., iets voorzien; in iets voorzien. |
| *Versinnen, beseffen. |
| *Verslocken, opslokken. |
| *Versmaedt, versmaet, verworpen. |
| *Versmaetheit, versmading. |
| Versouten, door te veel zout onsmakelijk maken. |
| Verstaen, bemerken, inzien. |
| *Verstaen, znw., verstand. |
| Verstanesse, * verstennesse, verstand. |
| Verstaren, intr., zich blind staren. |
| *Verstendegheit, geest, verstand. |
| Versterven *, myst., stervend aan zichzelf, in God overgaan. |
| Verstorent, deelw., bnw., vertoornd. |
| Verstormen, in onstuimige liefdebeweging brengen. |
| Verstorvenheit, - ons selfs, het mystieke buiten zichzelf in God overgegaan zijn. |
| *Versuemen, wederk., nalatig zijn; misslagen begaan, zondigen. |
| *Versuenen, intr., zich verzoenen. |
| *Verswelgen, in zich opnemen. |
| *Verteeren, opeten; geestelijk in zich opnemen. |
| Verteghen, deelw. van vertïën. |
| *Verteghenheit, verloochening. |
| *Vertellen, uiteenzetten, in bizonderheden beschrijven. |
| Vertïën, vertijen, vertyen *, trans., afstand doen van; verbeuren; wederk., verloochenen. |
| Vertoenen, * vertooenen, trans., doen zien, openbaren; intr., zich doen zien, verschijnen. |
| Vertoent, deelw. bnw., - sijn, te zien zijn. |
| Vertragen, intr., verslappen. |
| Verveert *, bnw., beangst, ontsteld. |
| Ververen, trans., vrees aanjagen, afschrikken. |
| Vervolghen, ten uitvoer brengen, doorzetten, bereiken. |
| |
| |
| Verwandelen *, trans., veranderen; intr., van streek raken. |
| *Verwanen, intr., zich verhoovaardigen. |
| Verweendelijk, weelderig. |
| Verweent, in weelde opgevoed, weekelijk. |
| Verweentheit, weelderigheid, verwijfdheid. |
| Verweghen *, trans., zwaarder wegen dan; de bovenhand hebben op. |
| Verwecken *, opwekken. |
| Verwenen, wederk., zich verhoovaardigen, laatdunkend zijn. |
| Verwennen, verwinnen *, overwinnen, het winnen van; te boven komen. |
| Verwielen, myst., als in een draaikolk uit zichzelven medegesleept worden. |
| Verwijst, deelw., verwezen. |
| Verwoet, bnw., dwaas. |
| *Verwonderen, intr., zich verwonderen; onpers., mi wondert, ik sta verdaasd. |
| Verworgen, intr., stikken. |
| Verworpen, verwaarloosd, leelijk. |
| Verworpenisse, voorwerp van minachting. |
| *Vespertyt, avonduur. |
| Vingherlinc, vingerring, zegelring. |
| *Visitatie, bezoek, bejegening. |
| *Visitéren, bezoeken, bejegenen. |
| *Vive, vijf. |
| *Vlitich, ijverig. |
| Vloeken, trans., vervloeken. |
| Vloge, znw., vlucht. |
| Voer, voor. |
| Voerboech, voorgeborchte. |
| Voermaels, eertijds. |
| Voernemende, deelw. bnw., uitgelezen, voortreffelijk. |
| Voersien, voor zich uitzien; vooruitzien; voorzien. |
| Voerstaende, deelw., zie vorestaen. |
| *Voert, * vooert, bijw., verder. |
| Voerweert, bijw., voorwaarts, verder. |
| Voetgheterd, voetghetert, voetschabel. |
| *Volbracht, deelw. bnw., tot volmaaktheid gebracht, volkomen; in vervulling gegaan. |
| Volbrengen, * volbringhen, ten uitvoer brengen, beoefenen, ten einde brengen, voltooien; |
| Volghen *, luisteren naar, zich laten leiden door; opvolgen, naleven, nakomen; inwilligen. |
| Volclemmen, trans., tot boven toe beklimmen. |
| Volcomen, volmaakt, volgroeid. |
| *Volmaken, tot volmaaktheid brengen. |
| Volstaen, volharden. |
| Volsterven, geheel afsterven. |
| Vonde, vont, scherpzinnig bedenksel, uitvindsel. |
| Vonden *, deelw., gevonden. |
| *Vooert-meer, vervolgens, verder. |
| *Vooght, beschermer, meester, aanvoerder. |
| *Voorgaende, bnw., voorafgaand. |
| *Voorkooepen, opkoopen. |
| *Voorloepen, trans., onscheidb., vooruitloopen. |
| *Voorraet, opzet. |
| *Voorsien, vooruitzien. |
| *Voorsienegh, behoedzaam. |
| *Voorsienegheit, vooruitziendheid; zorgvolle bedachtzaamheid; vooruit beraamd plan. |
| *Voorspreken, znw., voorrang in het spreken. |
| Vorder, znw., voorvader. |
| Vore *, bijw., te voren, vroeger; boven. |
| Vore-ghevaren, deelw., vooraf opgeklommen. |
| Vore-hebben, voor oogen hebben. |
| |
| |
| Vore-nemen, voor den geest brengen, zich voor oogen stellen. |
| *Vorespelen, buiten bereik, lokkend voorafgaan. |
| Vorestaen, in den geest voor God staan. |
| Vredelyc, vreedzaam. |
| Vremde *, vremt, vreemd aan het land, vreemdeling; myst., vreemd aan Gods kennis en liefde. |
| *Vri, uit eigen beweging stammend; vrijmoedig. |
| Vriën, vrij maken. |
| *Vriendhoud, bnw., zijn vrienden genegen, dienstvaardig. |
| *Vriheit, - Gods, vrije wilsbeschikking. |
| *Vrilec, vrijmoedig. |
| *Vriwillens, bijw., vrijgewild. |
| Vroet, kundig, kennis dragend. |
| *Vromeleec, bijw., moedig. |
| Vroude *, vrude, vreugde. |
| Vrouwe, meesteres. |
| *Vryen, vriën. |
| *Vuren, voeren. |
| |
W
| Waen, onzekerheid. |
| Waernemen, inachtnemen. |
| Waernemen, znw., het acht slaan op. |
| Waert, mv., warde, woord. |
| Waert, werd. |
| Waghe, znw., gewicht, zwaarte; weegschaal. |
| Waghescale, weegschaal. |
| Wallen, opwellen, koken. |
| Wandelen *, heen en weer gaan; omgaan met, verkeeren. |
| Wandelinghe *, omgang, verkeer; levenswijze. |
| *Wanen, verwachten, denken te. |
| Want, voegw., omdat. |
| Warachtich, * warechtegh, warechtich, betrouwbaar, waarheidslievend, oprecht, trouw. |
| Ware-nemen, inachtnemen, gebruik maken. |
| Warich, echt, waarachtig. |
| *Weder, weder .... ocht: hetzij, hetzij. |
| Wederbeelden, terug vormen, van den mystieken opgang in het Oorbeeld. |
| Wederbeelt, weerspiegeld. |
| Wederboecht, deelw. bnw., teruggebogen, terugneigend naar. |
| Wederboghen, terugbuigen, terugneigen, inz. van de voortgebrachte Personen in de Drieëenheid naar de voortbrengende. |
| Wederdraghinghe, Lat. relatio, betrekking tusschen de goddelijke Personen. |
| Wederkeer, terugkeer. |
| *Weder-minnen, terug beminnen. |
| Wederstaen, trans., zich verzetten tegen. |
| *Wederwille, tegenzin. |
| *Weelde, genot, zaligheid. |
| Weeninghe, geween. |
| *Weerdde, verdienste, waarde. |
| *Weerd, - hebben, hoogschatten, beminnen. |
| Weerdecheit *, * werdegheit, werdicheit *, heerlijkheid, glorie; eerbied, ontzag; eerbetoon. |
| *Weerdelic, waardig. |
| *Weerdere (= werder), znw., onderpand. |
| Weerelec *, * werelec, wereldlijk. |
| Weerscap, feestmaal. |
| Weert, bnw., edel, eerbiedwaardig. |
| Welde, weelde. |
| *Welheit, geluk, zaligheid. |
| Wellost, wellust. |
| Wel-na, bijna. |
| Welt (= wilt), vaag. |
| Welvaert, geluk, heil. |
| Wenen, wanen. |
| *Wennen, winnen. |
| Went, wind. |
| |
| |
| Werde, znw., waarde. |
| Werden *, onpers., met 3en nv., geworden, te beurt vallen; komen. |
| *Werkelec, werkelyck, door de werkende vermogens plaats hebbend, tegenover ghebrukelyc, passief genietend. |
| -Wert, enclyt., in de richting van, -waarts. |
| Weselyc, tot het mystieke wezen der ziel behoorend, in het mystieke wezen; tegenover werkelyc. |
| Wesen, toestand, gesteldheid, wezen. |
| Wielen, wentelen; opgaan in. |
| Wijf, vrouw. |
| Wijfke, vrouwtje. |
| Wiken, wijken, onderdoen; onderdanig zijn. |
| Wile, tijdruimte; die - dat, terwijl. |
| *Willech, willich, gewillig, vrijwillig. |
| Wise *, manier; manier van doen; bepaalde geestes- of wilsoefening; levenswijze. |
| Wiseloes, * wiselooes, zonder zijn natuurlijke beperktheid en mate. |
| *Wisen, leiden, vermanen, raden. |
| Woedich, onstuimig bewogen of zich bewegend in den geest. |
| Woert, woord. |
| Woet, znw., onstuimige aandrang. |
| *Wonder, vervoering, extase. |
| Wrachte *, van werken, |
| *Wrueghen, trans., aanwijzen, aanklagen; wederk., zich beschuldigen. |
| *Wyede, van wyen, wijden. |
| |
Y
| Ye *, bijw., ooit. |
| Yeghelyc, ieder. |
| Yeghewelck, ieder. |
| Yemen, yement, iemand. |
| Ymaginéren, uitdenken. |
| Ypocrisie, geveisdheid. |
| |
Z
| *Zale, het lichaam; de moederschoot. |
| Zate, verblijfplaats. |
| Zonderlinghe, bijw., zie sonderlinghe. |
| Zonderlinc, zie sonderlinc. |
n.v. drukk. erasmus, ledeberg-gent
|
|
Auteursrecht onbekend