Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Alle de ontleed- genees- en heelkundige werken (1744)

Informatie terzijde

Titelpagina van Alle de ontleed- genees- en heelkundige werken
Afbeelding van Alle de ontleed- genees- en heelkundige werkenToon afbeelding van titelpagina van Alle de ontleed- genees- en heelkundige werken

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (22.04 MB)

Scans (1253.27 MB)

XML (3.92 MB)

tekstbestand






Vertaler

Ysbrand Gysbert Arlebout



Genre

non-fictie

Subgenre

vertaling
verzameld werk
non-fictie/natuurwetenschappen/geneeskunde


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Alle de ontleed- genees- en heelkundige werken

(1744)–Fredericus Ruysch–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende
[pagina 1257]
[p. 1257]

Goedwillige lezer.

HIer ziet gy de Beschryving van het eerste myner Cabinetten der Diertjens: op een byzondere wyze te zamen gestelt, om daar door (zoo veel in my is) niet alleen de begeerte te voldoen der geener, dewelke liefde hebben om de wonderwerken van God Almagtig te beschouwen, niet alleen omtrent vreemde en uytlandsche Visschen, Zeegewassen, Viervoetige Dieren, Vogeltjens en Bloedeloose dierkens; maar ook eenigzints omtrent de Hoorntjens, Schulpen en vreemde gewassen.

Hierom is 't, dat de vlessen, waar in deze diertjens bewaart werden, niet alleen met kork en blaas gesloten, maar ook met rood stuweel bedekt zynde, voor voetjens dienen, waar op gezet zyn, of een bouquetie van raare bloemen, die haare couleur redelyk wel hebben behouden, of dezelve zyn verciert met schoongemaakte Indiaansche Hoorntjes, en Schulpjens, rots-wyze by een gevoegt, tusschen dewelke ook gevonden werden Zee-takjens, uyt dezelve gewesten; tusschen deze vindmen hier en daar ook zeer raare Indiaansche Viskens, dewelke gebalsemt en hard gedroogt zynde daar in zitten.

Wilt gy ondertusschen waarde Lezer, dit niet qualyk opvatten, dat hier Viskens tusschen de Zee-takken zyn geplaatst, want dat zy levendig zynde, door de zelve, uyt de grond van de zee groeyende gedurig swemmen, is een yder wel bekend: zoo dat dit myn doen niet t'enemaal is te verwerpen, maar nog wel yets goets daar in steekt, want hier door zoo komen ons in een kleene spatie veele voorwerpen te voorschyn, waar door ik ook veel plaatze uytwin, om het goed te zetten.

Alzoo ist mede gelegen met de bekleetzels, waar op de boucquetjes staan, want tusschen deze zamenstel van raare Kruydjens, Bloemkens en Zaaden, vindmen ook eenige bloedeloose vlinderkens, en andere diertjens, welke by leven zynde, haar voedzel uyt dezelve weeten te halen.

Daarenboven behaagt een yder niet het gezigt der Dieren, die egter liefhebbers van de bloemen zyn, andere wederom hebben meer liefde voor de Hoorntjes en Schulpen, zoo dat door dit doen een yder zyn plaisier kan krygen in 't zien.

Denkt ondertusschen niet W.L. dat myn mening is alle myne Cabinetten der Dieren successivelyk d'een na d'ander (waar van dit een van de kleenste is) te beschryven en te gelyk de 6 overige groote en zeer veele kleene Cabinetten, het lighaam van den mensch, en deszelfs deelen betreffende, uit te geven, aangezien my zulks te moejelyk zoude vallen want daar zyn 15 Cabinetten alleen met gediertens, en daar in meer als 1582. vlessen; voegt hier by doozen met Vlinders, Sprinkhanen, Schalbyters, kleen viervoetig gedierte, Zee-gewassen meest uyt Oost en West-Indie, en zyn deze over de 1020. Behalven deze, zo werden der nog 180 droge vlessen gevonden, waar in rare vogels bewaart warden; en zyn deze meest uyt Oost, en West-Indie gekomen: en hebben deze rare takxkens tusschen hare pootjens, en van zoodanige Takjens is het vyfde vertrek voorzien met xxxix. kruydboeken, (Herbaria Viva) meest vervult met gewassen uyt vreemde Landen, en minst van die van onze land-aart: behalven nag die dewelke los tusschen papieren leggen,

[pagina 1258]
[p. 1258]

De vlessen, rakende de Anatomie, zyn ruym 1300 in getale.

Om nu nog niet te spreeken van een groot Cabinet, waar in de groote viervoetige gebalsemde Dieren bewaart worden.

Als mede van veelvoudige Rotzen, waar op gezet, ook op gewassen zyn, zeer veelerhande Coralen, Zee-takken, en andere taken meer.

Voegt hier ook nog by een kleen Cabinet, met de gebreken of ongemakken der menschen opgevult, dewelke zoo wel, en natuurlyk met haare couleur gebalsemt en geconserveert zyn, datze als vers uyt het lighaam schynen gekomen te zyn. Onder deze vintmen het inschieten van het eene gedeelte des darms in 't ander. De aderige vlegtinge in waterblaaskens verandert, waar van die mensch ontzinning was gestorven. De milt met hagelgelykende geswellekens vervult; een steentje uyt de gal-blaas, door de stoelgang gelost. Een stuk van een verswoore long, van een die de teering hadt. Een stuk van de lever, in waterblaazen verandert. Een stuk van 't dy-been, 't welk in den hals van 't been gebrooken zynde, bevonden word zonder eenig overblyfzel van den hals: alwaar de natuur in plaats van den hals, veele zeer sterke banden voortgebragt heeft. De moeder-koek in waterblaaskens ontaart. En werden deze en andere zaken in de vogt bewaart, ten eynde niemand aan de waarheyt en zoude twyfelen.

Van de Hoorntjes, Schulpen, en in een steen verandert goed, zal ik niet veel zeggen, alzoo daar maar 2. Cabinetten van hebbe opgevult en in ordre gelegt, de rest in groot getale zynde werden nog buyten de Cabinetten gevonden.

Hierom dan, zoo ist, dot ik oordeele best te zyn, (na het uyt geven van dit Cabinet) my wederom te begeven tot het verder beschryven der resterende Cabinetten, s'menschen lighaam rakende, 't welk ik gaarne voor myn dood zoude willen valbrengen, zoo God Almagtig my zoo lang 't leven geliefde te vergunnen.

Alle deze zaken overwagen zynde, zoo is 't niet te verwonderen, dot niemand, tot nu toe, alles heeft bezien, 't welk in myn 5 Camers, zoo groote als kleene verzamelt is, want wynige zyn gekomen tot de 3, en veel min tot de vierde en vyfde, zoo om de kortheyd des tyds, als om dat zy versadigt zynde, haar niet verder hebben begeven. Ik heb zommige voorgeslagen, dat indien zy alles milde zien, ik haar gelegentheyd zal geven, om tweemaal s' weeks te komen, en dat op een zeker bequaam uur voor my, zulkx considerende als een gemeene medicynsche consulatie of visite.

Zulks heb ik voormaals (wanneer myne verzameling nog zoo groot niet was, ontrent s'menschen lighaam) met eenige byzondere weetgierige studenten in de Medicynen ondernomen, menende 't zelve binnen drie maanden wel te konnen verrigt werden, edog hoewel wy alle dagen een uur, en menigmaal longer, beezig waaren, zoo konden wy nog de twede kamer niet verhandelen; het is wel waar, dat wy daar niet haastig over been liepen; want yder voorwerp wierd naukeurig, gelyk zulks behoort, bezien.

Men kan van een hooge plaats de geheele stad van Amsterdam, wel by na in een ogenblik zien, maar niet yder huys, veel min 't geen in elk huys onthouden werd: alzoo mede is 't gelegen met deze myn 47 Jarige Collectie, die men in geen korte tyd kan bezien.

Ondertusschen wensch ik Waardige Lezer, dat gy deze myne beschryving van 't eerste Cabinet der Dieren met een gunstig oog wild aanzien, en wie zulks zoude willen beknibbelen, wensch ik beter zinnen.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken