Boeck van surgien

Capm. .xv. van den spenen.

Amorcoydes dat siin die spenen in duijtsche ende in walschen brockes ende siin .v. aderen vergaderen in den steert ende siin als viif tacken die comen spruten uut vera\bilis

[p. 210]

ende dese .v. aderen ontfanghen dat overtollich bloet dat melancolius is ende grof ende swaer ende in alle den lichaem habundeert. Ende het ghevalt dat dese aderen opt deijnde swellen ende vervullen van dien overtollighen bloede. Ende het ghevalt somstont dat die aderen uutbreken ende comen van buten als het sweeren soude .i. of .ii. of .iii of sulke sieke van viven ende bloeden. Ende datse uutbreken dat mach comen van groter stercker droecheit die die aderen alsoe persen dat si moeten scoren. Emoroydes siin in .ii. manieren of si siin van binnen datse niet en comen van buten dan loepter uut als gheel water of een luttel bloets ende dat is alle wege consteliic ende siin ghenaemt als ghesonde leden. Ghi sult dat weten dat is een natuerlike purgacie diet heeft van maenden te maenden of seldender. Emoroydes wort gheseit van emos in griecken dat es bloet ende roys dat vloijt van bloede van binnen: Is oec dat sake dat se te zeer vloijen soe coemt[er] af ydropicis of ethica of ander quade siecheden. Ende siin si oec veroudert ende stelpense dat se nemmermeer en bloeden daer coemter quade onghemaken aen als ydrapicis of ptisis of mania dat is die woet. Ende dit seit IPOCRAS ende daerom en salmense al niet stelpen die vloijen meir men salse[ene] laten te ghenesen die vloijen. Ende daerom seit IPOCRAS die emoroydes die bloeden en sal men niet ghenesen. Mer men sal se laten bloeden want daer comen quade accedencien ane als ic te voren gheseit hebbe gheliic die wiven doen die gheen menstruum en hebben ende alte mael siin onthouden. Dese vloet machmen bekennen dat bloet coemt na die camer. Ende dat bloet dat van den anderen occusunen coemt dat soe coemt [alsoe wel] voer der camer ende daerna ende ghemenct met der camer. Als si onthouden siin ende niet en vloijen dan salmense doen laten die ader onder den enckel van beiden voeten buten beens ende men sal hem gheven diasene of diaboraginatum: Item siet in water calamentum

[p. 211]

calendulum sal vitrum ende daeraf sal si ontfaen den roock doer eenen ghegaeten stoel: Jeghen alte grote vloet sal men laten in den rechten arm ende men sal hem gheven trypheram magnam met sanguis draconis ende men sal hem doen baden daerin ghesoden sal siin cruiit dat menstrum geert ende stelpt: Item men stote mille follum met wiin ende gevet hem drincken des merghens ende des avens lau: Item het ghevalt dat die voerseide aderen swellen ende si en conen niet ontpluijken noch bloeden ende die sieke liit grote pine ende sweer. Ende dan sal men doen laten op den voet of onder den [anclen van den] voet buten beens. Ende men legge daerop plaesteren van calamentum ende van colendelen ghesoden ende ghestoten ende daerop gheleit: Item tapsus barbatum ghesoden in wiin ende daermede ghebaedt al werm ende tcruiit int liif ghesteken ende alsoe in den aers ghehouden ende alsoe dit ghedaen doetet tgheswel te niet gaen. Ende en moghen si niet uutbreken so siet morabium ende ontfaen den roock daer af ende stove hem daer boven ende legt tcruijt in den aers ende doet dicwil alsoe sullen si uutbreken: Item apium emoroydarum ghesoden in wiin ende op die aersbillen gheplaestert dat doet tgheswel vanden emoroyden verdroghen ende te niet gaen. Item pulver van desen apium ghebernt ende ghemenct met seeme ende daerop gheleit doen die emoroyden ontswellen ende verdriifse ende daerom heitet apium emoroydarum.