De bijekening

Kromsigt en de sport

Yn de tiid dat Hette Kromsigt fjildwachter wie yn it gea Trimbeets, wied er sawat de skepper en skriuwer fan de kuorbalklub. Oprjochte hied er de klub net, mar hy wie wol de man dy't der wat fan makke hie en dêr tanke er in stik fan syn reputaasje oan. Op in beskate wize wie de beskaving yn it gea Trimbeets noch net sa âld. Sa yn de jierren nei de earste wrâldoarloch koene somlike âlde minsken noch wol ferhalen dwaan oer eardere fjochtpartijen fan de jongerein: de feart tsjin de buorren, de feart tsjin de singel of in koälysje fan feart en singel tsjin de buorren. Neffens

[p. 75]

dy ferhalen moast it dêrby net altyd like guodlik om en ta gien wêze, want net allinne fûsten, mar ek klompen en riemen kamen der oan te pas. En al wie it letter faaks sa slim net mear, strideraasjes wiene der dochs noch lang bleaun. Dêr wie pas in ein oan kommen sûnt Kromsigt begûn wie om him mei it kuorbaljen te bemuoien.

Yn de sport hiene it doarp en de útbuorrens doe mekoarren fûn en algemien gou it as in goed ding dat ek de fammensbern der oan meidiene.

It hat grif de ienriedigens ek wol befoardere, dat it kuorbalfjild oan de feart lei yn in soarte fan middenposysje. Yn Liezinga syn kafee by de feart wie de ferklaaiersromte. Dochs wie it allegearre sa goed net gien sûnder Kromsigt dy't fan elkenien achtenearre waard. Allinne boargemaster Sixtus van Nauta wie it min nei't sin. Yn dy syn filosofy fan oan de iene kant de revolúsje en oan de oare kant oarder en rêst stie Kromsigt op in ferkeard plak. In fjildwachter moasten de minsken net sa folle mei op hawwe, hja hearden bang fan him te wêzen. Mear as ienkear joech er Kromsigt te hâlden dat dy syn sport net it kuorbaljen hearde te wêzen, mar it priissjitten. Ienkear frege er Kromsigt: soene jo in kuorbalder oppakke kinne op it fjild as dat nedich wie? Kromsigt moat doe sein hawwe, dat as immen oppakt wurde moast, dat faker in priissjitter wie as in kuorbalder.

Hoe't Kromsigt neitiid op wat wûnderlike wize út Trimbeets weigien is en earne yn Hollân mei eare syn tsjinstjierren folmakke hat, sil letter ferteld wurde. Pas doe hat er tsjin goekunde wolris aardich op 'e tekst west oer syn kuorbal-petearen mei boargemaster Van Nauta.

Van Nauta: In fjildwachter moat him net sa yn it doarpslibben bejaan. Hy moat de dingen fan bûten en op wat distânsje observearje. De kristlike partijen hawwe net folle mei dat sportgedoch op, benammen net as dat op snein is. De polysje is der foar elkenien, ek foar har.

Kromsigt: Sûnt mear oan sport dien wurdt, is hjir net heal safolle baldiedigens mear. Dat is, tinkt my, yn it belang fan de hiele

[p. 76]

mienskip. Ik bin gjin man fan pakken en straffen; ik bin immen dy't leaver hat dat pakken en straffen net nedich is.

Van Nauta: Jo geane fier bûten jo foech. Jo steane yn tsjinst fan de justysje en fan it gesach. De mienskip tsjinje, dat doch ik en dat docht de gemeenterie. De wet moat neikommen wurde en de revolúsje moat keard wurde, dêr binne jo foar. En jo reitsje faai as jo jo bejouwe ûnder folk dat alhiel net fêst yn de skuon stiet as it op revolúsje oankomt. Ik soe der neat op tsjin hawwe as jo sawat ynstrukteur wiene fan de bysûndere frijwillige lânstoarm. Dat wie foar it wolwêzen fan de maatskippij hiel wat better as dat optsjen mei it sportfolk.

Kromsigt: Jo witte hiel goed, boargemaster, dat foar it iene diel fan it folk de bysûndere frijwillige lânstoarm it wapen is dat it oare diel fan it folk op him rjochtet. Sport skaat net; it ferbynt. Ik wit net hoe'n goede polysjeman ik bin, mar ik wol it yn alle gefallen wêze foar elkenien.

It kaam der gewoan op del, dat Sixtus fan Nauta syn fjildwachter net oer koe en der wie neat dat him mear pleage. De ferhâldings wiene gewoanwei te siik. Kromsigt hearde syn feint te wêzen, Kromsigt moast ja mynhear en nee mynhear sizze en sa't mynhear it wol en ta jins tsjinst mynhear. De goede fjildwachters tikken oan 'e pet en fregen om ynstrukjes en hiene earbied foar de boppe har stelde machten. Sûpte de man mar, mar hy wie sa goed as ûnthâlder; rûn er mar efter de froulju oan dat elk der skande fan spriek, mar ek fan datoangeande wie neat op him te sizzen. Yn it gea Trimbeets seine de minsken, dat hja noch nea sa'n goede fjildwachter hân hiene; en oer himsels hearde Van Nauta nea in wurd fan lof. Dat wie fertrietlik, dat wie bytiden amper te fernearen. Want wie it feitlik net sa dat in ûnderhearrich man fan lege rang yn syn, Van Nauta's, skuon rûn?

Mei it kuorbaljen, lyts begûn, gyng it neigeraden dat it slydjage. Kromsigt wie foarsitter en Kuperus fan it bûterfabryk ûnderfoarsitter. In ferfanger moast Kromsigt wol hawwe, al wie't allinne mar om ris by wedstriden of gearkomsten weibliuwe te kinnen as it heech gesach him opeaske. Der gyngen nammers wolris

[p. 77]

stimmen op om boargemaster Van Nauta eare-foarsitter te meitsjen. Kromsigt wie dêr net op tsjin, mar hy begriep tige goed, dat soks mei sin taret wurde moast. Want it moast net sa wêze, dat boargemaster op 'e soasjeteit te hearren krige, dat er him spanne litten hie foar it weintsje fan syn fjildwachter. Kuperus moast him earst mar ris foarsichtich tantsje. Lykwols, it dreau net. It gyng goed mei it kuorbaljen ek sûnder in earefoarsitter. Krapoan hûndert leden, wêr fûn men it sa! En as der spile waard op it fjild by Liezinga stiene mollefangers en streupers fan de singel, boeren fan de feart en winkellju fan de weibuorren ienriedich oan 'e kant.

It wiene Hette Kromsigt syn neidagen yn it gea Trimbeets, sûnder dat er it wist. Hy wie net sa jong mear en hysels die gjin war om fuort te kommen. Yn earder tiid hied er it wolris besocht, mar de grutte stêd loek him net en op oare plakken wied er hieltyd stomp rûn op 'e politike opfettings dêr't er fan fertocht waard. En dochs moat er wol field hawwe, dat syn bazen him sêd wiene en elke kâns om fan him ôf te kommen oangripe soene.

By de kuorbalklub gyng it mei it eare-foarsitterskip oars as tocht wie. Der kamen earst wer wat jonge leden by. Peter Hommema joech him op by Kromsigt, nei't er slagge wie foar it talittingseksamen fan de HBS. Kromsigt sei: ik sil dy wol helpe as jim heit it net lije wol. Kromsigt syn help wie lykwols net nedich. Bouwe Caesar prottele wol en hie it der wer wakker oer dat by de sport de domme spieren tefolle en de edele geast temin har gerak krije, mar hy hie ûnderwilens heard, dat de dochter fan Camstra Simonides ek permisje krigen hie om lid te wurden. Sa kamen hja beide der by.

By Camstra Simonides gyng it noch wat fierder: hysels bea oan eare-foarsitter te wurden. Kromsigt wie dêr net sa fergulde mei. De man stie him mar matich oan. Dat kaam net sasear om't Anders van Keimpema sei dat er in boal foar de hynders wie. Mar Kromsigt wist dat it personiel ek deabenaud fan him wie. Syn frou skynde út en troch by him wei te rinnen en syn soan Sikko,

[p. 78]

dy't gjin inkelde skoalle ôfmeitsje koe, die earne yn Hollân op in ûndúdlike wize wat oan polityk.

Underfoarsitter Kuperus lykwols fûn, dat as de man út en troch ris in dofke jaan woe en him fierder net mei de saken fan de klub bemuoide, hy syn nut hawwe koe. Wêrom soe men him de kâns ûnthâlde om de maatskippij noch op de iene of oare wize te tsjinjen?

Dêr wie net folle tsjin yn te lizzen, mar Kromsigt krige der noch al troch dat de man beskermhear wurde koe. Dat like foarnamer en joech minder rjochten. It waard him oanbean en hy wegere net. Kromsigt bleau der wat twivelich ûnder stean en krige der al gau ek noch wurden om mei boargemaster Van Nauta. Hoe krigen jimme dat yn 'e holle, Kromsigt, sa'n man dy't neat betsjut! Jo moatte rekkenje, boargemaster, wy sitte wat yn 'e skuld en wy wolle graach wat dwaan foar de jonge leden dy't net folle betelje kinne. Dizze man wol ús helpe. Witte jo in oarenien dy't dat dwaan wollen hie? Dat wie in pynlike fraach, want Sixtus fan Nauta stie yn it helpen frijwat ûngeunstich bekend, al wie it gjin geheim dat dat minder lei oan him as oan syn deun wiif. Nee, Van Nauta koe sa gjin oarenien neame, mar de sport hie dochs syn eare, de sport ferkocht him dochs net. It falt my ôf, Kromsigt, it falt my danich ôf. It wie yndied in ôfdijer foar Van Nauta, en einliks fermakke Kromsigt him der wat oer. Wy binne net ferkocht, boargemaster. Wy leverje gjin inkelde kontra-prestaasje. En dochs wie ek hy net sa foldien.

De kuorbalklub hold alle jierren yn't lêst fan augustus, as de fakânsjes ôfrûnen, har grut feest. Diskear wie it grutter as it ea tefoaren west hie. Ut it hiele lân wei wiene de kuorbalders opkommen, meimekoarren in foech heal tûzen. In grut part dêrfan koe sliepe yn soldatetinten op it Mienskar, mar ek de boeren hiene sliepplakken makke yn de skuorre. In soad medaljes en oare aardichheden foar de winners, in feestprogramma yn in mânske tinte, in draai-en in sweefmûne foar de bern, it wie in merakel wat allegearre koe. Boargemaster Van Nauta mocht in iepeningswurd sprekke of, better sein, hy moast wol, want dêrfoar

[p. 79]

binne de boargemasters no ienkear. Hy seach der tsjin oan as in dief tsjin it hingjen, want winlik spriek er ûnder auspisiën fan Hette Kromsigt, syn fjildwachter. Hy kaam swittend en wat stroffeljend by it poadium op en helle earst ek noch in ferkeard papierke út 'e bûse, ien dat tsjinst dien hie by in begraffenis in dei of wat earder. Hy koe de begjinwurden: in deze droeve ure... noch in bytsje weistammerje foar't er de goede tekst fûn hie. Vrolijke feestgenoten... En yn syn holle hammere it: allegearre Kromsigt syn skuld.