De bijekening

[p. 161]

De reis mei de momkape

Der moast de jûns foar de nuvere reis noch in jaske komme en Peter koe dêrfoar allinne mar nei Van Keimpema. Hermanna hie tocht, der soe by har thús noch wol wat hingje fan har broer, mar dat wiene allinne fan dy healwize sportdingen dêr't in fatsoenlike fersekeringsman him net mei fertoane koe yn de omkriten fan Trimbeets. Want ôfpraat wie, dat de ferklaaide Hermanna trochgean soe foar in man fan de fersekering as Joldert de Boer ris mei de grutte auto efterop komme mocht. Peter moast it no wol fertelle. Hja woe fytse nei de HBS, krekt as de oaren. Mar dan moast nimmen der har fan kenne. Dat sadwaande. It wie allegearre moai foar mekoarren; allinne dat jaske noch.

Van Keimpema skodholle. In nuver eksploat, hoe fine jimme it út. Hy hie daliks wol ja sein as Hermanna net ien fan dat Camstra-folk west hie. Ik wol feitlik mei dy minsken gjin gedoente en gjin lêst hawwe. En men wurdt dochs mar mandélich oan sa'n grap. Dat lêste koe Peter him net ûntstride. Want Hermanna moast har ek by Van Keimpema yn 'e skuorre ferklaaie; in oar feilich plak wie der net. Jo binne it iennichst fertroud adres; as it by oaren bart, giet der daliks in grut jûchhei op. Frou Van Keimpema holp Peter. Ik wit net, oft dat fanke better is as de oaren fan it Mienskar, mar as hja harsels ris wat frijmeitsje wol, dan soe ik sizze: toe mar. Doe siet der foar de boer net folle oars op as sis ek fan toe mar. It finen fan in gaadlik jaske foel lykwols net ta, want it wie fansels allegearre fierste grut. Mar frou Van Keimpema sei op it lêst, hja soe fan ien de rêch en de mouwen wat ynnaaie. Hermanna moast de oare moarns mar yntiids komme.

Koart nei healwei achten wie hja der al. Van Keimpema hie him êfjûn; Gerda moast it hiele spul mar op 'e noed nimme. Dat die hja, net sûnder wille. In pear manljusskuon hie Hermanna thús noch fûn; it oare hong ree: de broek, it boesgroen mei flin-

[p. 162]

terstrikje, de jas, de swarte flambard. De jas wie fan in tweedstoffe dêr't it mei it passen net sa nau by hipte. En dan de momkape fansels. Peter hie dy op hân yn in toanielstikje: it ding mei in knypbriltsje en in snorke à la Charley Chaplin. It wie in alderivichst moai ding. It fersekeringsferstân strielet der ôf, sei frou Van Keimpema. It fanke mocht dan wêze wa't hja wie, mar hja doarst yn alle gefallen wat oan. En doe wie Peter der ek al gau. Hy bearde wakker en lake, dat him de triennen oer de wangen rûnen; mar Hermanna beswarde him letter beleaven net te laitsjen. En ik moat dyn fyts hawwe Peter; dû moatst mar sjen ofst op in frouljusfyts foarút kinst. Dy okse fan in Joldert wit dochs net hoe't myn fyts der út sjocht; mar hy moat my net op in frouljusfyts sitten sjen.

En doe setten hja ôf. Hermanna hie noch in sigaret oanstekke wollen, mar dy hie frou Van Keimpema net yn 'e hûs. En in sigaar hie hja net jaan wollen; Hermanna soe der grif net foar betanke hawwe, mar sa'n papieren momkape hie der fan yn 'e brân fleane kinnen. Dochs in baas fanke, tocht de boerinne, dy't it stel efternei seach. Der moast wol wat ynsitte om soks te weagjen, ek al gyng it mei har learen net sa bêst.

Ja, dy reis mei de momkape. Gjinien op it Mienskar hat op dy moarn Hermanna fuortfytsen sjoen. Joldert, yn syn grien jaske, sit yn de grutte auto te wachtsjen op it gewoane plak; mar al wa't komt, gjin Hermanna. Joldert is it wachtsjen wol wend, mar op 't lêst kriget er dochs yn 'e rekken dat der wat net doocht. Hy giet yn 'e hûs en freget oan elkenien dy't er sjocht oft hja witte wêr't Hermanna is. De fraach rôlet oer in pear domestiken nei de grutte hear Camstra Simonides ta. Dy set op Joldert de Boer ôf en hannelet yn syn eigen styl: De Boer, wêr ha jo Hermanna litten, as hie dy man har earne weistoppe. En Joldert wit: as de hear Camstra him earne de skuld fan jout, dan is it syn skuld. Ik haw har hielendal net sjoen; fansels, ik hie har sjen moatten. Domme keardel, is har fyts der wol, ha jo dêr al nei sjoen? Ja, dêr hie ik fansels nei sjen moatten: Joldert en in pear oare tsjinstreeë figueren drave al nei de skuorre. Nee, de fyts is fuort. De Boer, jo

[p. 163]

hawwe de eagen yn 'e bûse hân. Hja is op 'e fyts útnaaid Der efteroan, daliks!

Underwilens hawwe Peter en Hermanna al fytsend de rollen ynstudearre foar de net te mijen konfrontaasje. Hermanna mei net prate want har lûd is al te dúdlik in frouljuslûd. Mar in namme kriget hja al; hja is mynhear Assurant. En hja moat steil op 'e fyts sitte en heechmoedich foar har útsjen as Joldert de Boer komt en Peter ûnderstiet; en nammers trochfytse ek, want wat hat sa'n mynhear Assurant te ferstriken mei de trijekleurûnderhearrige fan immen jinsen op it Mienskar? En Peter moat prate; hy hat fansels Hermanna yn gjin fjilden of wegen sjoen en hy soe in wurdmannich oer it nut fan it fersekerjen sizze kinne. Want dat is altyd in probaat middel om fan lestige minsken ôf te kommen.

Der binne frijwat minsken dy't har efternei sjogge; mynhear Assurant is net sa'n gewoane ferskining, winlik sawat út in film weistapt en frijwat ôfwikend fan it byld fan de sljochte wâldman. Somlike boerefroulju bliuwe mei iepen mûle stean en op ' e Sweagemerhoeke klinkt út in keppeltsje manlju in hol en net botte hertlik laitsjen op. Mar mynhear Assurant sjocht op noch om. Hja binne gâns in ein foar op Joldert, mar in auto kin hurd. Peter, ik hear in auto oankommen. As it Joldert is, meiste net gnize. Dû moatst fatsoenlik wêze en freonlik. Hermanna, efter har Assurant-masker, hat maklik praten. As hjasels laket, sjocht nimmen it. It is Joldert. Hja ride efter mekoarren, want de dyk is mar smel en men soe dochs leafst wolle, dat er mar trochried. Mar dat docht Joldert net. Hy bliuwt stean in ein foar harren en wachtet. Trochfytse, trochfytse, lústert Peter. Joldert stekt de hân op. Peter stapt ôf, syn maat rydt fierder. Peter, hastû Hermanna ek sjoen? Hermanna? Mar dy rydt dochs altyd mei de auto? Ja, mar fan 'e moarn is hja samar fuortfytst. Joldert sjocht de nuvere keardel mei de flambard efternei. Wa is dy man? Peter docht ûnskuldich. Dat is ien fan de fersekering. Is dizze auto wol fersekere? Hy skynt net sa djoer te wêzen. Joldert lûkt oan de skouders. Fersekering, dêr rêdt mynhear mei. Ja,

[p. 164]

fansels. Dy man hjit Assurant. Ik ken him wol sawat. In solyd persoan. Ik wol him wolris nei mynhear ta stjoere.

Joldert is nidich. Mei dy sjit ik neat op. Hy slacht it portier ticht. Wat gerattel en dêr rydt de auto wer hinne. Peter hâldt him de lea stikken; soe hy by mynhear Assurant hâlde? Mar Joldert rydt troch, ynearsten alteast. Hja sjogge de auto de bocht omriden. Even is it wer rêstich. Peter, wat hat hy sein? Hy frege, oft ik dy sjoen hie. Hoe koe ik dy sjoen hawwe? Ik haw sein, dat mynhear Assurant fûl is op in fersekering, solyd en skaplik, mar doe ried er fuort.

In ein fierder stiet de auto wer yn de berm. Joldert is bang wurden foar de gefolgen, as er Hermanna net fynt. Mynhear Assurant sit op de fyts as in stânbyld. Peter set de foet op 'e dyk. Mynhear Assurant sei sakrekt, hy woe mei jo ek wol oer in libbensfersekering prate. Dêr hat mynhear op 't lêst neat mei te meitsjen. Peter, wêr is Hermanna? Sis it no mar. Der is wat fertwiveling yn syn lûd. Hermanna? Hoe kin ik dat witte? Mar dy libbensfersekering moatte jo noch alris oer tinke. Dy mynhear Assurant is sa beskieden, hy wol him net optwinge. Joldert mei in reade holle, preuvelt in flokwurd en klapt foar de twadde kear it portier ticht.

Noch ienkear komme hja lâns; de auto stiet wer en Joldert syn holle stekt troch it iepen rútsje. Peter ropt: mynhear Assurant sil jo wol wat papieren stjoere mei de tariven. Hy heart wat snuven efter de momkape, mar de bûtenkant bliuwt ûnferoare. Dan set Joldert op 'e HBS ta.

It ferhaal is dêrmei wol sawat út. Peter levere Hermanna ôf by in kammeraatske. Hja hie har ta de teannen út fermakke, mar moast har no ferklaaie yn it betinken dat alles net wer sa wurde soe as it west hie. It slagge har noch om yn 'e skoalle te kommen sûnder dat Joldert it seach. Yn 'e rin fan de moarn kaam in polysjeman by de direkteur om te freegjen oft Hermanna Camstra Simonides der wie. De direkteur die ûndersiik: ja, dy wie der, op 'e fyts kommen. Wie der wat bysûnders? De polysjeman stammere wat oer in telefoantsje, har heit tocht dat hja útnaaid wie,

[p. 165]

ûnsin fansels. Dy deis bleau Hermanna noch, mar hja kaam net wer, har heit hie har fan skoalle ôfnommen. Hja wie dochs net oergien. Der waard in plak foar har besprutsen op in Lycée des jeunes filles earne by Lausanne. Van Keimpema wist it noch earder as Peter; hja hie it him ferteld, doe't hja noch wat klean werombrocht.

Hja hie him al frege om it Peter even witte te litten.