De bijekening

De fallene Ikarus

Wied er wol ea in man stoarn lykas Bouwe Caesar Hommema, tsjûgjend yn in wolk fan bijen? Yn syn ferklearring skreau dokter Groothof, dat hertferlamming as deadsoarsaak him wierskynliker like as it fergif fan bijestekken, mar dat kaam net nei bûtenút. Dit ferstjerren wie grut krantenijs en ynienen waard rûnom bekend, dat Bouwe Caesar Hommema bekend stien hie as de bijekening fan Trimbeets. Foar Berber en Peter wiene it frjemde dagen. Peter wie wol kjel en ûntdien, mar hy hie neigeraden al in skalk each krige op it dwaan en it stribjen fan heit. Tsjin mem sei er: heit hat himsels yn alle gefallen Frjentsjer besparre. En by Berber wie der, by alle fertriet, ek de wûndere fieling fan in frijheid dy't op har ta kaam en it lege plak opfolle dat har nuversoartige en net sa maklike man neilitten hie.

De begraffenis like noch in grut barren wurde te sillen. Berber en Peter hiene tocht, it moast der mar wat stil by tagean, want sa moai en goed wie it oan 'e ein dochs net tagien. Foar itselde hie Goaitsen ek net mear libbe. Der blykte lykwols safolle belangstelling te wêzen, net allinne fan de parse mar ek fan alle kanten út it gea Trimbeets, dat de bruorren Franke en Rembertus, yn oerlis mei Berber besleaten dan yn de goedichheid earst mar in lytse betinkingsgearkomste te hâlden op in seal yn 'e buorren. Dêrnei koe de beïerdiging dan stil en sober holden wurde.

Doe't it safier wie, koe de lytse seal, dy't ôfhierd wie, de minsken lang net bergje. It wie hast te mâl, mar hja moasten by de trep-

[p. 179]

pen op nei de grutte boppeseal; de seal dy't Peter wol koe, want dêr hie de dûnsklub It Fiskersfamke spile en noch wat jierren earder hied er dêr nei foaren komme moatten om syn twadde priis by it hurdriden foar skoalbern oan te krijen. Berber wist net hoe't hja it hie. Wie Bouwe Caesar dan dochs ien fan dy profeten dy't eard waarden nei har dea? Hja seach de mannichte oer en koe der mar inkelden fan. Sels mei ferskate famyljeleden hie hja no pas foar it earst fûstke: Wybrich, Franke syn frou, Jantina, Rembertus syn frou, de twilling Jitske Alida en Alida Jitske, neef Douwe, de astronoom oer wa't Peter it gauris hên hie. Feyona, de douairière, hie hja fansels wol earder moete, in frou, min op 'e gong, mar mei de holle heech.

Mei mekoarren wie it, efter de lange tafel mei it gesicht op 'e seal, dochs noch in hiele famylje. Peter fearre op doe't er, krekt foar't de doar ticht soe, Anny Agema mei efter har Hermanna der noch ynkommen seach. Dat wiene de lêsten. Franke Hommema loek syn strik rjocht, gyng stean en tanke elkenien, dy't kommen wie om mei te dwaan oan de betinking fan in man mei singeliere jeften dy't sa ûnferwachte en sa ûngewoan oan syn ein kommen wie. Watfoar man wie Bouwe Caesar Hommema? Hy hie fiere wrâlddielen bereizge en wie op 't lêst dochs bedarre yn itselde Fryslân dêr't de famylje Hommema weikaam. Ien ding lykwols wied er altyd deselde yn bleaun: hy woe in boadskip bringe. De minsken rûnen om mei in tekoart en dat moast opfolle wurde. It wie net in stoflik tekoart, it wie in geastlik tekoart dêr't alle ûnfrede, alle oergeunst en alle strideraasje út fuortkamen. Kropotkin, de prins fan de anarchisten, wie syn profeet, mar neigeraden woe er yn syn ûngeduld sels de profeet wurde en socht er it geheim fan de bijen dy't ommers net witte fan striid en altyd har plak en har plicht kenne. En doe is er wurden as Ikarus út de Grykske mythe dy't himsels wjokken fan waaks makke en dêrmei te tichte by de sinne kaam, sadat it waaks raande en hy yn 'e see foel. Der is in ferneamd skilderij fan de skilder Piter Breugel dêr't dat op te sjen is, fierwei: de skippen farre troch, op it lân ploegje de boeren troch, de see weaget fierder en de wolken driu-

[p. 180]

we as fanâlds. De moraal sil wol wêze, dat de minsken har mar by it deistige hâlde moatte en it de heechfleaners der nei fergiet. Mar de heechfleaners libje wol fierder yn de mythe en de oerlevering en dat soe betsjutte kinne dat yn de minskeherten dochs wat bliuwt fan in longerjen nei in heger doel, ek al is it ûnberikber. In fallene Ikarus, sa moatte wy de man Bouwe Caesar Hommema mar sjen; oer de grinzen fan it minsklike woed er hinne en dat is noch nimmen slagge. Unweardich stoarn is er net, al hied er hast in oarenien meilutsen, mar dat is lokkich goed beteard. Lit ús him yn earbied betinke.

Franke Hommema frege ek noch de winsk fan de famylje te respektearjen om de deade te beïerdigjen sûnder oar folk der by; dat wie dan alles en der gyng in bewegen oer de seal, want de man hie it dochs wol moai sein. Yn Peter syn ûnthâld libbe omke Franke noch altyd in bytsje as de âld kater, mar hy wie foargoed ien fan kwizekwânsje, nammers de hierknipper hie him ek kreas ôflevere. Der wiene nijsgjirrigen dy't daliks fuortgyngen, mar oaren kamen by de tafel foar kondoleânsje, Van Keimpema en frou, de beide Veldema's, de dykwurker Jan de Wit en syn soan Tsjerk, winkellju út de buorren dy't Berber koene en noch wol mear fiere kunde. Doe't Gelske en har dochter Joukje lâns kamen moast Berber al even gûle: wat wie it wat, hja kaam wolris del om by Goaitsen te sjen. Anny Agema en Hermanna wiene sawat de lêsten, mar de alderlêste wie domeny Grootjan, mei in spesiaal fersiik oan Berber: mocht hy by it grêf in koart gebed útsprekke? It kaam Berber oer it mad, mar hja betocht har net lang: it mocht. Der wiene trije domeny's yn Trimbeets, mar Grootjan wie de iennichste dy't de muoite nommen hie om út en troch mei Bouwe Caesar te praten.

Domeny Grootjan makke it yndied net lang. Yn syn gebed belied er ek eigen skuld om't er Bouwe Caesar Hommema faaks te min de wierheid en it boadskip fan de Skrift foarholden hie; mar hy koe tsjûgje dat Hommema syn stribjen wûndere oerienkomsten hie mei Kristus' ferkundiging en hy bea ynmoedich God: nim him oan, nim him oan.

[p. 181]

En doe, foar it earst by de hiele plechtichheid, skeaten Peter de triennen yn de eagen.