Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Dictaat 'Credo' (1946)

Informatie terzijde

Titelpagina van Dictaat 'Credo'
Afbeelding van Dictaat 'Credo'Toon afbeelding van titelpagina van Dictaat 'Credo'

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (0.72 MB)

XML (0.29 MB)

tekstbestand






Genre

non-fictie

Subgenre

non-fictie/theologie


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Dictaat 'Credo'

(1946)–K. Schilder–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Behandeling der 12 artikelen in verband met ‘Credo’ van Karl Barth


Vorige Volgende

Der hemelvaart en het zitten ter rechterhand Gods.

1

1. Barth zegt, met een schijnberoep op Calvijn, dat de sessio ad dextram Dei niet plaatselijk is op te vatten, maar als de uitoefeining van een functie, nl. die van gevolmachtigde. Op pag. 144 komt Barth hierop terug, naar aanleiding van net woord ‘vanwaar’ (Hij komen zal..Hij zegt dat de hemelvaart niet de weg was tot het zitten aan Gods rechterhand en gaat dan verder: het ‘inde’ wijst op het komen van boven, vanwaar immers alle openbaring komt. Het gaan naar en komen van den hemel is bij hem dan ook Nebensache.

Voor ons beteekent echter de ‘plaats der heerlijkheid’ wel degelijk iets als de plaats, waar men bevrijd is van de wisselende invloeden der historische continuiteit. De aarde-geschiedenis bindt elk, die er in werkt, aan tijd en ruimte; de hemelvaart beteekent niet een los-worden van tijd en ruimte, maar een ‘heerchen’ daarover. De tweede Adam kwan na 33 levensjaren tot een punt des tijds, waarin Hij over tijd en ruimte mocht heerschen. Dit overgangsproces begon op Goeden Vrijdag voor zijn ziel, en kreeg zijn voldongen rust in de hemelvaart. Christus bezit de menschelijke functie, en oefent die ook uit op de plaats der heelijkheid.

2. de verbondsgedachte, die tegenover Barth vooral, een zeer behoudend gereformeerde gedachte is, kan ons hierbij licht geven. Het zou dan ook tegen het verbond ingaan, wanneer de mensch iets kreeg wat God toekwam, of omgekeerd. Wanneer gerechtigheid beteekent ‘ieder het zijne geven’,

[pagina 20]
[p. 20]

dan verdwijnt ook hier het geheele fantoom der communicatio idiomtum, d.i. hat gemeenschappelijk deelhebben aan eigenschappen. De Lutherschen poneerden, dat bij de hemelvaart Christus' menschelijke natuur deel kreeg aan de goddelijke. In de Formule Concordiae wordt reeds gewezen op Christus' pesoonlijke tegenwoordigheid bij het avondmaal, naar Luthersche opvatting. Intusschen is de geachte der communicatio idiomatum reeds aanwezig bij Orgines, Cyrillus, en ook de mystici der lle eeuw (voor wie deze versmelting der goddellijke en menschelijke eigenschappen natuurlijk een prachtig motief was! Zie vorige cursus). De Formula verklaart voorts, dat deze communicatio geschiedt ‘sine ulla cónfusione...’ van de essentiae, terwijl de naturen dan vereenigd zijn. De gereformeerden maaktan hiertegen bezwaar (zie b.v. Zondag 18) De Lutherschen beweren, dat Christus slechts met ons kan zijn tot het einde der wereld, en in het avondmaal aanwezig zijn, indien Hij ook lichamelijk in, met en onder het sacrament aanwezig is. De gereformeerden stelden hiertegenover, dat men God niet iets mag toekennen wat van den mensch is, of omgekeerd (dit in navolging van Calvijns waarschuwing tegen verflauwing der grenzen).

3. Nu doet ook Barth een beroep op deze laatste stelling. Maar omdat hij de verbondsgedachte niet greep en Christus niet zag als tweed Adam, blijft bij hangen in zijn stelling van het principiëel oneindig kwalitatief verschil tusschen God en mensch, en verklaart de heele scala van vernedering en verhooging slechts als Off enbarungs vorgang. De sessio ad dextram Dei ziet hij als teeken van de almacht der Off enbarung, als ‘stijlfiguur‘ als functie der zich zeer onthullende openbaring, die later door den H. Geest zich een plaats zal bereiden. Christus wordt louter gezien als openbaringsgetuige.

Natuurlijk is Barth hierom nog geen Lutheraan. Maur de Lutheranen zagen in Barth' leer de orthodoxe voorstelling van Luther aangaande de communicatio charismatum. Barth neemt intusschen slechts de klanken over van Luther's orthodoxie: hij moet de communicatio ook reeds erkennen vóór de verhooging, in de incarnatie; de verhooging is slechts openbaring van dit laatste feit. Toen Christus op aarde vernederd werd, zat Hij toch feitelijk reeds aan 's-Vaders rechterhand en diende de vernedering slechts als verhulling daarvan. Het blijft bij Barth een licht-en schaduwspel.

4. Dit alles is vierkant in strijd met de Schrift, en sluit het oog voor Christus, machtige beteekenis als mensch. Dat Gods zoon van eeuwigheid hoog is (niet: verhoogd), hoeft niemand ons te vertellen Maar wanneer Barth dit identificeert met de hemelvaartgebeurtenis, werkt hij feitelijk het verhóogings-feit weg. We erkennen wel een opklimming in de openbaring (historia revelationis;) maar geen verhooging in God. Barth kan de figuur der oude dogmatiek gebruiken, maar hij verloochent die r dicaal.

5. We ontkennen hiermee ook, dat Christus als mensch almachtig is dit strijdt met de verbondgedachte, want een mensch wordt niet almachtig. Wanneer hem de exousia gegeven is, beteekent dit nog niet: almacht. Een burgemeester is bevoegd namens de Koningin op te treden, maar daarom heeft hij nog geen koninklijke macht. Christus zal de heerschappij aan den Vader overgeven, en Hem onderworpen zijn. Zijn macht blijft schepselmacht.

6. Hier raakt Barth ook de kerk ann met zijn probleem. Bij zegt, dat het feit van Christus' almachtsopenbaring de oorsprong der kerk betekent. Dit is inderdaad waar; Christus' triumf deed de kerk ontstaan. Maar Christus als tweede Adam is niet aan kerk ‘opgelegd’, maar staat in hetzelfde vlak. Hij is de eerste, maar onder vele broederen. Die kerk ontstond niet eerst toen Hij geloofd en getast werd in de wereld. Maar vlak na den zondeval, toen Adam en de mamninne het prootevangelie geloofden. Voor den val was er slechts de menschheid, in verbondsrelatie staande; toen gaf God, door zjjn verbondsrelatie te handhaven, de gevallen menschheid dēn naam kerk, als nieuwe phase

[pagina 21]
[p. 21]

De kerk kwam dan ook niet voort uit de particuliere genade evenmin als uw ‘verloofde’ ‘ontstaan’ is door de acte der verloving, maar slechts dien naam kreeg. Zooals nu Adams gansche kerk na den val (ook het verwekken wan Abel) en Seth binnen de kerk-historie geschie zoo is Christus verhoogd binnen de kerk ten bate der kerk, en niet als keerzijde der openbaringsverhulling.

7. Barth voert aan 1 Joh. 1:1. Doch het ‘Woord des levens’ is niet slechts gezien en getast in de 40 dagen na de verhooging, maar ook daarvóór. En al zou het waar zijn, dat Johannes den opgestanen Christus bedoelde, dan is het toch het gereformeerde geloofsstuk onwrikbaar, dat de apostelen daar stonden als getuigen in onze plaats, om het ons daarna ‘over te geven’, te verkondigen. De kerk is niet eers ontstaan door het zien der apostelen, maar door Gods verbond;

2.

1 We moeten hier nog even terugzien op de beteekenis van de hemel vaart. Barth ziet de wonderen, evenals de maagdelijke geboorte, slechts als proleptische teekenen van Christus' openbaringsheerlijkheid. Ditzelfde doot hij nu ook bij de hemelvaart. Bij ons heef de hemelvaart zijn beteekenis in het feit zelf, dat de tweede Adam is opgetrekken en boven de wisselende invloeden der historie verheven. Bij Barth is het slechts een kwestie van de modus der openbaring. Zelfs durft hij te zeggen, dat de hemelvaart een soort van nieuwe vernedering beteekent, evenals de tijd van het zitten aan Gods rechterhard! (het wordt met verblijdende eerlijkheid gezegd). Omdat de sessio verborgen is, en God rechterhand niet ‘onder de wolken uitschiet’, is de openbaring, hoewel die zich objectief machtig betoond heeft, toch nog meer verborgen, want noemand kan Gods heerlijk heid vandaag zien, zoo zegt Barth. Vernedering is niet bij hem het torsen van den zondelast, maar het schuilgaan van Gods heerlijkheid.

2. Hieruit is ook verklaarbaar het spreken van Barth over ‘Zwischenden Zeiten’. Deze uitdrukking ziet op den tijd na de 40 dagen die op Christus' opstanding volgde, en waarin de kerk Gods steeds is ‘onder het kruis’, waarin zij leeft in den hoop en het geloof aan Christus’ (onzichtbare) openbaringstriumf. Vandaar de critiek van Barth en Miskotte op het (‘neo’) calvinisme: zij willen immers van geen zichtbare openbaringstriumf van Christus weten' De Hemelvaart is dan ook niet een weer duwen vande kerk onder het kruis, maar het langzaam afnemen van het kruis, door de voorbede in den hemel en de consummeerende (dus historische) werkzaamheid van den Geest, totdat de kerk ook publiek de kroont zal ontvangen.

3. Barth onderscheidt het regnum naturae, het regnum gratiae en het regnum gloriae. Hiertegen hebben wij bezwaar juist om het feit van Christus' heerlijkheid en koninschap over alle dingen. De genade kan niet hebben een eigen gebied want dan zou het een nieuwe schepping zijn en geen herschepping: Ze opent niet alleen bronnen, maar laat ze ook vloeien.

Gloria is bij Barth het hebben tegenover verwachtenen der gratia. Doch de gloria is slechts een consummatie der gratia; ze is juridisch in Christus vervuld, maar omdat ze reed vastgesteld is, kunnen we zeggen, dat ze ook in de historie reeds werkelijkheid is.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken