Logo DBNL
Emblemata (1618)

Emblemata

(1618)–F. van Schoonhoven–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Typus Regis.
Emblema XXII.



illustratie

 
Excubias grus sola gerit, pars caetera dormit
 
Tuta, nec infidos sperat ab hoste dolos:
 
Grus notat haec Regem, vigilantem pro grege, qui si
 
Dormiat; incautum vastet ovile lupus.

Commentarivs.

PLinius Naturalis Historiae Lib. x. Cap. xxii. haec sequentia de Gruibus commemorat: Inducias habet gens Pygmea, abscessu Gruum cum ijs dimicantium. Immensus est tractus quò veniunt, si quis reputet, à mari Eoo. Quandò proficiscantur consentiunt; volant ad prospiciendum, altè, Ducem, quem sequantur eligunt; in extremo agmine, per vices qui

exclament dispositos habent, ut gregem voce contineant. Excubias habent nocturnis temporibus. Excubitor lapillum pede sustinet, qui laxatus somno, & decidens, indiligentiam coarguat. Caeterae dormiunt capite infrà alam condito, alternis pedibus insistentes. Dux erecto provider collo & praedicit. Haec ille: Quibus typum nobis, & subditorum, & veri Regis, proponit. Vt enim Dux ille Gruum, alijs dormientibus, erecto collo providet: sic verum Regem, pro subditis vigilantem, & oculatum πρόσσω, καὶ ὀπίσσω, id est, à fronte, & à tergo (secundum Homerum) esse oportet: & (ut Plautus in Aululariâ inquit) in occipitio quoque habere oculos debet. Plutarchus in Commentario de Iside & Osiride refert; in Hieroglyphicis AEgyptiorum picturis, Regis simulachrum fuisse Oculum: quo scilicet vigilantia, cum rectâ, justâque rerum administratione, significabatur. Hinc Graeci ἀνακτας reges dixerunt, ut Plutarchus interpretatur, ἀπὸ τοῦ ἄνακως ἐχειν,+, quod est curam gerere: Imperator Iustinianus memor fuit; dum ait, se noctes ducere insomnes; ut quictem posteris praeparet. Et Silius Italicus inquit;

+Turpe duci totam somno traducere noctem,
O Rector Lybiae vigili stant bella magistro.

Est enim Rex, quemadmodum Plato in Politicis afferit ὡς θεὸς ἐξ ἀνθρώπων, id est, Deus quispiam humanus, qui eligitur, non ut se molliter curet, sed ut per ipsum, ij qui elegerunt, benè beatèque agant. Malè ille se gerit, qui ex magnâ Fortunâ licentiam tantum usurpat; qui non curis intentus, sed stupris, & adulterijs principem agit, at verus, bonusque, sciat, maximo imperio +maximam curam inesse. Cumque sit ποιμὴν λαῶν; scire debet; civium non servitutem sibi traditam, sed tutelam, nec Rempublicam suam esse, sed se Reipublicae. Monet hoc Poëta:

+Tu cirem, Patremque geras, tu consule cunctis,
Non tibi; nec tua te moveant, sed publica damna.

Ille vitâ suâ & moribus alijs praeeat; quia

+Non sic inflectere sensus
Humanos Edicta valent, quàm vita regentis.

Exemplo Catonis, qui

 
Ipse manu sua pila gerens, praecedit anbeli
 
Militis ora pedes, monstrat tolerare labores;
 
Non jubet, & nullâ vebitur service supinus,
 
Carpentoque sedens, somni parcissimus ipse est,
 
Vltimus haustor aquae, quum tandem fonte reperto,
 
Indiga cogatur latices potare juventus,
 
Stat dum lixa bibat:

Vorige Volgende