Here zegen deze spijze

[p. 16]

Consumptie van het woord

In den beginne was er taal noch teken, laat staan een woord. De intuïtieve intelligentie der materie bouwde mensen op. Het eerste menselijke bewustzijn uitte zich met een kreet. Schreeuwen werd daarna ritmischer. Schreeuwen werd dansen met de stem. Steeds gearticuleerder. Hier ben ik. Hier gaan wij. Hier niet. Daar. Verder. Zo. Zo. Zo. Nee. Ja. Zo. Ja. Stroom Rivier Stroom. Wij komen aan op halve maan. Groot water. Vuur. Storm. Krachtig. Spiervuur. Grim. Wens. Wolken. Hak.

De logos was nauw verbonden met de natuurverschijnselen. De mensen zagen elkaar komen en gaan en spraken daarover. Hij kruiste mijn pad op de derde weg. Een lange weg. Hij was van ver op mij toegekomen en had knollen bij zich. Wij maakten vuur en dronken en gingen tot de vrouwen en twistten en visten. Toen de bergen voor de zon groeiden gingen wij slapen.

Het woord werd cultuur. De eerste zangen ontstonden. Ik lag in mijn hol en hij loerde naar mij. Ik lag in mijn hol en hij heeft mij genomen. Ik lag in mijn hol en hij beloert mij nog steeds. Slaap zacht, mijn dolfijn en zuig je gelukkig.

Het woord werd bezwering, magie. Suis zacht, wind. Suis zachtjes. Trek de regen achter je aan. Achter je aan. Voed ons, god van de wolken. Voed ons met je speeksel. Zend de vissen met een waterbeving. Zend ze naar Skrit. Naar Skrit. Bewaar ons.

Het woord werd verhaal en redevoering. Het woord werd leugen en waarheid. Zoals wij reeds gezegd hebben is het doel van onze veldtocht de barbaren onze zeden en cultuur op te leggen, de heidenen te bekeren, de zonde uit te roeien, recht te spreken over allen.

[p. 17]

Het woord werd steeds arroganter. Was het niet de taal van ons ras, onze bodem, onze cultuur die tot de gehele wereld is doorgedrongen? Zijn het niet de woorden van de groten der aarde die revoluties hebben ontketend? Was niet Gods Woord in den beginne?

Hier en daar raakte het woord in diskrediet, maar meer en meer werd zij het instrument van politici en handelsondernemingen. Het woord werd gebruiksartikel. Een ruilmiddel om mensen te kopen. Je hoeft niet eens Engelsman te zijn om van Amerikaanse whisky te houden. Wat zou er van u terechtkomen als u geen Pasma gebruikte?

Geen wonder dat dichters en schrijvers hun eigen taal gingen gebruiken en zich tot een elite rekenden die macht over het woord kon uitoefenen. Dichters en schrijvers werden de kapitalisten van de taal. Nu en dan stonden zij gewillig iets van hun schatten af, maar meestal bleef het kapitaal in eigen kring circuleren. Slechts enkele grootmoedigen konden de hele wereld bereiken. Zij beseften dat het woord een gemeenschappelijk bezit is, waar ieder recht op heeft.

Miljarden woorden worden dagelijks door de persen afgeleverd. Miljoenen syntactische ordeningen kruipen dagelijks door de hersencellen. Nog steeds kiezen letterkundigen listige systemen om even de aandacht op zich te vestigen. Nog steeds is het moeilijk hun bedoelingen direct te raden. Wat mij betreft, ik gebruik woorden om mijn geboorte aan te kondigen. Geen reden om te klagen. Dat de wereld om mij heen rot, pervers, corrupt en haatdragend is, is een bekend feit. Ik merk daar zelf nu en dan ook wat van, maar 80% van de dag breng ik vrij aangenaam door. Of moet ik soms alle schuld en onrecht op mij laden en als een gepijnigde door het leven gaan, zoals ik helaas bij zovelen waarneem? Moet ik soms dagelijks uit kranten en tijdschriften juist zoveel ellende en vuiligheid consumeren tot ik ziek van

[p. 18]

mijn stoel val?

Als de woorden van romans en toneelstukken de mensen werkelijk zouden veranderen zouden zich merkwaardige tafereeltjes afspelen. In boeken mag alles. Op straat bijna niets. Ergo: boeken zijn denkspelletjes en het vuile, corrupte leven waarover ze spreken is bittere ernst en moet gecontinueerd worden. Zeker, hoe meer denkspelletjes hoe beter, want de schizofreen moet zijn twee werelden toch ergens mee vol stoppen.

Misschien zal de ‘literatuur’ weer onderdeel van het dagelijks leven gaan worden. Niet in de zin van een kopie of een zinnebeeldige voorstelling, maar als uiting van de mensen zelf. Op straat, op het werk, overal. Een totaal nieuw consumptieartikel. Ik staar niet in de toekomst, maar op een stuk wit papier waarop letters regenen. Straks vallen die een aantal ogen binnen en wie weet wat zich daarna in de hersenen van die lezers gaat voordoen. De meeste lezers beseffen nog niet voldoende dat ze gebruikt worden door de schrijvers. Zij laten zich gewillig in allerlei afgronden storten, applaudisseren om de doorgestane ellende, om daarna hun gewone leventje weer voort te zetten. De schrijver ziet minzaam toe en strijkt z'n geld op met de ellende van anderen. Zeer verheven bezigheid.

De temperatuur stijgt en daalt. Mensen moorden en betalen daarna hoge bedragen voor een goed verslag van hun misdaden. Dat is niet slecht. Dat is niet goed. Dat gebeurt. Er gebeurt zoveel wat het vermelden niet waard is.

De Tweede Kamer is aan een nieuw debat begonnen. Alles is denkbaar voor wie gelooft. En de woorden worden als oud vuil opgepropt in de hersencellen. Doorspoelen en opnieuw beginnen.

[p. 19]

Laten we het voorgaande vergeten.

Ook wat hierna volgt.

Laten we de voortdurend moraliserende dominees en priesters tot zwijgen brengen. Zo min mogelijk gewoontevoer tot ons nemen. Stilte alstublieft.

Het publiek wordt verzocht. Ik verzoek ook de vogels, ja zelfs de vissen eindelijk eens hun bek te houden. Ritselt daar nog een slang? Hoor ik daar nog de lebmaag van een zwangere koe? Een mikrobe? Een opstandige dode? Is het dan nooit stil?

Ik keer op mijn schreden terug. De weg die ik gekomen ben is de weg die ik gaan zal. Adem wordt gas voor raketten. Mest wordt koren wordt voedsel wordt mest. Stof wordt energie wordt licht. Tijd wordt ruimte wordt tijd. Een vervangbaar geheel dat zich zelf consumeert. Een ondoordringbare massa waar met de rustige tred van lichtjaren golven energie door slaan.

Er wonen meer doden dan levenden op aarde. Zij blijven achter in het celvocht van de levenden. Soms spoelt de herinnering duizenden generaties door het hoofd. Steeds oudere geslachten worden geregistreerd. Tekens van leven en sterven. De levenden vormen zich beelden die steeds beter worden afgewerkt. Om wijzer te worden? Enkele chemicaliën spoelen moeizaam verworven, bureaucratische kennis weg en zorgen voor nieuwe perspectieven. Het is geen weg die we gaan, het is een gebeurtenis. Het is geen gebeurtenis, het is al voorbij. De zon gaat op in een stikdonkere nacht en achter ons ligt een enorme ruimtereis. Wij worden voort-

[p. 20]

durend opgeslokt en uitgespuwd door licht, dat soms de gestalten aanneemt van mensen. Dwars door onze hekken heen kristalliseert onze angst de wereld tot een hel. Als de angst is afgenomen doordringt de liefde de dingen.

Maar deze beelden volstaan niet. Hoe kan men een gerecht aanbieden waarvan de smaak nog onbekend en onbemind is?

Laten we het voorgaande dus vergeten.

Ook wat hierna volgt.