Uit Limburg

[p. 196]

II.

Nu waren Steven en Mieke weer alleen.

Mieke maakte de ziekenkamer schoon, en toen zij eens aan 't redderen was veegde ze 't heele huis.

Een paar dagen later - ze zaten aan tafel te eten - zei Steven eensklaps:

- ‘Veer höbbe toch eine schrikkelikke last gehad.’

- ‘Ich zol nooit gei krenkelik¹⁾ kînjd meer wille,’ antwoordde Mieke.

- ‘Veer zollen noe in ôzen alden dâg mer motten allein blieve,’ meende Steven.

Toen zwegen ze en aten; maar 't smaakte hun niet.

In den beginne ging alles goed. Ieder ging zijn gang, deed over dag zijn werk en als ze 's avonds bij elkander zaten, spraken ze wel van Leneke, doch dan troostten ze elkander. Ze voelden wel ‘det 'et erg lèèg en schrikkelik stil’ om hen heen geworden was, maar ook die stilte was iets nieuws voor hen en smartte hen nog niet. Des Zondags na

1) Ziekelijk.

[p. 197]

den middag wandelden ze naar 't kerkhof en baden een paar malen 't ‘Onze Vader’ en 't ‘Wees gegroet Maria’ op Leneke's graf. En als ze terugkeerden schreide Mieke zoo luid dat Steven zei:

- ‘Bön¹⁾ toch stil, wat zolle de mînse wâl dinke, die os tège komme!’

Ongeveer drie maanden later - Steven en Mieke zaten weer geheel alleen bij elkander, op een Zondag namiddag, na 't lof, 't was weer een heerlijke zomerdag en 't zonnetje scheen even vriendelijk als vroeger door 't venster op de roode plavuizen van 't keukentje - daar, plotseling ging de deur open, en er kwam weer een mooi blond kindje van een jaar of zes binnen, met blauwe oogen en een bleek gezichtje.

Mieke en Steven zagen elkander aan.

- ‘Pront Leneke!’ riep Mieke.

- ‘Wât kums-te doon, Neelke?’

- ‘Geljd bringe van de hoeshuur,’ zei Neelke, even bedeesd als Leneke destijds, toen ze de eerste maal gekomen was.

- ‘Woorom kumt vader of mooder neet zelf?’ vroeg Steven, terwijl hij 't kind bij de hand vatte.

- ‘Os Treeske-n is zoo krank. Vader en mooder zitten aan zî bèdje.’

- ‘Wie alt is Treeske?’ vroeg Mieke.

- ‘Veerteen joar,’ zeide 't kind.

1) Bön - wees.

[p. 198]

- ‘Och-erm!’ zeide Mieke. Ze zag Steven aan, en beiden moesten zich omkeeren om hun tranen te verbergen.

Sinds dien dag had Mieke geen rust meer. Op een avond dat ze geen licht ontstoken hadden, omdat het buiten helder maanlicht was, hoorde Steven aan 't ademhalen zijner vrouw dat ze weende.

- ‘Wât is dich?’ vroeg hij treurig.

- ‘Och,’ antwoordde Mieke, ‘ich mot 'et dich mer zègge.... ich kan Leneke neet vergète.’

- ‘Jao, 't is erg, 't is erg...’ sprak Steven.

- ‘Och, kos ich 'em noe nog ens oppasse!.... ich zeen 'em nog altied in zî bèdje ligge!’

- ‘Wât wille veer d'r aan doon.... 't is Gaods wil!’ Hij nam de hand zijner vrouw tusschen de zijne. Zij treurden en zwegen.

Des anderen daags ging Mieke naar 't Koolstraatje om Treeske te bezoeken.

- ‘'t Likt dao pront wie Leneke,’ meende zij, ‘mer 't geliekt niet zoo veul op 'em as Neelke.’

Twee dagen later was ook Treeske dood.

Steven en Mieke gingen naar Stieve-Geel ter begrafenis. Steven zou met Geel achter 't lijk gaan, - Mieke vrouw Peneij troosten; maar ze konden geen van beiden spreken.

Steven reikte Geel de hand, en Mieke nam plaats naast vrouw Peneij.

- ‘Nog jonger as ôs Leneke!’ klaagde Geel. ‘Dao zit geen kèèr in ôs mèèdjes... As veer ôs Neelke

[p. 199]

noe nog mer behalde... ôs jonges zin sterk genog - mer ôs mèèdjes...’ En hij schudde treurig het hoofd.

Toen men 't lijkje wegdroeg, bleven Mieke en vrouw Peneij alleen. Ze snikten beiden - vrouw Peneij om haar Treeske, de andere om Leneke.

Mieke deed haar best om vrouw Peneij te troosten.

- ‘Geer höbt noe toch eur¹⁾ Neelke nog’ zei ze, ‘mer veer höbbe nîks meer!’

Neelke moest binnenkomen en op Mieke's schoot zitten. Toen lachte Mieke weer door hare tranen en ook vrouw Peneij glimlachte; zij kuste 't kind en zei dat ‘het noe heur insig²⁾ mèèdje wâs.’

Bij 't naar huis gaan zei Mieke tot Steven:

- ‘Wât geliekt det Neelke pront op Leneke!... Die heurkes,³⁾ en det oug, en ouch det krenkelik uterlik!.... pront Leneke, pront, pront!’

Alle dagen sprak ze van Neelke en 't was haar grootste geluk als ze 't kind tegenkwam, dan moest zij mee naar 't Visserstraatje, ze sprak er mee en vertelde haar sprookjes, gaf haar lekkers en appelen en centen. Dan vergat ze uur en tijd en gewoonlijk moest vrouw Peneij haar ‘insig mèèdje’ terughalen.

De buren lachten er over, staken de hoofden samen en zeiden:

- ‘Zolle ze zich werèchtig weer ei krank kînjd in 't hoes haole?’

1) eur - uw.

2) insig - eenig.

3) heurkes - haartjes.

[p. 200]

Als 's avonds Steven thuis kwam en 't stralend gelaat van Mieke zag, als zij hem vertelde dat Neelke er geweest was, dacht hij bij zich zelven: ‘Veer zolle weer ei nuuj Leneke motte numme, det zal neet angers gaon!’

Op zekeren dag - 't was in 't begin van Augustus - stond Steven in den tuin buiten de stad, dien hij gepacht had, en overlegde terwijl hij zijn pijp opstak:

- ‘Hie mot ich toekommend jaor schnieboone zétte, en doo érrete¹⁾ - en op dèt bèd pastenakels en sproete.... Zol ich in dit jaor nog kropschlaai en pittersillie zeije?.... Hm! 't is al braaf wied in den tied... euver acht dâg is 't Maria-Hemelvaart... en:

Nao Maria-Hemelvaart
Verlust 'et zaodgood zînen aard!

Hemelvaart.... Sapperloot, det is Mieke heure patroon!²⁾ Waat zol ich heur dit jaor schinke?... Wacht! ein nuuj spuit³⁾ hèèt ze van doon om 'et lievend⁴⁾ te geete op de bleik.... en es ich heur ens ei paar nette, nuuj, mit vel gevoorde klumpkes kocht! die zin good veur de winjter... ze begint te klagen euver kaai veut⁵⁾ en veer wèren al lanza-

1) Errete - Erwten.

2) Patroon - Naamfeest, dat in Limburg als de verjaardag gevierd wordt.

3) Gieter.

4) Lijnwaad, linnen.

5) Koude voeten.

[p. 201]

merhanjd alder en alder.... Och’ dacht hij dan terwijl hij de pijp stopte, ‘ein spuit en werrem klumpkes zolle-d-er toch wâl komme.... Kos ich heur mer ein nuuj Leneke in hoes bringe! Sapperloot, det wâs get!’¹⁾

Hij begon te graven, waar hij kropsla en peterselie wilde zaaien, en met iedere spade, die hij in den grond stak, blies hij een groote rookwolk uit en zeide tot zich zelven:

- ‘Wo kom ich aan ein nuuj Leneke?.... Wo kom ich aan ein nuuj Leneke?....’

Plotselings liet hij de spade in den grond steken en sloeg hij de armen kruislings over de borst. Hij herinnerde zich dat de vrouw van ‘Dorus de wèver’ voor een paar maanden gestorven was, en Dorus ‘mit vief drübbelkes van kînjer’ was blijven zitten. ‘Zol Dorus det klein mèèdje van 'em neet willen âfgève?’

De spa bleef steken waar ze stak en Steven ging naar Dorus.

Dorus woonde aan 't ander einde der stad op de Veldstraat. Hij had slechts een enkele kamer, waarin 't weefgetouw met de spoelen stond, benevens het bed, de drie bedjes der vijf kinderen, eene tafel en de kachel om 't eten te koken. Er was een helsch lawaai in dat vertrek. 't Weefgetouw klapperde, de spoelen snorden en de kinderen, die ze draaiden, zongen als krekels.

1) Get - Iets.

[p. 202]

- ‘Dorus,’ begon Steven, ‘ich mot dich ens allein sprèke... Klein kètelkes höbbe döks groote oore....’

Dorus zond de kinderen naar buiten en trad van achter 't getouw te voorschijn.

- ‘Du mos mich neet kwaolik numme,’ zei Steven, toen ze alleen waren, ‘as ich dich ein vraog doon, die dich neet aansteit...’

- ‘Wât zal 'et zin, Stève?’ vroeg Dorus.

- ‘Du wèts det os det Leneke van Stieve-Geel gestorven is, wât veer es ôs eige kînjd hadden opgetrokke... en noe bös-du mit vief erm scheupkes blieve zitte...’

Steven zweeg en zag Dorus aan, om te bespieden hoe zijn voorstel werd opgenomen; Dorus zag Steven aan, daar hij niet juist begreep waar Steven heen wilde.

- ‘Noe hadde veer gèèr ein anger kînjd,’ ging Steven voort, ‘es veer det klein mèèdje van dich mochte groot trèkke, - dan ware veer gelökkig. Mîn vrouw is kompleet aan 't treure geraakt, omdet ze gei klein-gebeins om heur hèèt... Veer zollen 'et behanjele as ôs eige kînjd....’

Dorus zweeg nog een oogenblik.

- ‘As mich det einen angere kwâm vraoge,’ zei hij, ‘dan schmeet ich hem de deur oet!... Mer de heel stad wèt hoe veul goods geer aan det kînjd gedaon höbt....’

- ‘Veer zollen 'em kleijen en beköstige, en 'em good laote leere, en 'em zîn Communie laote doon, en 'em oppasse es ei veugelke!’

[p. 203]

- ‘Os kleinste... ôs Marianneke...’ sprak Dorus, die zoodanig in gedachten verzonken was, dat hij slechts ten halve hoorde wat Steven beloofde, ‘ôs Marianneke gèèf ich nog neet âf veur de half werreld... det hèt¹⁾ nao zi mooder!...’

- ‘Geljd beeje,²⁾ doon ich dich neet,’ bracht Steven in het midden, ‘'et is en 'et blîft di kînjd... veer willen 'em mer allein óm os höbbe... du kons 'em zoo döks³⁾ komme bezeuke as-te wils, en het kan ouch alle dâg ens hie komme.... Halt di Marianneke.... mer.... det anger dan...?’ hield Steven aan.

- ‘Det anger van ei jaor of zès?... ôs Leneke, meins-du?’

- ‘Hèt det Leneke?’ riep Steven, ‘det wâs jao wie gevonje!.... Wât zol Mieke blî zin!’

- ‘Nèè, nèè!...’ zuchtte Dorus. ‘Ich weit det mi kînjd èt bi uch zoo good zol hobbe es bi ein princès... mer ich weit neet of ich 'et van mi gemood verkriege kan....’

Met het hoofd in de hand viel hij op het weefgetouw.

Steven smeekte ‘es 'ne kreupele-n aan de wèèg.... Dorus zol 't mer ins probeere’ en hij vertelde hem ‘wie-d-er Mieke, op heure patroon, mit 'et kînjd verrasse wol’ en beloofde hem dat Leneke alles zou erven, hun huis in 't Visserstraatje en hun huisje in de Koolstraat.

1) hèt - heet.

2) beeje - bieden.

3) döks - dikwijls.

[p. 204]

Op 't einde zei Dorus dat hij 't dan probeeren zou.

Steven verried geen zier van zijn plan; mer 's aoves veur Hemelvaartsdâg - Mieke zât allein in heur keukske en dacht al: ‘wât blîft Stève lang!’ - dao ging op ins de deur aop en Stève trooi¹⁾ binne.

Mieke wist neet wât ze zâg. Stève droog op den érm ein alderleefste kîndje, mit donkel heurkes, schwarte uigskes as krélkes,²⁾ rooi wengskes as bellefleurkes en ei lachend mündje. 'Et had ei fonkelnuuj lichtblauw klèdje-n aan en 't droog in zîn hendje eine groote, groote bouquet van alderlei bloome.

Mit 'ne wip zat Stève-n èt kînjd rechtop op de taofel, verborg zich achter 'em, en reep toen, zoo hel³⁾ as-t-er kost:

‘Van aovend is den aovend en morgen is den dâg
Det me Maria bestèke⁴⁾ mâg!’

En 't engeltje kwam met zijn kinderstemmetje achterna: ‘bestèke mâg!’ en bood Mieke de bloemen aan, zooals Steven hem geleerd had.

- ‘Stève, Stève!’ riep Mieke. Ze sloeg de handen in mekaar en bleef, als aan den grond gekluis-

1) trooi - trad.

2) krélkes - verkleinwoord van koraal.

3) hel - hard.

4) bestèken - iemand geluk wenschen en een geschenk aanbieden op zijn naamdag.

[p. 205]

terd staan. Haar oog vroeg: ‘Wât brings-te mich noe in 't hoes?’ maar spreken kon ze niet.

Steven sprong achter de tafel uit, omhelsde zijn vrouw en kuste haar, en wees op 't kind dat nog altijd op de tafel stond:

- ‘Ein nuuj Leneke!’ riep hij.

Toen zag Mieke hem blozend aan en antwoordde met eene vraag:

- ‘Höbs du zoo deep in mîn hert gekéke?’

Ze tilde 't kind van de tafel op haar schoot, zag het langen tijd aan, kuste het, schudde 't van genoegen, zag het weer aan en kuste 't weer.

Het nieuwe kind was niet in 't minst bedeesd. 't Lachte ook tegen Mieke en kraaide van genoegen als 't geschud werd.

- ‘Wie hèts-te?’¹⁾ vroeg Mieke eindelijk.

- ‘Leneke!’ kraaide 't kind.

- ‘Ouch Leneke!’ zei Steven, en hij drukte op 't woordje ‘ouch’.

Mieke kon zich niet herinneren ‘dat ze ooit in heur lèven eine plezeerigere patroon en ei schoonder bestèèksel gekregen had.’

- ‘As-t-er get in de heel werreld in staot is om lèven en spektakel in ôs hoes te bringe, dan is 'et det nuuj Leneke,’ vertelde Steven aan den klompenmaker naast de deur. ‘Op Mieke zîne schoot hèlt 'et 'et gein drie tèlles oet. 'Et kan van alderlei

1) Wie hèts-te - hoe heet je?

[p. 206]

leedjes zingen en 'et zingt den heelen daag es ein krekel. 'Et klumpt op steul en benk, op kìst en kast, 'et sleit mit 'ne lèpel, mit 'ne borstel, mit et raogelîzer¹⁾ of wât 'et mer kriege kan op de moer²⁾ of op de taofel en daobi zings-te neet, zoo hulpt dich God neet!.... Den tweeden dâg had 'et al 'et râd oet mîn schörskerr'³⁾ gehaold en aan den îzere pin tösse twee steul gestaoke - det wâs zîn spool, vertelde-n-et, en al mer weer toujour'-áan aan 't zinge-n en aan 't dreije. Den derden dâg kinde-n-'et alle kînjer oet 'et Vèsserstreutje, de veerden had 'et zich al mit 'ne groote jong geslage.’

- ‘Dao vèlt nog get aan te schave eer veer hem nao ooze zin höbbe,’ meende Mieke, toen Steven kwam eten.

- ‘'t Is ei kernalie-wicht!’ antwoordde Steven. ‘Dao zit kèèr in, zol Stieve-Geel zègge!.... As 'et ouch ens nao dîn hanjd gezat is, konne veer d'r plezeer van höbbe. - Wo mâg 'et noe weer zin?’

En hij ging uit om 't ‘kernalie-wicht’ te zoeken.

- ‘'t Is toch ôs Leneke neet!’ dacht Mieke.

Een paar dagen later vroeg Mieke het kind, ‘woorom 'et heur noe neet “vader en mooder” neumde?’

1) raogelîzer - pook.

2) moer - muur, wand.

3) schörskerr' - kruiwagen.

[p. 207]

Leneke zag haar ernstig aan en schudde ‘neen’ met het hoofdje.

- ‘Ich zègg' ummers Oome en Tant',’ gaf het ten antwoord.

- ‘Dat zèès te tège eederein!’

Nogmaals schudde 't hoofdje ‘neen’, 't handje wees naar buiten en 't kind sprak:

- ‘Tège de anger mînse zègg' ich “vrouw” en “meister” en zi zègge “schwarte Leen” tège mich.’

't Lachte, klom op een stoel en begon weer te zingen.

- ‘Wie 'et ei kinjd toch mit et anger verschilt,’ zuchtte Mieke.

Zwarte Leen bleef slechts een dag of twaalf in 't Visscherstraatje. Op een Zaterdag-avond kwam Dorus zijn kind terugeischen.

- ‘Geer mot 'et mich neet kwaolik numme,’ zei hij, ‘mer 'et is mich of 'et hoes mich op de kop velt, noe det kînjd er neet meer is.’

Mieke en Steven gaven Leneke allerlei kleine geschenken en stelden haar weer aan Dorus ter hand. Ze kusten 't kind vaarwel maar weenden niet.

- ‘Det wâs gei' kînjd veur os!’ zei Mieke.

Ze wisten zelven niet hoe 't kwam dat ze den volgenden dag, toen ze hun Zondagswandeling maakten, op 't kerkhof te recht kwamen. Mieke bad meer ‘Onze Vaders’ dan gewoonlijk op 't graf van Leneke. Toen ze terugkeerden zei ze eensklaps:

- ‘Stève, laot os nao Stieve-Geel in 't Kaolstreutje

[p. 208]

gaon... Zonger kînjer kan ich toch neet lève - ich mot det Neelke höbbe!’

- ‘Ich höb-d-er nîks tège,’ zei Steven, ‘as ze 't mer willen âfgève.’

En Steven en Mieke gingen naar Stieve Geel. Ze smeekten en baden, en Steven trok Geel in een hoek der kamer en beloofde hem ‘dat er al zî lève kos blieve wonen, zonger eine cent hoeshuur te betalen.’ Vrouw Peneij weende bitter maar ‘ze kos 'et Stève en Mieke toch neet weigere, die zooveul goods aan heur Leneke hadde gedaon.’

Opgetogen van vreugde, blij als de engelen, trokken Steven en Mieke met Neelke naar 't Visserstraatje.

Een paar dagen later staken de buren de hoofden samen, lachten en zeiden tot elkander:

- ‘Dao höbbe ze zich werèchtig weer ei krenkelik kînjd in 't hoes gehaold!’

Doch Steven tilde Neelke van den grond, kuste haar, hield haar hoog boven zijn hoofd, en terwijl het kind de armpjes naar Mieke uitstrekte, om niet te vallen, riep hij:

- ‘Hoera! noe höbbe veer eerst ei nuuj Leneke!’

Op een mijner laatste tochtjes door Limburg bevond ik mij in 't stadje, waar ik Steven en Mieke gekend heb.

In een verloren oogenblik dwaalde ik naar 't kerkhof. Wie wil niet gaarne een groet aan geliefde dooden brengen, nadat de handdruk van zoo-

[p. 209]

velen nog in leven gevonden vrienden eene wereld van herinneringen voor den geest heeft teruggetooverd?

Ik zag er een aardig tafereeltje. Een jeugdig paar, klaarblijkelijk in bruiloftsgewaad - zij, een slanke, tengere vrouw met blonde haren en blauwe oogen - hij, een hupsche, krachtige jongen - bezochten beurtelings twee graven. Op het eene stond een klein houten kruis, op het ander een kleine vierkante steen; om beide hingen zij een eenvoudig kransje van eiloof en immortellen.

Die feestdosch op 't kerkhof wekte mijne nieuwsgierigheid. Toen 't paar gearmd vertrokken was, begaf ik mij naar de graven met de kransen. Op het houten kruisje las ik den naam van vrouw Peneij, op den steen dien van Steven en Mieke.

- ‘Zol det krenkelik Neelke....?’ dacht ik.

Ik volgde hen ongemerkt. En ja! ze sloegen wel het Visserstraatje in! Hier was alles in rep en roer. Jong en oud liep naar de deur en groette en riep Proficiat! Voor de woning van Steven en Mieke was eene eerepoort van eikenloof en dennentwijgen opgericht. Een grijsaard, dien ik onmiddellijk herkende, stond in de deur. Hij droeg een zwart lakensch pak en staande boordjes, die hem beletten het hoofd links of rechts te draaien; soms beet hij een groot stuk van de sigaar, die hij rookte - rookte met ongeduld.

- ‘Goddank, det geer dao zeet!’ riep hij toen

[p. 210]

hij 't paar zag aankomen, ‘ich begos mich hie schoon te vervèle. Had mich 't vèsse mer neet die verduvelde gicht bezorgd, dan wâs ich mit uch gegaon nao 't grâf van mooder en van Stèven en Mieke!... Dao ligge ze noe allemaol!.... dèè gooie Stève!... det good Mieke!.... Mot ich ze noe nog euverlève!.... Allà, allà, van dâg gein tristigheid.... die kumt op de broeloft neet te pas!.... Dè-s egaal, wèè had ooit gedacht det-er zoo veul kèèr in ôs Neelke zât!....’