Uit Limburg
(1881)–Emile Seipgens–
Auteursrechtvrij
[pagina 183]
| |
Toen Leneke dood was. | |
[pagina 185]
| |
Toen Leneke dood was.
| |
[pagina 186]
| |
hoek, met de handen in den schoot, want 't was Zondag, hij in den anderen hoek, in de hemdsmouwen, met de voeten op de bovenste sport van den stoel. - ‘Höbs-du geheurd wât Stieve-Geel vanmorge hèèt aangevange?’ zei Steven. - ‘Wêm?’Ga naar voetnoot1) vroeg Mieke. ‘Geel Peneij, dèè in ôs hûske in 't Kaolstreutje woont?’ - ‘Jao, jao, Stieve-Geel, de kaoldrèèger, dèè in ôs hûske woont. De heel stad neumt 'em ummers zoo.’ Mieke keek Steven vragend aan. Maar toen viel haar iets anders in. - ‘Wèts-du wâl det zîn vrouw 't negende kînjd kriegt?’ zei ze. - ‘Det zág-t-erGa naar voetnoot2) ouch,’ antwoordde Steven. ‘Dèh, 't ging mich door hert en zeel. Dèè is mich dao in alle herberge ronjd gegaon om kunste te doon veur 'ne cent... in 'nen ummer water op de kop staon en 'ne lèvedige vèss de kop âfbiete...’ - ‘En waorom deej-d-er det? 't Is nog 'n schanj det zoo eemes in ôs hûske woont.’ - ‘Och,’ meende Steven, ‘dèè mîns is dooderm. “Mîn vrouw mot weer ei' kîndj kriege' zag-t-er, 'en ich mot 'n stuver verdeene!” Waat wilt-me dao-aan doon?... Zi wollen 'em ein dröpkeGa naar voetnoot3) gève, mer hèè | |
[pagina 187]
| |
zag: “geft mich leever ei paar cents.” De broewer wâs ouch in Sinter-Kleuske, dèè gâf 'em einen dobbele Krant.Ga naar voetnoot1)’ Juist ging de deur open, en er kwam een klein meisje van een jaar of zes binnen. 't Was een mooi, blond kind met lange haren en blauwe oogen. - ‘Dâg Oome... dâg Tant'...’ zei 't, zeer bedeesd, en bleef aan de deur staan. - ‘Dâg kînjd!’ riep Mieke, ‘kom ens hie... van wèm bös-du?’ Ze lachte tegen 't kind, en men kon zien dat haar hart in 't lijf meelachte. - ‘Van Stieve-Geel,’ zei 't kind, en haar bleeke koontjes bloosden van verlegenheid. Intusschen was Steven opgestaan, had het kind bij de hand gevat en van de deur naar de tafel geleid. Ook Mieke was opgestaan en naar de tafel gegaan. Beiden zagen het kind lang aan. 't Zonlicht viel juist op het bleeke gezichtje en spiegelde zich in de groote oogen, die van honger en armoede getuigden. Mieke had een glimlach op de lippen en een traan in 't oog. Plotseling wendden Steven en Mieke de oogen van 't kind en zagen elkander aan. - ‘Och-erm!’ was alles wat Mieke zei, maar de lach om haar lippen scheen in een trekje van droefheid over te gaan, en de traan in haar oog werd zoo dik dat hij door den wimper naar onder dreigde te rollen. | |
[pagina 188]
| |
- ‘Wât kums-te doon?’ vroeg Steven. - ‘Geljd bringe.... van de hoeshuur,’ zei 't meisje, terwijl 't eenig zilver- en kopergeld op de tafel legde. - ‘Dè's ouch waor,’ fluisterde Steven, ‘zi zin drie maonjd achter.’ - ‘Wie hèts-te?’ vroeg Mieke, die haar oog niet van 't kind kon slaan. - ‘Leneke.... - vader zal uchGa naar voetnoot1) et anger geljd ouch sture.’ - ‘En wie alt bös-du?’ ging Mieke voort. - ‘Zéve jaor, mit Korsmèss.’ Nu kwam er geen einde aan 't vragen. Leneke moest vertellen hoeveel broertjes en zusjes ze had, waar ze school ging, en toen ze van haar pop begon, zat ze al op Miekes schoot. Toen Leneke weg was, zei Mieke: - ‘Wât is 'et toch aardig verdeild in de werreld.... noe höbbe die mînse nége kînjer en veerGa naar voetnoot2) höbbe-d-er gein!’ - ‘Jè!’ zuchtte Steven. En ze zaten weer zwijgend alleen en wisten niet dat ze beiden aan 't zelfde dachten. Een paar dagen later was Mieke vrouw Peneij tegengekomen. | |
[pagina 189]
| |
- ‘Wât is det Leneke van uch ein aardig kînjdje,’ had ze gezegd. - ‘'t Is ei guutje,’ meende vrouw Peneij, ‘as-t-er ins aan de gang is, steit 'em de bebbelGa naar voetnoot1) neet meer stil!’ - ‘Zoo moste veer-d-er ein höbbe!’ zei Mieke. - ‘Mî leef mîns,’ was 't antwoord van vrouw Peneij, ‘as 't negende op 'et komme wâs, zolt geer-d-erGa naar voetnoot2) meschien al heel gèèr ein kwît zin.’ Dien zelfden avond, toen Steven van zijn werk kwam en zijn boterham at, zei Mieke: - ‘Ich wol det veer det Leneke van Stieve-Geel mer bi os hadde!’ - ‘Ich höb 't zelfde gedacht,’ antwoordde Steven, terwijl hij met den rug zijner hand den mond afveegde en lachte. 't Gevolg er van was dat Steven en Mieke Leneke van Stieve-Geel tot zich namen. Nu waren ze niet meer alleen. Elken morgen als Steven zich naar zijn werk begaf - hij was tuinman - kuste hij Leneke goeden dag, en Mieke sprak en lachte den ganschen dag tegen 't kind, als ze niet zong dat het klonk, 't geen ze vroeger nooit gedaan had. Ging ze water halen of 't linnengoed begieten op de bleek - zij bezorgde de wasch voor andere lui - overal nam ze Leneke mee, en als | |
[pagina 190]
| |
Steven thuis kwam moest het kind op zijn knie zitten. - ‘Noe weite veer toch woveur veer wirke,’ zeiden beiden. De vervelendste dag der heele week was voor hen de Zondag; dan mocht Leneke naar huis gaan, in 't Koolstraatje. Er was geen kind in 't Visserstraatje, dat beter werd opgevoed. Toen zij drie maanden bij ‘heur nuuj elders’ was, zonden deze haar naar de stadsschool. Op haar elfde jaar werd zij aangenomen voor de eerste H. Communie, ‘en 't kinde zoo good zîne kattekismus, det 'et op de eerste bank kwâm te zitte!’ Leeven tied! toen wâs-'t-er feest in 't Vèsserstreutje! Stève-n had 'et heele hûske op-e-nûtsGa naar voetnoot1) gewit en Stieve-Geel had 'em geholpe. Al de naobersGa naar voetnoot2) kwame Stèven en Mieke feliciteere, pront of 'et heur eige kînjd wâs; en Geel en zîn vrouw kwame mit Stèven en Mieke oet de kirk en moste bi heur koffie drinke. Leneke zât baoven-aan aan de taofel, mit zi blauw fransch-merrinosse klèdje-n aan en zî fien neteldooks mötsken op, mit eine krans van witte meizeutjesGa naar voetnoot3) d'rom hèr; en Mieke had krintemik gebakke, mit groote roziene d'rin, en Stieve-Geel had ein nuuj schwarte bòksGa naar voetnoot4) aan en veur 't eerst van zî lêven einen opstaonde kraag òm, zoo det-er de kop neet links of rechts kos dreije; en Stèven en Geel roukden eeder ein sigaar, die ze heel kapot beete. | |
[pagina 191]
| |
- ‘Kînjd, kînjd! wât bös-te schoon en deftig!’ riep vrouw Peneij wel zes maal, ‘zoo zols-te 't neet gehad höbbe, es-te van den erme gekleid wâs!’ Toen het luiden der torenklok ter hoogmis noodigde, kwamen al de broertjes en zustertjes van Leneke binnen, om haar af te halen. - ‘Dè-s ei schoon trüpke bi-ein!’ riep Steven met lachende tronie, terwijl Mieke voor ieder kind ‘ein krintemikke botram’ smeerde. - ‘Veer höbbe-d-er, Goddank, gein ein dood!’ zei Geel en beet een groot stuk van de sigaar. - ‘Gaot ens op ein rie staon wie de orgelpiepe!’ riep Steven En toen ze op een rij stonden, ging Steven voor de kinderen staan en Geel naast hem, als een adjudant naast den generaal, die de troepen inspekteert. En op ieder had Steven wat te zeggen: ‘Dè-s einen dikzak, - dè-s eine stevige bengel - ich gluifGa naar voetnoot1) det dèt einen deugeneet is,’ en zoo ‘naovenant.’Ga naar voetnoot2) En voor ieder wist Geel wat te antwoorden: ‘Dèè geit al mit mich oet vèsseGa naar voetnoot3), - dèè hèèt zich dees wèèk geschlage mit den aldste van de Vôddelekremer - ôs Hanneke kan al ei paar haozeGa naar voetnoot4) strikkeGa naar voetnoot5)’ en zoo daalde hij de rij af; maar aan 't einde gekomen, keerde hij zich om en fluisterde tegen Steven: | |
[pagina 192]
| |
- ‘Dè-'s wonjer, allemaol ôs jongste kînjer zin neet sterk... de aldste, det geit waal - mer de jongste, dao stikt gein kèèrGa naar voetnoot1) in, en 't zin allemaol mèèdjesGa naar voetnoot2)!’ Middelerwijl was Leneke opgestaan om kerkboekje en rozenkrans te halen. Vrouw Peneij vatte onder de tafel de hand van Mieke, wees op de acht, die als de orgelpijpen op eene rij stonden, en zeide zóó zacht, dat niemand anders het hooren kon: - ‘En noe is 'et teende op wèèg!’ - ‘Hie zin de botramme!’ riep Steven, ‘noe mot ich ens kieke wèè 't bèste pruimeGa naar voetnoot3) kan!’ De kinderen lachten, en de grooten lachten mee, en Steven trok Geel in eenen hoek van 't keukentje en fluisterde hem in 't oor: - ‘Geel, du hoofs mich de hoeshuur van deze maonjd neet te betale, die schink ich dich.., ten aandinken aan Leneke z'n eerste Communie.’ Geel antwoordde niets, maar had de tranen in de oogen; en toen trok de heele stoet naar de kerk - de kleinsten voorop, Leneke tusschen haar moeder en Mieke, Steven en Geel achterna. En al de bewoners van 't Visserstraatje stonden aan de deur hunner woning en iedereen wuifde hun goeden dag en riep Proficiat! Met dien dag had Leneke ‘de kînjerschoôn oetgetrokke,’ zooals Mieke zei. Ze ging nu nog slechts | |
[pagina 193]
| |
naar de avondschool, en over dag hielp ze ‘mooder’, zooals ze Mieke noemde, in de huishouding. Maar Leneke was niet sterk. Geel had gelijk gehad, toen hij zei: ‘dao zit gein kèèr in ôs mèèdjes!’ 't Volgend jaar stierf Hanneke, en ook Leneke kwijnde langzaam weg. Toen ze zestien jaar was, stierf zij ook. O! hoe hadden Steven en Mieke haar opgepast!... Nacht en dag hadden ze gewaakt en aan haar bedje gestaan en haar alles gegeven wat ze verlangde. Hoeveel tranen hadden ze verborgen, eerst voor Leneke, toen de een voor den ander, en toch ‘'et kînjd mer altied mood ingespraoke en gezagd det 'et wâl weer bètere zol...’ Zoo hadden ze drie jaren lang den dood zien aankomen en drie jaren lang met Leneke getreurd en geleden - zonder de minste hoop, want ze hoorden wel hoe hol die kuch was, en zagen wel hoe hun schat langzaam ‘verging wie schnee veur de zon!’ En toen hadden ze dagelijks den dokter met ongeduld verwacht, en hem met groote oogen aangezien als hij Leneke telkens weer den pols voelde en maar altijd het hoofd bleef schudden, tot hij eindelijk zeide: ‘'et is ei' veugelke veur de kat - Geer mot uch mer op 't ergste verwachte!’ Mieke herinnerde zich niet dat er in haar leven ooit iets gebeurd was, hetwelk haar meer pijn had gedaan dan dat woord van den dokter. 't Scheen hun beiden, Steven zoowel als Mieke, of ze Leneke | |
[pagina 194]
| |
thans eerst recht lief hadden, of het alles niets beduidde, wat ze vroeger voor haar gevoeld, voor haar gedaan hadden. Ze hadden haar bedje naar de opkamer gebracht en Mieke ‘ging-d-er geine voot meer van âf.’ Zij hield zich goed, maar als Leneke sliep, weende zij. Steven had rust noch duur meer en kon de klok van twaalven nauwelijks meer afwachten om naar huis te spoeden. 't Laatste half jaar, toen Leneke het bedje niet meer verlaten kon, hadden Stieve-Geel en zijn vrouw vaak genoeg gevraagd of ze 't kind niet naar huis zouden halen, doch Mieke was boos geworden en Steven had gezegd: ‘Zol dèt den dank zin, Geel?’ Toen hadden ze er niet meer van gesproken en waren 't kind dagelijks komen bezoeken. Twee dagen voor haar dood had Leneke gevraagd: - ‘Vader, wèè leet mich noe begrave, - geerGa naar voetnoot1) of mîn elders in 't Kaolstreutje?’ - ‘Kînjd, kînjd!’ antwoordde Steven, en zijn stem stikte in de tranen, ‘wie konst du zoo getGa naar voetnoot2) zègge?.... Höbs-te os dan gaar neetGa naar voetnoot3) leef?’ Heel zacht, zonder zich te bewegen, blies Leneke den laatsten adem uit, ‘pront wie ei lempke det oetgeit.’ - Schreiend verliet vrouw Peneij het Visserstraatje met haar man, die luid snikte. Steven en Mieke stonden stil en stom aan 't bedje - zij hadden in de laatste dagen zoo veel tranen vergoten! | |
[pagina 195]
| |
- ‘Goddank, det 'et van zî lîje-n âf is!’ zei Mieke. - ‘'t Wâs toch pront of 'et ôs eige kînjd wâs!’ zei Steven. Toen ontsloot Mieke de linnenkast en nam er een splinternieuw hemdje en een sluier van neteldoek uit. Steven haalde de vrouw van den klompenmaker naast de deur ‘en ze lagte Leneke op schouf’Ga naar voetnoot1). Mieke vouwde de magere handjes samen, plaatste 't kerkboekje van de eerste Communie tusschen de bleeke vingers, legde het rozenkransje er om heen en drukte 't kransje van meiroosjes in 't haar. Nauwelijks was het werk ten einde toen vrouw Peneij met een oud hemdje binnenkwam. ‘Zi had Leneke zoo weinig in 't lève konne gève, zi wol 'em ten minste zîn doodshemdje schinke, wât 'et mit in 't grâf nâm.’ Maar vrouw Peneij vond Leneke zoo schoon, zooals ze daar lag, dat ze 't hemdje wegstak en den glimlach niet verbergen kon, die om haar lippen zweefde, al rolden de dikke tranen ook over de wangen. Bij de begrafenis gingen Geel en Steven achter 't lijk. Geel schreide als een kind, maar Steven beet op de lippen ‘en schlokde zîn traonen âf - want Geel wâs ummers den eige vader van 't kînjd, en dèè mos toch 't meiste bedreufd zin. Wât zolle de mînse angers wâl zègge?’ |
|