Gedichten (2 delen)

[18] Antwoord aan Gerrit Brand den iongen (p. 20)

toelichting	Nadat Six' klokje was gerepareerd (vgl. het voorgaande sonnet), bezorgde Geeraert Brandt junior, de dichter (1626-1685), het aan Six terug en voegde er een gedicht bij. Dit gedicht zal verloren zijn gegaan. Ik vond het niet terug in een van de uitgaven van Brandts gedichten. Six antwoordde erop met het hier behandelde sonnet. Een bijzonderheid ervan is dat het dezelfde rijmwoorden aanhoudt als voorkomen in Six' sonnet aan Brandt senior. Deze tour de force, het schrijven van sonnetten op gelijke rijmwoorden, was een bekend procédé, dat waarschijnlijk door Huygens in Nederland is geïntroduceerd (vgl. ook de Annotatie bij gedicht no. [71], r. 14). In dit geval zal Brandt junior met het kunststukje zijn begonnen; zijn verloren gegaan gedicht zal ook een antwoordsonnet op gelijke rijmen zijn geweest. Mogelijk is de sonnettenuitwisseling tussen Brandt en Six reeds vóór 1648 te dateren. Uit Six' antwoordsonnet (r. 13) is namelijk op te maken dat niet Brandt senior, maar Brandt junior het klokje had gerepareerd en Joan de Haes, de biograaf van Brandt junior, beweert dat die het horlogemakersvak in 1648 heeft laten varen om zich te richten op een studie theologie (De Haes, 1740, p. 13). Six (die hier overigens niet zeer enthousiast lijkt over Brandts gedicht) heeft Brandt verdedigd in de plagiaat-affaire rond zijn lijkrede op Hooft. Die lijkrede werd op 28 mei 1647 uitgesproken in de Amsterdamse schouwburg. Misschien dateert de sonnettenuitwisseling over Six' uurwerkje uit dezelfde tijd (vgl. de Toelichting bij Six' gedicht no. [306]).
	De dichter-predikant J. Vollenhove schreef vele jaren later een gedicht, waarin hij in een opsomming van dichters ook Six' naam liet vallen:
	'k Hoor Anslo dus, Martinius en Six
	Uit eenen mont met Brant en Dekker spreken.
	Hij zond het gedicht aan Geeraert Brandt, met het verzoek er zijn oordeel over te geven en er de nodige verbeteringen in aan te brengen.
	Brandts antwoordbrief is niet overgeleverd, maar uit Vollenhoves volgende schrijven blijkt dat Brandt de door Vollenhove genoemde Six

[p. 18]

	had aangezien voor de Amsterdamse regent Jan Six en dat hij Vollenhove in zijn brief gevraagd had of hij misschien het treurspel Medea van die Jan Six op het oog had. Vollenhove antwoordde hem met een brief van 25 juni 1671 (De Haes, 1740, p. 148-153): ‘De Medea van Six heb ik noit gezien, maar wel de Poëzy van Joan Six van Chandelier in 8. by gelegenheit in handen gekregen, en vaarzen daarin gelezen, mogelijk van de beste, die my behaagden, en nu dezen man deden noemen onder die grote namen’. In 1671 lag Brandts eerste associatie dus bij de beroemde regent Six. Zijn vroegere kennis Six van Chandelier was op de achtergrond geraakt. Diens sonnet, misschien van vóór 1648, is afgedrukt op p. 10 van zijn Poësy.
annotatie
1-2	Wat ... vryery: Waarom gaat uw pen zich, buiten de orde, verslijten met schrijven over vrijerij?
2	daar: daar ... toch immers
3	of is: is soms
4	Als: Nu
	sy: nl. Venus. Brandt zou dus beweerd hebben dat Six door Venus zelf het hof werd gemaakt.
	dit moet haar spyten: dwz. dan zal zij bedrogen uit moeten komen
5	Of vryt men u?: Wordt u, Brandt, soms zelf bemind? Misschien bedoelt Six dat Brandts formulering zo dubbelzinnig was, dat ook deze conclusie uit zijn woorden kon worden getrokken.
5-6	zoo ... verdriet: in dat geval moet ik er, spijtig genoeg, het ongunstig lot om aankijken dat ik de jongedames niet (zo) bereidwillig bespeur
7	Wat kal ik al: Wat klets ik (nu) allemaall?
	socht verschiet: dwz. bezig zou zijn mijn bedje te spreiden (‘streefde naar een toekomst’)
8	Daar 'k voor een koel drogist my uit ga kryten: Terwijl ik mij toch overal afficheer als een niet tot enige minnarij geneigde koopman van droge kruiden
9	Dit: nl. r. 1-8
	schampre: ironische, spottende (?)
	fix: piekfijn in orde
10	't Opaal: Het uurwerk (vgl. het vorige sonnet, r. 2)
	met rym: samen met een gedicht (Brandts verloren gegaan sonnet op gelijke rijmen)
	gelapsalft: opgelapt. Deze bepaling sluit aan bij 't Opaal, maar waarschijnlijk bedoelt Six ook dat het bijgevoegde rym een wat knoeierige indruk maakte (vgl. zijn aanmerking op de onverstaanbaarheid ervan, r. 1-5).
11	fy: foei!, bah!
	mach: kan
	hooren: aanhoren, verdragen
12	Maakt: Als ... zal maken
	natuur: dwz. het klimmen der jaren(?)
12-13	geen lukkiger Poeët, Dan konstnaar: niet succesrijker als poëet dan als uurwerkmaker

[p. 19]

	die den tyd zoo slecht versleet: die zijn tijd zo slecht besteedde (nl. met zo'n langdurige repararie van mijn klokje, èn: met het schrijven van zo'n kreupelwerk)
14	Syn poesy gaat met de myn verlooren: Dan zal zijn dichtwerk vergeten worden, net als het mijne. Six verwijt Brandt dus, dat diens gedicht niet boven zijn eigen dichtwerk uitrijst.