Gedichten (2 delen)

[29] Op den oploop te Parys, om een drukker van een lasterschrift, op de kooninginne en kardinaal, door 't volk van de galge verlost (p. 31)

toelichting

Op 17 juli 1649 werd de drukker Claude Morlot in zijn werkplaats ‘dans la rue de la Bûcherie, à l'enseigne des Vieilles Étuves’ betrapt bij het drukken van een fel anoniem pamflet tegen het Franse hof. Hij werd in de gevangenis geworpen en veroordeeld tot de strop. Op 20 juli, de dag van de executie, werd hij echter door een oproerige menigte bevrijd. De massa vernielde de galg en de ladder op de Place de la Grève en bewerkte de kleine politiewacht met wapens, stenen en stokken, zodat verscheidene beambten zwaar gewond raakten en één het leven liet. Het gewraakte pamflet is een aantijging op rijm aan het adres van de koningin-moeder en kardinaal Mazarin. Het presenteert zich als het verslag van een kamermeisje dat zegt luistervinkje te hebben gespeeld bij een ontmoeting tussen de koningin en ‘Iulle’, dwz. Jules de Mazarin, de eerste minister, in het boudoir van de koningin.

[p. 27]

	Zij zouden zich bij het samenzijn niet alleen aan bedenkelijke staatszaken, maar ook aan ‘l'infame vice d'Italie’ (anale sexualiteit) hebben gewijd. De titel van het om begrijpelijke reden uiterst zeldzame pamflet luidt La Custode De La Reyne Qui Dit Tont [zonder plaats of naam van de drukker], 1649 (Knuttel 5896; Moreau 1, 1850, p. 256-258).
	Dat Six de gebeurtenissen persoonlijk heeft bijgewoond blijkt uit een passage in gedicht no. [235], r. 9-11. Dit sonnet staat op p. 15 van zijn Poësy.
annotatie
1	uw wonderboek: het wonderbaarlijke boek van Gods voorzienigheid. Six bedoelt niet de bijbel (het aan de mensheid geopenbaarde deel van Gods wil met de wereld), maar Gods voorzienigheid, die de mens verborgen blijft, hier voorgesteld als het boek waarin Gods ‘heimelijk raadsbesluit’ is opgetekend; het boek met de zeven zegels uit Openbaring 5.
2	streeken: koersen, gangen (wnt xv, 2148)
3	Van eeuwigheit: Van eeuwigheid her en voor altijd
4	uit niet, door u gevonden: uit niets, door U geschapen (bijv. bepaling bij de kloot)
5	van: door
6	voor: ten overstaan van
7	dien dolk: nl. de byl, die Karel 1 in 1649 onthoofdde
9	Daar: Terwijl
9-10	geen bloed [...] hanght: een kerel ... niet ophangt
10	Verweesen: Hoewel hij wel veroordeeld is
11	karre: nl. de wagen waarop de veroordeelde onder de galg werd gereden
	breekt: vernielt
	ten spyt des wachts: ondanks de wacht, een kordon rond de executie-plaats
	vol wonden: ‘die daarbij zwaar gewond raakte’ (bijv. bepaling bij des wachts)
12	een schaamel riet: dwz. het teken van geringe waardigheid. Is het schaamel riet ook een beeld voor het pamflet, waarmee de drukker de koningin en de kardinaal als het ware had getuchtigd (al was het dan slechts een gemeen rietje)?
13	naa: naar
	syn dood en brandend graf: haar ondergang op de dag des oordeels
14	dit wonderboek: het wonderboek waarin ook deze zaken staan vermeld (vgl. r. 1)