Gedichten (2 delen)

[30] Op een schilderye aan de solderinge eenes kaamers te Fonteinebleau (p. 32)

toelichting

Fontainebleau werd door Six bezocht tijdens zijn reis door Frankrijk naar het zuiden (1649). De plafondschildering die hij in dit sonnet bespreekt is die in de zgn. ‘Chambre en Ovale’ van het paleis. Het schil-

[p. 28]

	derij verbeeldt de nog zeer jonge Lodewijk xiii, die in 1601 in deze kamer is geboren. Pierre Dan vermeldt in zijn Le Tresor Des Merveilles De La Maison Royale De Fontainebleau (1642) dat de toekomstige koning is afgebeeld ‘tenant un Sceptre d'une main, un Laurier de l'autre, & une couronne Royale sur sa teste, soustenuë par quelques petits Amours, tandis que d'autres versent sur luy des fleurs en abondance.’ Het werk is van de hand van ‘monsieur du Bois’, d.i. Ambroise Dubois (1543-1614) (Dan, 1642, p. 143-144). Het sonnet staat op p. 16 van Six' Poësy.
annotatie
1	Fontainbellean, schoon bronnend kristallyn: een etymologiserende variant van de naam van het watergebied rond het slot, gevolgd door een vertaling daarvan in het Nederlands: ‘fraai kristalhelder bronwater’ (vgl. Michels, 1964, p. 177)
2	Omlommert spiegelnat: Door begroeiing omgeven vijvers, die spiegelen
	sulks: zodat (sluit aan bij ‘spiegel’, uit spiegelnat)
3	Dees: nl. Diana, de maangodin
	die: nl. Phoebus Apollo, de zonnegod, tweelingbroer van Diana
	verlieft: verliefd op zichzelf (bij het kijken in de spiegels). Of bedoelt Six dat maan en zon elke nacht of dag verliefd zijn op hun min of meer vaste geliefden, nl. Endymion en bijv. Daphne?
	weesen: uiterlijk, gedaante (in de vorm van een spiegelbeeld)
4	spieglen op: terugspiegelen in
	net: zonder vervorming, zuiver (hetgeen de rust van het wateroppervlak aangeeft; vgl. Van Es, 1953, p. 141)
5	duur gebouw: kostbaar slot (dat dezelfde naam draagt als het in r. 1-4 besproken watergebied)
5-6	van ruimte, in zoo een lyn Betimmert: van een grondoppervlak, waarop een bouwwerk met zo'n silhouet is opgetrokken (vgl. wnt ii, ii, 2229 en viii, ii, 2347)
6	vyf hondert schoorsteen perken: daken, vlakken waarop vijfhonderd schoorstenen staan. De grote hoeveelheid gemetselde schoorstenen op de vele daken van het paleis is een opvallend aspect van het uiterlijk van Fontainebleau. Van Es, 1953, p. 141 verklaart deze plaats als ‘vakken boven den schoorsteenmantel, geschikte plaats voor schilderstukken en andere versieringen’ en Michels, 1964, p. 177 meent dat hiermee wellicht eerder zalen bedoeld zijn. Beide verklaringen sluiten aan bij Van Es' verklaring van in zoo een lyn (r. 5): ‘in zulk een lange reeks van vertrekken’.
7	Vol ... werken: bepaling bij duur gebouw (r. 5). Ik neem aan dat Van Es en Michels deze regel echter hebben opgevat als een bepaling bij schoorsteen perken.
	schildery: schilderwerk
	konstelyke werken: kunstwerken
8	speelhuis: lusthof, buitenverblijf. De aanduiding loopt waarschijnlijk ook vooruit op het laatste woord van r. 13. Lodewijk xiv moest in 1649 nog 11 worden.
	Lowys: Louis, Lodewijk xiv

[p. 29]

9	't verdek: het plafond
	een van 's Koonings saalen: nl. de zgn. ‘Chambre en Ovale’ (vgl. de Toelichting)
10	De Kooningh: als Six hiermee Lodewijk xiv bedoelt, vergist hij zich en ziet hij de afbeelding van de vader in diens jeugd voor die van de zoon aan.
	luchtich op de faame alom bekent: zich in de lucht bevindend omdat hij alom bekend is vanwege zijn roem (wnt viii, ii, 3173). Six geeft hiermee zijn interpretatie van het zweven van de afgebeelde koning, mogelijk omdat hij de ‘petits Amours’ die de koning dragen en met bloemen bestrooien, opvat als verbeeldingen van de faam.
11	Rechts met een oorloghsstaf: Met in zijn rechterhand de staf van een bevelhebber. Pierre Dan noemt die een scepter.
	slinks met een olient: en met in zijn linkerhand een ‘tak van olie’, een olijftak van de vrede. Pierre Dan ziet er een lauwertak (van de overwinning) in.
13	Uw: nl. Van u, Fontainebleau
	is een God: is dan wel voorgesteld als een god
	een kind: vgl. de annotatie bij r. 8
14	Masaryn: Jules de Mazarin, een van de voogden van Lodewijk xiv na de dood van zijn vader in 1643. Feitelijk regeerde hij het land.