Gedichten (2 delen)

[p. 191]

[103] Ter eere van de fonteine Saveniere (p. 177)

toelichting	Het gedicht staat op p. 121-122 van Six' Poësy.
annotatie
1	Belhainimf: Belhai is waarschijnlijk een toponiem van een heuvel of bos. Ik vond een ‘Promenade Belheid’ (elders ‘l'Avenue Belle-Heid’ genoemd) die niet ver van de Sauvenière loopt of liep (Wybauw, Traité, p. 37 en Wybauw, 1902, p. 60).
	beekjen: het beekje waarlangs de weg loopt die later de Promenade d'Orléans werd genoemd (Baedeker Belgique, 1910, p. 84-85)
2	Van oostwaards: la Source de la Sauvenière ligt ten zuid-oosten van Spa.
	een maager streekjen: een smal stroompje
3	wel: zeker
	een Sabyn: een Romein. De Sabijnse bergen liggen ten oosten van Rome.
4	Ombers kristallyn: de kristalheldere rivier van Umbria, de Tiber
5	Godvruchtigh: Eerbiedig
	kroonde: zou kronen
	met een marmere kapelìe: op het Tibereiland in Rome was een heiligdom voor de stroomgod Tiberinus.
6	Voor 't arm verdek: In plaats van het huidige armzalige afdakje. De Sauvenière had ‘een kap of verwelf van gehouwen steen, veel kleiner dan die der andere bronnen en die kap [was] binnen een omkring van muurwerk besloten’ (Tydkortingen, 1735, ii, p. 60).
	langs: bij
	quelle: bron
7	Oudste eeuwkroon: vgl. gedicht no. [101], r. 22
	mort: een brommend geluid maakt. Het ‘zingen’ van Sauvenière en Géronstère gold als een ‘natuurlyke Barometer of weêrglas voor de bewoners van 't Spa’. Men schreef het verschijnsel toe aan de vluchtigheid van het bronwater: de minerale wateren konden gemakkelijk ‘opgeheven worden’ (verdampen) en bij warm weer veroorzaakte dat een ‘ledige plaats’ (vacuüm) in de bodem, die zich onder ‘gedruisch en geblaas’ vulde met lucht. Het verdampte water regende neer in een zomers buitje (Tydkortingen, 1735, i, p. 313-315; De Heer, 1645, p. 137-138 geeft een dergelijke verklaring voor het verschijnsel).
8	soetjes: zachtjes
9-10	Dat ... geneegen: sluit aan bij waarschouwster (r. 7)
9	dan: nl. als ghy mort (r. 7)
	des Heemels schoot: dwz. de wolken
9-10	op 't uiterste [...] is geneegen: op het punt staat
11-12	ook ... waaterkruik: bepaling bij Uw naam: ‘die toch ook afkomstig is van ... enz.’
11	Sabyn: woordspeling met een Sabyn (r. 3). Quintus Titurius Sabinus was legatus van Caesars leger in het gebied van de Eburones, een Germanenstam tussen de Maas en de Rijn. Deze Sabinus werd verraderlijk gedood door de stam, ondanks het gegeven woord van de

[p. 192]

	Eburonesleider Ambiorix (Caesar, De bello Gallico v, 36-38). Later zijn de Eburones opgenomen onder de Tungri, de stam waaraan Tongeren haar naam te danken zou hebben. Plinius heeft de bron van Tongeren beschreven, maar in Six' tijd dacht men dat hij met zijn aanduiding ‘Tungri, civitas Galliae’ niet de stad, maar de landstreek Tongeren bedoelde en met de bron die hij noemde de bron van Spa (vgl. gedicht no. [104], r. 10). Het verband tussen de Eburones en de bron van Spa dat men op deze wijze zocht te leggen, diende ter ondersteuning van een eigenzinnige etymologie van de naam Sauvenière: Sauvenière zou ‘Sabinus' bron’ betekenen en Caesars legatus zou in de buurt van de bron door de Eburones gedood zijn (De Heer, 1645, p. 40; Limbourg i, 1782, p. 123-129).
	't oorloghshier van Luik: de Luikse legermacht, dwz. het leger van de Eburones
12	Vernielt: Vermoord
	ontrent: in de nabijheid van
	waaterkruik: metaforisch voor: bron
13	naamaals: in de toekomst
	Swalbaks beilbre sprengen: de beroemde genezende bronnen van Bad Schwalbach, nabij Wiesbaden en ongeveer 40 km van Frankfurt (ook De Heer, 1645 vermeldt deze badplaats, p. 10 en p. 144).
15	Uw suivrende aader: object bij Vereert myn dankbre milt (r. 17)
	aader: waterader
	my: voor mij
	een dochter van Pegaas: een dochter van het paard Pegasus. Pegasus sloeg met een hoef de Hippokrene, de dichterbron, die dus een ‘kind’ van hem mag heten. Zo is de Sauvenière voor Six een dochter van Pegasus, een tweede Hippokrene dus.
16	stolts: zelfingenomen (vgl. ‘stout’)
	snork, en blaas: poch en snoef
17	voor: als dank voor
	geneesen: zelfstandig naamwoord
18	om de werld te leesen: die over de hele wereld te lezen zullen zijn
19	die: hij die
20	wat hy vreest in korten tyd: wat er, naar hij vreest, binnenkort staat te gebeuren (nl. dat zijn poëzie, ondanks zijn ‘gesnork en geblaas’ snel vergeten zal zijn)