Gedichten (2 delen)

[284] Begroetenisse oover de eerstgeboorte van Joannes Hoorenbeek, doctr, professor, en predikant te Uitrecht (p. 472)

toelichting	Het gedicht is geschreven in augustus 1651, na Six' terugkeer van zijn reis door Frankrijk, Spanje en Italië (1649-1651). Een passage in het gedicht is van belang voor het vaststellen van de chronologie van zijn reis door Italië: uit r. 17 blijkt dat hij in oktober of november 1650 in Rome aankwam. Het gedicht staat op p. 352 van Six' bundel.
annotatie
titel	oover de Eerstgeboorte: in verband met de geboorte van het eerste kind, de oudste zoon
	Joannes Hoorenbeek: Johannes Hoornbeek (1617-1666), doctor (vanaf 1643), professor in de godgeleerdheid (vanaf 1644) en predikant (vanaf 1645) te Utrecht. Hij was een ver familielid van Six. Op 20 april 1650 was hij in ondertrouw gegaan met Anna Bernart (De Bie en Loosjes iv, 1931, p. 277-286). De zoon die Six hier noemt, is waarschijnlijk jong gestorven. nnbw i, 1156-1157 noemt een pas later (in 1655 of 1656) geboren zoon (Isaäc) de oudste zoon van Johannes Hoornbeek.
1	de wyse stad: nl. de universiteitsstad
2	Paus Adriaan syn baakermat: De bakermat van paus Adrianus vi (1522-1523), die in 1459 te Utrecht was geboren
3	den heilgen Vaader: nl. de nu vader geworden godgeleerde Hoornbeek (toespeling op de aanduiding ‘heilige vader’ voor de paus)
4	In syn begonnen jubiljaar: In díens nu aangevangen jubeljaar (in contrast met het pauselijk jubeljaar 1650)
5	Dat: het jubiljaar, dat
	met syn sleutels: vgl. de pauselijke sleutels
5-6	ons de poort Geoopent heeft: de poort (van zijn jubeljaar) voor ons (zijn familie en kennissen) ontsloten heeft, nl. zoals de paus een kerkelijk ju-

[p. 498]

	beljaar opent door een speciale poort in de Sint Pieter te openen (vgl. de annotatie bij gedicht no. [83], r. 5)
6	van: door
8	Blondels geleerdheit tot een hoon: Die op honende wijze Blondels geleerde werk weerlegt. David Blondel (1590-1655) was Vossius' opvolger aan het Atheneum Illustre in Amsterdam. Six doelt op Blondels geruchtmakende Familier Esclaircissement van 1647 (opnieuw uitgegeven in 1649 en -in een Latijnse vertaling- in 1657), waarin hij betoogde dat er nooit een pausin had bestaan. Hij trad daarmee in de discussie over het bestaan van de vermaarde pausin Johanna, die in de negende eeuw geleefd zou hebben. Six bedoelt dat uit de geboorte van Hoornbeeks zoon bleek dat er wel degelijk een ‘pausin’ bestond. Hoornbeek was immers een ‘paus’ (vgl. de metaforiek in r. 3-5), wiens ‘pausin’ hem nu een zoon had gebaard ...
9	die: nl. die soon
9-10	een schoone glans Zy: nl. een extra versiering mag zijn
10	syn drymaal dubblen krans: de driedubbele krans die hij draagt (als doctor, professor en predikant). Six maakt een toespeling op de pauselijke (driedubbele) tiara.
11-12	Die ... vleisch: dwz. (een krans) Die in der eeuwigheid niet moge verwelken, althans niet eerder dan de mensheid (‘het vlees’) zal ophouden te bestaan (letterlijk: ‘anders dan naar de wijze waarop het vlees sterft’)
12	van erf, op erf: van generatie op generatie (dwz. in ere gehouden door alle komende generaties)
13	van Uitrechts sticht: van het sticht Utrecht
14	's vaaders eerste licht: de geboortestad van de vader. Hoornbeek was in 1617 in Haarlem geboren.
15	dus: zo, nl. met die wens (vgl. r. 9)
15-16	daar naar Hem: hem vervolgens
16-17	zoo een [...] Dat: net zo'n ... als
17	tien maanden niet geleên: nog geen tien maanden terug (dus: in oktober of november 1650, vgl. r. 22)
18	langhs den Tyberbrugh: over de Tiberbrug, in Rome. Six arriveerde immers in het jubeljaar 1650 in Rome.
19	Daar: Waar
	vyfentwintigh jaar ten end: na het verstrijken van vijfentwintig jaar. Een jubeljaar werd elk vijfentwintigste jaar gevierd.
20	Geheilight wierd: Was gewijd
	van Innocent: door paus Innocentius x (1644-1655)
21	Komt: de aanspraak is nog steeds gericht tot de rympjes.
	geseegent, sonder kruis: dwz. met zijn zegen, maar niet in de vorm van een kruis van de ‘paus’ Hoornbeek. Six hoopt dus op een zegen (een antwoord?) van Hoornbeek, maar hij wenst zijn rympjes niet bekruist te zien.
22	oogstmaand: augustusmaand