Gedichten (2 delen)

[348] Bruyloftbed van Joos de Smeth den jongen, en Maria Fassin (p. 588)

toelichting

Joos of Joost de Smeth (1626-1704), een verre neef van Six, trouwde op 16 juni 1653 met Maria Fassin (Elias, Vroedschap ii, p. 797). Six imiteert in zijn gedicht op dit huwelijk een epithalamium van de Alkmaarse rector Neuhusius, naar hij zelf vermeldt in zijn verantwoordinge, oover een bruiloftdicht (gedicht no. [115], vgl. de annotatie bij r. 35-36 aldaar). Het nagevolgde gedicht staat in Neuhusius, 1644, p. 192-194 (tweede boek). Mevrouw Schenkeveld vergelijkt Six' gedicht met het nagevolgde voorbeeld en komt tot de conclusie: ‘Het Neolatijnse gedicht is voor Six een leidraad geweest, hij heeft er ook details aan ontleend, maar hij heeft het, zeker voor zeventiende-eeuwse begrippen, niet geplagieerd. Kortom zijn bewerking ervan mag voluit een imitatio heten’ (Schenkeveld-van der Dussen, 1979, p. 397). Six' gedicht staat op p. 440-442 van zijn bundel.

[p. 618]

annotatie
1	lukkige de Smeth: Six' navolging van de in Neuhusius' epithalamium ook enkele malen herhaalde uitroep ‘Beate Kethsi’ (Neuhusius richt zich tot bruidegom Wilhelm Keth).
2	beurswaart: beurswaarts, naar de beurs
3	Kantoor, en huisverlet: Met kantoor- en thuisarbeid verloren tijd
4	Verwisslen: Handel met geldwissels
6	By tye, by ontye: In goede en slechte tijd van handel
18	de gloor: de heerlijkheid, de gloed
21	de Trouwgodin: de godin van het huwelijk. Juno is de beschermvrouwe van het huwelijk.
26	Eerbiedigh uitgeleesen: Met diepe eerbied voor hem
27	Zoo: Even
	heur pan: haar eigen hoofd
30	Te Keulen: de familie De Smeth was afkomstig uit Brussel en was in de dagen van Alva naar Keulen uitgeweken. Joost de Smeths vader Joost woonde in 1653 nog in Keulen (Elias, Vroedschap ii, p. 796).
31	in school geset: in de leer gedaan
32	Oom de Smeths kantooren: het kantoor van oom Raimond de Smeth (broer van Joosts vader)
33	voor uw dienst, en trouw: uit dankbaarheid voor uw dienst en trouw als leerling-knecht
35	om: om u ... te geven. Raimond de Smeth had het huwelijk van zijn neef dus geregeld als was hij diens vader.
36	maagen: meisjes. Ook elders gebruikt Six maagen voor maagden, steeds in rijmpositie (no. [126], r. 19; no. [307], r. 39).
39	maatigh vroed: ‘behoorlijk verstandig’
40	van begrippen sneedigh: dwz. schrander
41	siringen nek: bloesemblanke hals
42	alabaster weesen: albastblank gezicht
44	Van karmosyne beesen: Van karmozijnkleur. Karmozijnrood werd gewonnen uit zogenaamde karmozijnbeziën (wnt vii, i, 1631). Six doelt op rode blossen.
46	elpenbeene: ivoorwitte
48	wasse: wasblanke
49	armellyne: hermelijnwitte en -zachte (wnt vi, 629)
51-52	in ... beschermingh: ‘in de nood die ook haar troost en bescherming is’
55	Der oudren: Van de ouders
	kroonen: kransen
58	Maar eer, vreughde, en vermaaken: Maar van eer, vreugde en tevredenheid
59	Dewyl: Omdat
	wel: goed
60	de staaken: de loten, de nakomelingen (wnt xv, 18)
62	Onsterflik: dwz. Van geslacht op geslacht
63	't sterfelyke bed: in het bed van de toch sterfelijke mens
64	braave: edele
65	wachtertjes der min: dwz. Cupidootjes. Hier en in de volgende regels spreekt Six de bruiloftsgasten toe.
66	Goôn: goden (Cupido's)

[p. 619]

67	Ciperens Godin: Venus, de Cyprische
69	neevens my: naast mij, evenals ik
70	Mirt, palm, en roosekransjes: traditionele versieringen bij bruiloften (vgl. wnt xii, i, 233-234)
71	fakkels: de toortsen van de huwelijksgod Hymen
	van de by: dwz. van bijenwas (kaarsen)
72	Omgroent, met looverglansjes: Omwikkeld met groen, waarin lovertjes glanzen
73	Charis lief geslacht: de drie Charites of Gratiën
75-76	Van ... geleedjes: Die uw volgelingetjes (‘geledertjes’) hebt gekregen van Erebus en de Nacht. De god van de Elyseese velden Erebus had Nox, de nacht, tot vrouw. Hun kinderen waren de Parcae, de schikgodinnen (die over leven en dood en over vruchtbaarheid en geboorte beslisten).
78	op snaaren: op snaarmuziek
83	Ontbindt: Maakt los, Doorbreekt
85	Het duifje, sonder gal: dwz. Het onschuldige, onervaren bruidje (vgl. wnt iv, 145)
86	Getreeden: ‘Besprongen’
87-88	Geeft [...] ten offer: Offert
87	een oeitjen: een ‘Oeil’tje
91	vergaar: verbintenis