Gedichten (2 delen)

[354] Uitvaard van Marten Harpertse Tromp, ridder, L. Admiraal van Holland, en Zeeland &c. (p. 604)

toelichting	Dit gedicht op de begrafenis van de in augustus 1653 gesneuvelde Tromp staat op p. 454-456 van Six' bundel.
annotatie
titel	ridder: nl. verheven in de Franse en Engelse adelstand
	l. admiraal: luitenant-admiraal
1	vervarscht: opnieuw gevuld
3	bouwt: bevaart (wnt iii, i, 772)
4	zy: moet zijn
7	Rotterdammer: nl. bevelhebber van de admiraliteit van de Maas
9	Gevolght: Getracht ... te onderdrukken, Vervolgd (vgl. wnt xxii, 757)
	het staal: het zwaard
10	omgorde: aan de gordel hing
11	omsweide: rondzwaaide
	twintigh jaaren: nl. vanaf 1637
13	Terwyl syn houwer, in de hand: Als hij, met zijn zwaard in zijn hand
14	voor de hut, geplant: voor de kajuit schrap staande
15	yser schrood, en knikkers: brokken metaal en metalen kogels
16	Zoo: expletief, vat Terwyl (r. 13) op
	werd: wordt
17	schutterloot: loden geschutskogel
19	Wat: Welke
20	rechtvaardigh: in oprechtheid
21	onverwondert: zonder verbazing; de moord op een zo hoogstaande admiraal past een koningsmoordenaar immers uitstekend.
22	Dit gruwel wrocht: Deze gruweldaad stelde
	't ingewand: het binnenste, dwz. het bloed
25	oogster sondagh: zondag in augustus. Tromp vond op zondag 10 augustus 1653 de dood.
26	spon: sponde, bed (wnt xiv, 2922, deze plaats)
28	dryft: veroorzaakt
29	Petten: een aantal bronnen, waaronder een pamflet, geeft op dat de slag op 8 augustus voor de kust van Petten begon. Die informatie is echter onjuist en Six lijkt hier verkeerdelijk ingelicht; de slag begon voor de kust bij Noordwijk-aan-Zee (Ballhausen, 1923, p. 635).
30	Nereus kuil: uit de kuil van Nereus, het gapende graf van de god van de zee
31	De donder, en de blixemmynen: De mijnen waaruit de donder en de blixem gewonnen worden, dwz. de kanonnen

[p. 631]

32	tweehondert pynen: tweehonderd houten schepen (wnt xii, i, 1641-1642, deze plaats). De opgaven van andere bronnen lopen uiteen van 78 tot 125 Hollandse en 90 tot 125 Engelse schepen (Ballhausen, 1923, p. 615 en p. 626-627).
35	konnen: zijn ... in staat
36	Des Scheevlingers, en Beverwykers: De bij Noordwijk begonnen slag verplaatste zich naar het zuiden tot bij Katwijk. Six noemt de Scheveningers (ongeveer 12 km ten zuiden van Katwijk) en de bewoners van Beverwijk of Wijk-aan-Zee (ongeveer 35 km ten noorden van Katwijk) om de omvang van de slag te suggereren.
37	Zoo niet: Niet zozeer
38	De neerlaagh: De ondergang
	hals: kerel
39	hoofden: regeerders
40	Noch meer: nl. dan het al was door de situatie van het land
	bedeest: terneergeslagen
41	de dood des Prins: dwz. het overlijden van Willem ii in 1650
43-46	Wat [...] Niet al fenyns: Wat voor een gif niet allemaal
43	de menschen haater: dwz. de duivel
44	uit: uitgaande van de dood van, gebruikmakend van de ondergang van
45	Die nu, by saalge helden, leeft: dwz. die zelf zeker niet kan worden gezien in enig verband met het gebrouwen gif, zoals men ten onrechte uit het woordje uit (r. 44) zou kunnen afleiden.
46	op Plutoos treeft: op de treef, het vuurrooster van de onderwereldgod Pluto
47	krakeelpot: ketel waarin onenigheid wordt gebrouwen
	euvel: kwaadaardig
49	ouwe trouwe Batavier: in trouw standvastige vaderlander (aangesprokene)
51	in den rouw: in rouwkledij
	braaven: oprechte
52	Brielenaar: Tromp was in Den Briel geboren
53	By Delvenaars: In Delft
54	albas: alabast
	van Fidias: van een beeldhouwer van een roem als die van Phidias. Het grafmonument werd vervaardigd door Jacob van Campen en Rombout Verhulst.
55	sny: moet ... beeldhouwen
	oude: Antieke, uit de Oudheid bekende
56	eigenste: meest geëigende, op hem zelf betrekking hebbende
58	Basuine: Moet uitbazuinen
	een gou gegooten faam: een in goud gegoten Fama, een gouden beeld van de roemgodin
59	Om: Rond
	dat gewelfsel: die graftombe
	Wat afbreuk: Welke blijken van schade. Six denkt waarschijnlijk aan reliëfs waarop Tromps wapenfeiten zijn afgebeeld.
60-61	pinassen, En galeoenen van Leon: kleine en grote schepen van Spanje. Spanje heet Leon naar het voormalige Spaanse koninkrijk van die naam. Six bedoelt Tromps aandeel in de slag tegen de Armada in 1639.

[p. 632]

64	die roo gekruisten: die met een rood kruis gemerkte, die onzalig getekende (wnt xiii, 1183). George Monk, de admiraal van ‘the red squadron’, raakte bij de slag gewond (Ballhausen, 1923, p. 627 en p. 666).
67	daar boven: nl. boven dat gewelfsel (r. 59)
68	Hoe kan men min: Hoe zou men ... met minder kunnen
69	't Is maager loon, van goud, voor bloed: 't Is nog maar een armzalige beloning, die bestaat uit goud in ruil voor bloed (nl. het vergoten bloed van Tromp)
70	De dood te kroonen, met een hoed: Dat men de gesneuvelde eert met een kroon (onderwerpszin, waarbij 't (r. 69) als voorlopig onderwerp optreedt)