Gedichten (2 delen)

[618] De gekneusde hoogmoed des heerschaps van de zee (p. 871)

toelichting	Van 11 tot 14 juni 1666 werd de Vierdaagse zeeslag bij North Foreland gestreden. De Ruyter versloeg de Engelse vloot. Six' gedicht is als plano uitgegeven (Knuttel 9318). Zijn auteurschap blijkt uit de ondertekening J.S.V.C. (Schenkeveld-van der Dussen, 1982, p. 294).
annotatie
titel	des Heerschaps: van de heerschappij
2	Op gemaakte geldkrakeelen: Over voorgewende onenigheid over geldzaken
3	Nydich: Vol afgunst
4	loos: valselijk
	te speelen: de hier ingezette reeks van infinitieven wordt eerst opgevat in de hoofdzin in r. 33
6	op bondgenooten landen: in de landen van bondgenoten
7	onnoosel: geen kwaad verwachtend
8	denkt om: rekening houdt met
9	vrunden goed: bezit van vrienden
11	Als Savooijers: Net als de Savoise troepen, die de Waldenzen bloedig vervolgden (vgl. gedicht no. [416])
12	Koel te slaan: Koelbloedig te laten vloeien
13	Naa gewis quartier vergunt: Nadat hun met zekerheid genade was geschonken (wnt viii, i, 715)
15	punt: scherp, snede
16	Steenigh: Onaangedaan

[p. 834]

17	Op: Reagerend op
24	seegepraalen: triomferend rond te lopen (met 't hoofd op een staak?)
25	woeden: verwoede, woeste
26	barbaaren: bedoelt Six de aanslagen van Engelsen op de Nederlandse slavenstations in West-Afrika (1664), die de slaven zouden hebben aangezet tot opstand?
27	geneigt: van nature al geneigd
33	kooninglik: nl. zoals het een koninkrijk (als Engeland onder Karel ii) betaamt
37	Neen: Nee, maar wèl
	den waangod van de zee: de zogenaamde Neptunus
38	soekt: probeert
40	den vork: zijn drietand
42	stukken: daden (nl. van de overwinnaars: de Nederlanders)
43	Vloeken: Boosdoeners (wnt xxi, 2261)
45	Michaël: Michiel de Ruyter, varend op De Zeven Provintiën van de Rotterdamse admiraliteit en opperbevelhebber over de vloot, hier voorgesteld als de engel Michaël, leider van de hemelse legerscharen en bestrijder van de duivel.
49	Tromp: Cornelis Tromp, varend op de Hollandia en aanvoerder van de schepen van de Amsterdamse admiraliteit
50	Uit den grootsten leeuw gesprooten: Zoon van de grootste leeuw, Maarten Harpertsz. Tromp (in 1653 gesneuveld)
51	braaven Vries, en Zeeuw: dappere Westfriese en Zeeuwse admiraliteitsschepen
52	Cerberen: Helhonden (vgl. de benaming ‘doggen’ voor de Engelsen)
53	ter wraak: op wraak uit
54	hondert handen: metaforisch voor: honderd oorlogsbodems. Een pamflet somt 91 schepen en enkele branders en galjoten op (Knuttel 9302 (1666), fol. a 3 verso).
56	dry koppen: metaforisch voor de drie Engelse squadrons (red, white en blue)
58	den bloedstroom: dwz. de Theems
59-60	in ... sluisen: in die nauwe sluis, waarvan de deuren nooit gesloten zijn. Six bedoelt het Kanaal en impliceert dat de Engelsen geen zeggenschap hebben over de vaart door het Kanaal. De slag werd gestreden tussen Nieuwpoort en North Foreland.
61	die ridders: De Ruyter en Tromp
62	op te kroppen: in het nauw te drijven
63	het [...] meir: de ... zee
66	't plaatich vel: de van platen (‘schubben’) voorziene huid. De Engelse schepen waren voorzien van een metalen pantsering (vgl. gedicht no. [379], r. 28).
73	het witte hoofd: nl. het grote schip dat ‘the white squadron’ aanvoerde, The Royal Prince, dat bij de slag veroverd werd. De bevelhebber op dat schip, George Ayscue, werd gevangengenomen (Knuttel 9302 (1666), fol. [a4] verso, De Jonge ii, 1869, p. 76-78).
74	het Y: de Amsterdamse admiraliteit. Het schip werd echter op zee in brand gestoken en ging verloren.

[p. 835]

75	Vlenk: Vleugel, Vlerk (wnt xxi, 1873)
78	Dat: Zodat
81	wolven langs den Rhyn: thuis te brengen als de bisschop van Munster, die in 1665 een inval in Oost-Nederland had gedaan
82	Met den Sweedschen beer: Evenals de Zweedse beer (in verband met het conflict over de Sont een vijand van de Republiek tot 1660)
	verschoolen: kropen weg, verscholen zich
83	dat schensiek eeverswyn: nl. Portugal (?), tot 1661 een vijand van de Republiek in verband met de heerschappij in Brazilië
85	verlemt: van kracht beroofd, uitgeschakeld (wnt xx, 806)
86	dat beest: nl. de draak, de Engelse vloot
88	Liet: Liet ... achter, Werd van ... beroofd
	beenen: dwz. schepen (vgl. handen, r. 54)
91	Heeft de weereld lang gestaan?: Al bestaat de wereld nog zo lang
93	verspaar: uitspare, bespare
95-96	Dooden ... kroonen: Men brengt nu (echter) aan de doden de meeste eerbewijzen toe en die bemerken daar niets van (dus is het beter de levenden te kronen)
100	betaale: belone
102	Synen: nl. van de Batavier (r. 97)