Gedichten (2 delen)

[619] Londen in assche (p. 874)

toelichting	In 1666 brandde de stad Londen grotendeels af. Naast Six schreven ook Vondel, Westerbaen, Vos en anderen gedichten op de brand. Six' gedicht is bewaard als los planoblad (Knuttel 9367). Zijn auteurschap blijkt uit de ondertekening J.S.V.C. (Schenkeveld-van der Dussen, 1982, p. 294).
annotatie
1	leit: ligt ... terneer
2	twee duisend jaaren: rond het begin van de jaartelling zou Londen al een rijke en machtige stad zijn geweest (vgl. het pamflet Knuttel 9361 (1666), p. 3)
3	wies: aangroeide
4	een roode zee: al vooruitlopend op het beeld van r. 73?
5	Laas: Helaas, ach!
	een dach of vier: de brand was begonnen in de nacht van 12 september en duurde voort tot aan de middag van 16 september
6	van bakkers vonken: nl. in een bakkerij in ‘Podding-straet’, Pudding Lane (Knuttel 9361 (1666), p. 11)
11	meer dan tachtich: er zouden 85 kerken verbrand zijn (Knuttel 9361 (1666), p. 13)
12	timmerwerken: ‘getimmerten’, huizen (ook het pamflet Knuttel 9360 van dat jaar noemt dit getal van verbrande huizen)
14	koninglyke schattingmynen: opgetaste belastinggelden van de koning
15	laakenhal: ‘de Laeckenhal van Mineinglaen’ (Hollandse Mercurius, 1666, p. 152), dwz. Mincing Lane (nabij de Tower)

[p. 836]

16	goudsmidstraat: de Lombardstreet, waar veel goud- en zilversmeden gevestigd waren (Knuttel 9360 (1666), plano)
	richtershof: nl. ‘the Old Jury’ (Knuttel 9359 (1666), plano)
17	Pauwels tooren: de St. Pauls, die vóór de brand een toren had
19	Of kreeg der: Of, al verkreeg er dan
20	de Duitsche kerk: de ‘Duytsche’ (Nederduitse) kerk bleef gespaard (Knuttel 9361 (1666), p. 14)
23	Noch: Toch
	de beurs: de Royal Exchange
24	slechtste: eenvoudigste, armzaligste
26	in nissen daar van binnen: in het beursgebouw waren in nissen rondom beelden van 26 koningen en 2 koninginnen geplaatst (Knuttel 9360 (1666), plano)
30	gebleeven: verloren gegaan
31	D'onthoofde kooning: Karel i, in 1649 onthoofd
32	tweemaal: voor de tweede keer
33	synen soon: Karel ii, koning van 1660 tot 1685
37	verbaasder: nog meer ontsteld (dan hij door de brand al was)
38	Te paard, ter noodweer, met syn troepen: De koning voegde zich met zijn wachten bij de stedelijke regering om de bluswerkzaamheden en de evacuaties te helpen organiseren (Knuttel 9361 (1666), p. 11).
40	myn onderdaan: de aanspraak herinnert sarcastisch aan de Britse claim van zeggenschap over de zee (vgl. ook het afwijzende antwoord van de Theems, r. 47-48)
43	syn: 's konings
45	naa: aan
52	verburg: verborg
53	boeken: boekhouding
58	dan schendend licht: anders dan het licht van de vernielende vlammen
64	't geswarm en bergrammoer: de grote bedrijvigheid en het kabaal bij het bergen van bezittingen (vgl. wnt xii, iii, 245)
67	als een Kresus korts mocht roemen: zich nog onlangs kon beschouwen als een zeer rijk man (als Croesus)
68	een Irus: een spreekwoordelijk arme bedelaar (vgl. Iro pauperior, ‘armer dan Irus’; de uitdrukking gaat terug op Odyssee xviii, 1-7)
70	in 't oopen veld: inderdaad wisten sommige burgers hun bezittingen buiten de stad in veiligheid te brengen (Knuttel 9361 (1666), p. 13)
72	by een verstaaken: samen wisten veilig te stellen
73	Schoon: Hoewel
	Faro: nl. de als farao voorgestelde Karel ii
	stokkich: verstokt (?) (vgl. wnt xv, 1831)
74	wist af te meeten: dwz. toch had kunnen concluderen
76	Dewyl: Aangezien
77	Ook teegen oostens storm aan: Ook tegen de storm uit het oosten in. Er stond een krachtige wind uit het oosten (Knuttel 9361 (1666), p. 10), maar toch ontwikkelde de brand zich ook in oostelijke richting. Hieruit wil Six opmaken dat de brand niet alleen aan mensen toe te schrijven kon zijn.

[p. 837]

78	Noch: Toch
	het Israel ontgelden: Israël (dwz. de Republiek) de schuld krijgen. Inderdaad werden er Hollanders in de stad opgepakt en vastgezet op verdenking van brandstichting (Knuttel 9361 (1666), p. 11).
82	Daar doch: Terwijl toch
	syn Nerosche natuur: zijn aard die zo verdorven is als die van Nero (ook het pamflet Knuttel 9361 (1666), p. 11 meent dat de koning de wraak van God over zich heeft afgeroepen en maakt de vergelijking met keizer Nero, die Rome liet afbranden)
83	stadsbarbaaren: barbaarse mede-stedelingen
85	Hun nyd had ons bederf beslooten: Hun afgunst deed hen naar onze ondergang streven. Men kan hierbij denken aan de zeeslagen in de eerste (1652-1654) en tweede (1665-1667) Engelse oorlog.
86	haar: hun
87	Sy blies een vier voor Holland aan: De Engelse hadden na de slag bij Duinkerken (4-5 augustus 1666) een groot aantal koopvaarders in het Vlie en huizen op Terschelling in brand gestoken. Ook het pamflet Knuttel 9361 (1666), p. 21 legt een verband tussen die branden en de brand van Londen, ruim een maand later. Sy verwijst naar Hun nyd (r. 85).
91	Lach: Als ... zou liggen
94	Sit om haar vyandinne, en schreit: Zit te schreien om haar vijandin (hendiadys)