Schatkamer der Nederlandsse oudheden. Of woordenboek, behelsende Nederlands steden en dorpen, kasteelen, sloten en heeren huysen, oude volkeren, rievieren, vermaarde luyden in staat en oorlogh, oudheden, gewoontens en lands wysen

[Jakoba]

JAKOBA, of, in de wandeling geheeten het ongelukkige Jacopje; van welke dus onsen Puntdichter, Oudaan:

Jakobaas uchtenstond, van glory overscheenen,
Eer sy haar middagh had, sagh alle roem verdweenen;
Hoe worsteld uwe jeugd, manmoedige vorstin,
In onspoed van gemeente en maagschap, echt en min!
Noch kan uw rappe geest uw leet in spel verdryven,
En de eedle moedigheid op zegebogen schryven:
Tydtuygen, eeuw aan eeuw, schoon slecht van form en stof,
Soo lang men kruikjes vind te Teilingen, op 't hof.

Sy was de eenige dochter van graaf Willem de VI, en verder ongelukkig in haar huwelyken, ongelukkig in saaken van staat en oorloogh. Amsteld. Beschryv. 6 B. 6 H. 141 bl.

I. Was sy, 14 jaaren oud, gegeven aan den Dolfyn van Vrankryk, Jan, hert. van Tours, soon van kon. Karel de VIste; doch het Fortuin benyde haar hoofd de koninglyke kroon, dit jonge prinsje, in syn 20ste jaar, met een vergiftigde pantzer uit het leven rukkende. Heemskerk, Arkad. 566 bl. Scotanus, Friesse G. 264 bl.

II. Hertroude sy, in haar 17de jaar, aan Jan, hert. van Braband, een jongeling van 16 jaaren; maar een kouden en swakken broeder, en onbequaam om een heete en welgemaakte vrouw genoegen te geven. Scriverius. hy Goudhoeve, 1 D. 437 bl. Matth. Vossius, Annal. 16 lib. en Isaac Vossius, Annal. 20 lib.

III. Troude sy, voor de derde reise, in Engeland, Humfrei, hert. van Glocester, de soon van Henrik de VI, de broeder van Henrik de V. en oom van Henrik de VI. Doch, gelief voor af te weeten, dat sy midlerwylen met haar oom in een oorlogh geraakte, en datse daar op van haar man afliep, (siet haar ook deswegen aangetogen in de Nieuws-Verresene Hippolytus, 4 H. 39 bl.) onder voorwendsel van te naa te syn vermaagschapt, en echter geen wettige echtscheidinge afwachtende. Barlandus, Comit. Holl. in Jacoba.

Maar, let hier weder op de kaats van het Fortuin. Op het aandringen des hert. van Bedfort, pogende de gereesene tweespalt tussen den hert. van Glocester en den hert. van Burgondie te bemiddelen, word het huwelyk van Jakoba en hert.

[p. 153]

Jan, voor wettigh en onverbreekelyk verklaard. De vrede tussen beide hertogen word getroffen. Glocester geeft Jakoba de sak en troud (helaas, wat spyt! ô sielverdriet) haar staatjuffer, Leonora Codham, met welke hy midlerwylen ook al in 't heimlyk had gespeeld. Gemelde Goudhoeve, 451 bl.

IV. Troude sy eindlyk, tegens haar woord, aan den hert. van Burgondie gegeven, met Frank van Borselen; gelyk ik boven heb verhaald, 40 bl.

Dit ontrent de wisselvalligheden ontrent haar 4 onvruchtbaare huwelyken; wat 'er nu wegens staat en oorlogh overschiet, meen ik met een woord alleenlyk aan te roeren.

Lees dan breder, by de genoemde Schryveren,

Hoe sy, naa veel sukkelen, geraakte in handen van meergemelde hert. van Burgundie, die haar, te Gent op het slot gevangen stelde. Scriverius, by Goudhoeve, 449 bl.

Hoe sy aldaar uit een venster sprong, in manneklederen naar Holland keerde, aldaar met vreugde van de Hoeksse ontfangen. Boven aangetogene Heemskerk, Arkad. 566 bl.

Hoe sy self, als een moedige amazone, tegens Burgondie, te velde quam, en ontrent Alphen, in een bloedigh gevecht, de krygslaurieren naar sich rukte. De Gouwenaar, 128 bl. Vander Wouw, Alkm. 46 bl. Chron. van Hoorn, 38 bl.

Hoe Burgundie evenwel eindlyk, A. 1418, haar de wetten stelde, en op naadelige voorwaarden sich met haar verdroeg. Scriverius, by Goudhoeve, 454 bl.

Hoe Burgondie, verneemende het verborgen huwlyk (want sy had geswooren niet als met syn kennis en believen te trouwen) van Jakoba en Van Borselen, syn vertrouden dienaar, hem liet vangen, om ter dood gebracht te worden. Wachtendorp, Rymchron. 9 B. nevens de voorige.

Hoe dat Jakoba het leven van haar lieve Frank moest koopen voor den afstand van alle haar waardigheden, den 15 April, A. 1423, van gravinne synde geworden houtvesterinne van Holland; met hem haar leven verslytende, op het Huys te Teilingen; aldaar den tyd verdryvende met somwylen naar de papegaai te schieten, of een kruikje te leêgen, en die, speelgewys, over haar hoofd in de vyvers te werpen. Van Leeuwen, Batav. 1514 bl.

En eindlyk hoe sy, moe van hertseer, A. 1436, in Octob. op het geseide Huys te Teilingen, is overleden. Saanl. Arkad. 397 bl. Vrylyk moogende seggen, met Badeloch, in Vondels Gysbrecht, meermaalen aangehaald.

[p. 154]

 

Hoe veel gelukkiger syn arme en slechte dorpen,

 

En hutten, laagh geboud, min stormen onderworpen

 

Dan eenigh Heeren-huys, dat door 't geboomte steekt,

 

En daar het bulderen des winds syn kracht op breekt.

 

Weet hier van eenigh mensch, ik weet 'er af te spreeken!

 

Als ik den gantschen tyd myns levens overreeken,

 

Van myne bruiloft af, van dat ik sat verloofd,

 

Wat stormen waaiden my niet zedert over 't hoofd!

 

Wat tooren is soo hoogh, van waar myn oogh de baaren,

 

De zee kan oversien van al myn wedervaaren!

Ondertussen sie van het Huys te Teilingen, in de letter, T. Van het papegaaischieten, Isaac. Vossius, Annal. Holland. 20 pag. by Heemskerk, over syn Arkad. 573 bl. en van de steenen kruikjes, gemeenlyk Jakobaas kannetjes gesegt, uit de vyvers, soo van dit Huys als het Huys Sand, het Huys te Rosenburg, het Huys te Velsen, &c. in onse dagen somwylen opgevist. Pars, Katw. 137 bl. nevens een afbeeldinge.

Maar, ..... Neen, ik heb deernis en beschuldige geen verdrukte rampsaligheid. Die 't geval wil weeten van J. Lammertsse Kruif, en de wraak des bittren vaders, ga het vinden in de Nieuwe Chron. van Hoorn, 292 bl. behalven Goudhoeve, &c.