Roomsche Reys
(1624)–Joannes Stalpaert van der Wiele–
Auteursrechtvrijt'zamenspraeks-gewijs tusschen Pieter de Reyser ende Abacuk fijnen broeder
Redelyck bescheydt, dienende op de IV. Handelingh.
SEker sijn Man! moet g'het krijghen
Nu eens met een quaden beck,
Dan eens met een malle gheck;
Soo moght ghy veel liever swijghen:
Want hoe iemandt luyer scheldt,
Hoe hy meer sijn schennis meldt.
Schelden, was noyt weder-legghen.
Zijdy anders heus en vroom,
Dient wat op des Heeren zoom:
Weet wat op den Riem te segghen,
En op Paulus droghel-doeck,
Die de siecken maeckte kloeck.
| |
[pagina 82]
| |
Seght wat op de drooghe beenen
Ga naar margenoot+Helizeì, daer door den Heer
Op deed' staen de dooden we'er.
Ia wat sagh m'hem niet verleenen
Door de schaduw' van den held
Die de helsche poorten veldt.
Lieve! magh daer wesen minder
Van ghevoelen, van gherijs,
Als de schaduw' van een lijf?
Efter namse allen hinder,
Efter gasse alle baet
Aen de krancken op de straet.
Siet soodanigh is 't exempel
't Welck ons van beginsel af
Godes handt te volghen gaf.
Is 't dan vreemt dat Christus Tempel
't Overblijfsel, en 't ghebeent
Van sijn vrienden eer' verleendt?
Dus vereerde in sijn leven
Monicas betraende soon,
Ga naar margenoot+Opper-Priester van Hippoon,
't Overschot van sinte Steven,
't Welck met groote wonderdaedt
Sijn' Gemeente quam te baet.
Sulcks oock de'en de doode leden
Van den Martelaer Gervaes,
En sijn Broeder sint' Prothaes,
Ga naar margenoot+Die Ambroos van stadt te stede
Dee' vervoeren, als 't ghesicht
Van dien blinden wierd' verlicht.
En of iemandt dit beguyghen
Efter wou, met koene mondt;
Sal dit als een vast oorkond,
Noch tot meer ghewichts ghetuyghen
Een die op het selve pas
Van verstandt de grootste was.
| |
[pagina 83]
| |
Leeft den leeraer van Stridonen,Ga naar margenoot+
Ghy sult vinden dat de baen
Swart van vollick wierd begaen
Van Iudeen tot Chalcedonen;
Als men 't rif, en 't heyligh vel
Droegh van d'ouden Samuel.
't Was Arcadius den Keyser,
Die 't als tot een beter stee
Na de Thracen voeren dee.
Bisschop, Priester, Borgher, Reyser,
Ridder, Kramer, Klerck en Leeck
Maeckten niet dan eene streeck;
Daer men hen mee t'samen voeghen
Sagh het Palestijnsche landt
Met de Bisantijnsche strandt,
T'wijlen de Prelaten droeghen,
Als een onghemeten schat,
't Lichaem in een gulde vat.
Selfs oock Constantijn den Grooten
Toonde wel dit oud ghebruyck,
Als hy 't lichaem van sint Luyck,
Met de lieve over-schoten
Van Andries en Timothee
Na sijn stadt vervoeren dee.
Paus Gregorius die d'eersteGa naar margenoot+
Met die naem, in Petrus stee,
Over 't gantsche Christen vee
Als een Opper-herder heerste,
Gingh al-even-eens te werck
Hier mee in de Roomsche Kerck.
Hy beval met scherpe woorden:
Dat m'in 't heylighe ghebeent',
Dierder als het dier ghesteent',
Houden toch sou goede oorde,
Om de vrienden van den Heer
Aen te doen verplichte eer'.
| |
[pagina 84]
| |
Ia als selfs de Keyserinnen
Van hem iet versoecken de'en
Van d'Apostelijcke le'en,
Schreef hy haer met kloecke sinnen:
Dat men 't rif van sulcke lie'n, Noch moght raken, noch moght sien.
Om dat wel met rassche dooden,
't Ondersoeck van haerlie'n graft,
Wt den Hemel was ghestraft.
Doch dat hy haer door sijn Boden
Wel wat op de beste trouw
Van haer ketingh stieren sou.
Ketingh, daer van hy doen vijlen
Ietwes soude, min of meer,
Als hem toeliet Godt den Heer:
Om in tijden ende wijlen,
Dat met eer' te draghen, als
't Rijckste pronckstuck om den hals.
Dit ghebruyck was by de Griecken
Ga naar margenoot+Niet te min; want Epiphaen
Doet ons duydelijck verstaen
't Gaen en komen van de siecken,
Aen Ezechiëlis graf,
Daer hen Godt ghesondtheydt gaf.
Ga naar margenoot+Basilius d'ouden Vader
Tuyght ons oock, dat Godes handt
Wt een droogh verlaten landt,
Een te soeten water-ader
Door het aengheraeckt ghebeent'
Van Iulitta heeft verleendt.
Ga naar margenoot+Den Prelaet van Nazianzen,
Wat en seydt hy niet tot lof
Van het Cypriaensche stof?
En Iohan die 't groot Bisansen
Leerde met een Gulde-mond,
Hoe verweerdt hy dit verbond?
| |
[pagina 85]
| |
't Geen, schrijft hy, dat my verwondert,Ga naar margenoot+
't Geen dat my de Roomsche stadt
Boven allen aerdschen schat
Wt doet steken, en besondert,
Is dat sy van lid tot lid
Cephas heyligh rif besit.
Ia dat haer noch daer beneven
Van het uytverkoren vat
't Welck ons Stephanus verbadt,
De bewaringh is ghegeven.
Och! dit 's al te dieren pandt
Van des Heeren milde handt.
Wie kan hier iet by ghelijcken?
De Colossen, de Tropheen,
D'Aventinen, en Tarpeen
Moeten duycken, moeten wijcken:
't Capitoli gaet te niet
Als men hier maer op en siet.
Dit zijn, Romen! uw' Pilaren,
Dit 's den rijckdom, dit 's het goedt,
't Welck my u verheffen doet.
Dese zijn 't die u bewaren,
Teghens alderley ghequel,
Of van vyand, of van hel.
Och! of my den Hemel jonde,
Och! of my Heer Iesvs gaf,
My eens om dit heyligh graf
T'eenemael te moghen ronden;
Hoe sou ick 't eerwaerde stof
Groeten van 't gestarde hof?
Hoe soud' ick de lieve leden
Helsen om, van die wel eer,
Voor sijn Meester, voor sijn Heer
Sich soo mildelijck bestede,
En met sulcken onghemack
Vulde dat in hem ghebrack?
| |
[pagina 86]
| |
Dus sprack hy. En uyt de dese,
(Die ghenoegh zijn, om de sangh
Niet te maken al te langh)
Kan een yder sien en lesen
D'eer', die van beginsel aen
Godes vrienden is ghedaen.
Doch een dingh moet ick hier segghen,
Tot noch meer, en vaster proof
Van het Alghemeyn gheloof:
Dat men 't heyligh altijdt legghen
In de eerelijckste stee
Van des Heeren Tempel dee.
Wel verstaende, in een koffer,
Die van marmer en van goud
Met een rijcke kunst ghebout,
Onder 't autaer, daer den offer
Gode op-ghedraghen wierdt,
Was ghesoncken, en ghevierdt.
Met een menighte van lampen,
Die van oly, die van was,
Branden voor de diere kas:
Soo dat schier van all' de dampen
't Alder-klaerste Sonne-licht
Van den middagh bleef gheswicht.
En dit alles, tot dat onder
Innocent den goeden Paus,
Weynigh onweers, weynigh grauws
Oprees van een helschen donder,
Die met een gheswolle borst
Ga naar margenoot+Christus Kerck bestormen dorst.
't Was een Vigilanten dromer,
Die, als uyt een droncken vaeck,
Eunooms onderbleve saeck
We'er verweckte, en noch vromer
In 't verharden van 't ghewroegh,
Waer hy kon, de graven sloegh.
| |
[pagina 87]
| |
Hy bespotte, hy bedroelde
D'yver-sucht van Godts Ghemeeut',
Dats' het heylighe Gebeent',
Of met sijne zij' bewoelde,
Of met Koninghlijck cieraet
Van een roo vergulde plaet.
Siet eens, sprack hy, d'Afgodisten,Ga naar margenoot+
Siet d'Aenbidders eens van d'asch,
Wat al olijs, wat al wasch
Brandens' om de rotte kisten?
Watten waerde, watten lof
Gevens' aen 't verworpen stof?
Sy bekruypen, sy beknielen,
Kussen, licken met den beck,
Niet dan een vervallen dreck,
Niet dan beenen sonder zielen.
Dus riep wijlen Vigilant:
Maer wel tot sijn eyghen schant.
Want den wijsten der Dalmaten,Ga naar margenoot+
Soo gheringh den vuylen druyt
Dit had durven stroyen uyt;
Leerde hem wel anders praten;
Wreef hem sijn verweten dreck
Wel ter keuren door den beck.
En dat met soo vasten reden
Van Schriftuer, en van ghewoont,
Dat de waerheydt overtoondt,
En de leughen heel vertreden,
T'samen met hem diese schreef
In haer eerste opgangh bleef.
Leeft hem selfs; ghy sult bekennen
Dat die we'er in onsen tijdt,
Met een Vigilantsche spijt,
't Heyligh hebben durven schennen,
Al en zijn sy niet ghenoemt,
Door sijn vonnis sijn verdoemt.
| |
[pagina 88]
| |
Maer hoe hadd' hy wel ghesproken?
Wat al hadd' hy niet gheseydt,
Door meer als rechtveerdigh leydt;
Had men t'sijnder tijdt ghebroken,
Doen verstroyen, doen vergaen,
't Geen men nu wel heeft ghedaen?
Met wat boecken, met wat kaerten,
Met wat klacht-dicht, met wat wee
Had Lions haer Irenée,
Ende Tours haer sinte Maerten
Sien beschrepen, die de bend
Van Noyons haer heeft gheschendt?
Och! de Loiren, och! de Rhonen
Souden schier noch heden niet
Van beschaemtheydt, van verdriet,
Haer ghesichten durven tonen,
Daerse een soo groven fout
Mede hebben aengheschout;
Daer mee sy de dierste assen,
Na dats' aen haer drooghe strandt
Waren met het vyer verbrandt,
Saghen stropen in haer plassen;
Saghen d'alderrijckste schat
Menghen met haer gheluw nat.
Ga naar margenoot+Ouden Vader, kloecken Schrijver!
Die op 't Vigilants gheweld
Wijlen u soo hebt ontsteld,
Krijght ons een ghelijcken ijver,
Op hen, die met sulcken roof
Schenden ons ghemeen gheloof.
Laet de stromen, laet de steden
Toch de plaetsen, daer de vlam
Haer soo lieven pand benam,
Met geen voeten doen betreden!
Ga naar margenoot+Dat men toch de vloer bepael
Met een trali van metael!
| |
[pagina 89]
| |
Op dat elck een de Gesanten
Van de Hugenotse sect,
Alwaer Hemel aerde deckt,
Ken voor nieuwe Vigilanten,
Die van twalef-honderd jaer
We'er vervatten 't oude haer.
Maer voorwaer tot kleynen zeghen:
Want op een bestaen soo stout
Past niet dan den eyghen bout,
Die haer meester heeft ghekreghen,
Eertijdts (hoe hem oock de krop
Was gheswollen) op sijn kop.
't Is verloren, Reformaci,
't Is verloren, schoon ghekalt,
Als maer 't eyghen baet vervalt,
Moet vervallen oock de graci
Van een Preeck-Stoel, die ons we'er
Opraept een verwesen Leer.
Sonderlingh wanneer de luyden
Met een wel-bescheyde wil
Letten op het groot verschil
Van die hem den Bybel duyden,
En van 't ghene sy daer in
Lesen van des Heeren sin.
Die soodanigh werdt bevonden,
Dat hy oock hier op ter aerd
Het verdrooght ghebeent' bewaerd
Van de gheen' die sijn' verbonden
Onderhielen hier te land,
Met der herten mondt en hand.
Ia en wil niet dat van dese,
Die hy tot het hooghste loon
Van de Hemelrijcksche kroon,
Eeuwelijck heeft uytghelesen,
Door de deughd van sijn ghena,Ga naar margenoot+
't Minste been verloren ga.
| |
[pagina 90]
| |
Seght nu eens, of doet my leeren
Abacuk, ey lieven! hoe
Gaen toch dese dinghen toe?
Dat ghy teghens 't woordt des Heeren
Nerghens in 't ghebeent' en spaerdt,
't Welck den Hemel soo bewaerdt?
Een van twee moet hier in feylen.
Of den hemel doet verkeert,
Als hy dus sijn vrienden eert:
Of ghy schent de hooghste heylen
Door een Vigilantsche pest.
En dit g'loof ick alderbest.
Maer voorwaer aen sulcke wercken,
Die van maecksel en van stof
Zijn soo leelijck en soo grof;
Kunnen oock de grofste mercken,
Dat ghy boven maten heus
Wijlen naemt den naem van Geus.
Sonderlingh, nadien de ghenen
Daer uw' ouders Christus woordt
Ga naar margenoot+Eerstmael hebben van ghehoordt,
V met leden en met beenen
Van de vrienden Godts gherijckt
Hebben, als noch heden blijckt
Wt het geen men vindt beschreven
In de boecken, door de pen
Van die met ghemeen beken,
Overmidts sijn heyligh leven,
Na de wet die Godt ghebiedt,
Beda Venerab'lis hiet.
Ga naar margenoot+Desen tuyght, dat na 't verkiesen
Van den Grooten Willebroord,
Tot het ampt van Godes woordt
Te gaen preken aen de Vriesen,
Door de op-gheleyde handt
Sergij, die hem daer sandt.
| |
[pagina 91]
| |
Dat hem Sergîus heeft ghegeven,
Die de Roomsche Stoel besat,
Van ghebeent' en groote schat;
Daer mee dat by hem verheven
Aen den Rhijn het nieuw ghebou
Van d'autaren werden sou.
Siet, sijn Man, hoe uw' Gemeenten
(Daer ghy oock een lidt van zijt)
Van den alder-oudsten tijdt,
Door autaren, en ghebeenten
Zijn tot Christi wet bekeert,
Hebben 't waer gheloof gheleerdt.
Dunckt u dan niet, die met preken
V doen schennen 't rijck ghesteent'
Van d'autaren, van 't ghebeent',
Dat s'u Christus leeringh breken?
Want soo elck dingh wierd gheknocht,Ga naar margenoot+
Werdt het we'er te niet ghebrocht.
Maer met sulcke aen te spannen,
Die met een soo nieuwen leer
Christus Cruys, en Godes eer',
Waerse kunnen, ons verbannen,
Om een tijdelijck ghenot
Hoede my den lieven Godt.
|
|