Monumenten in Nederland. Gelderland

Pannerden
(gemeente Rijnwaarden)

Dorp, gelegen op een oeverwal van de Rijn. Bij het dorp werd in 1705-'07 het Pannerdens kanaal gegraven ter verbete-

[p. 276]

ring van de waterverdeling tussen Neder-Rijn en Waal. Rond de kerk vormde zich in de 19de eeuw een bescheiden bebouwing.

De R.K. St.-Martinuskerk (Kerkstraat 2) is een driebeukige neogotische basiliek met een toren van zes korte geledingen met tentdak, gebouwd in 1877-'78 naar plannen van A. Tepe. De oorspronkelijk romaanse toren bleef behouden, maar werd onherkenbaar beklampt. De torenspits ging in 1944 verloren. Bij de modernisering van het kerkinterieur in 1966-'68 is de beklamping in het torenportaal gedeeltelijk verwijderd. De kerk bevat een door Pereboom & Leyster gebouwd orgel (1878).

Het voorm. raadhuis (Dorpsplein 9) in traditionalistische vormen dateert uit 1929.

Het voorm. schuttersgebouw ‘Claudius Civilis’ (Dorpsplein 11) kwam in 1924 tot stand in sobere traditionalistische vormen.

Het poldergemaal ‘Oude Rijn’ (Deukerdijk 42) werd in 1884 gebouwd ter bemaling van het Pannerdens eiland. Inwendig bevinden zich nog twee waterpompen uit 1917 en 1923. Gelijktijdig met het gemaal kwam de machinistenwoning tot stand.