Logo DBNL
Krispyn filozoof en De belachelijke gevolgen van het dansen ener menuet (anoniem) (1955)

Krispyn filozoof en De belachelijke gevolgen van het dansen ener menuet (anoniem)

(1955)–Simon Stijl–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Tweede bedrijf

Eerste toneel

karel, krispijn
karel
 
'k Was dan niet zonder grond bekommerd en verlegen.
 
O wreed geval! Waarom loopt gij mijn min dus tegen?
 
Zal dan die schone, die ik als mij zelf bemin,
 
Een ander trouwen, met of tegen haren zin?
 
Krispijn, waar wil dit heen?
krispijn
 
't Zijn netelige zaken,
 
Maar zo't mij aanging, 'k zou er haast een eind van maken.
karel
 
Wat zoudt gij doen? Zeg op; help mij uit dit verdriet.
krispijn
400
Vergeef het mij, mijn Heer, ik zeg het liever niet.
karel
 
Waarom?
krispijn
 
Omdat het toch niet na je zin zou wezen.
karel
 
Dat zal ik horen; spreek maar op.
krispijn
 
Het is te vrezen,
 
Dat zulk een schone raad vergeefs bedacht zou zijn;
 
Daarom verzwijg ik dien veel liever.
karel
 
Mijn Krispijn,
 
Zo gij me helpen kunt, ik zal u rijklijk lonen.
krispijn
 
Maar dit beding ik: dat je geen kwaad hoofd zult tonen,
 
Indien mijn raad je niet gevalt.
karel
 
Gij wilt misschien
 
Dat ik met Izabel zal doorgaan?1)
krispijn
 
Neen.
karel
 
Of dien
 
Verrader, die mij wil van zulk een pand2) beroven,
410
Vermoorden?
krispijn
 
Neen, mijn Heer; 'k zou inderdaad geloven,
 
Dat zulks niet raadzaam is.
karel
 
Wat middel weet gij dan?
 
'k Wil alles doen, wat maar het minste baten kan.
krispijn
 
'k Zal u dan helpen, Heer, uit louter mededogen.
 
De liefde is vuur, nietwaar?
karel
 
O ja, het groot vermogen
 
Van 't liefdevuur verteert den sterksten, wie 't ook zij,
 
Indien 't niet wordt gelest.
krispijn
 
Heel goed: hoor dan naar mij.
 
Met water kan men best de kracht van 't vuur verdoven;
 
Spring dan in d' Amstel, Heer, zo gij me wilt geloven;
 
Duik naar den grond, en blijf daar maar een klein half uur;
420
Gij zult niet langer zijn gekweld van 't liefdevuur.
karel
 
Hoe zal 't hier wezen, schurk! Durft gij mij nog bespotten!
krispijn
 
Ik ben geen schurk, mijn Heer, maar plaats mij bij de zotten;
 
Daar ben ik mee tevreên.
karel
 
Was dat die fraaie raad?
krispijn
 
Wel ja. Weet jij er een die half zo zeker gaat?
 
Dit middel feilt niet: 't is het zekerste van allen.
 
Het is probatum est:1) maar kan 't je niet gevallen,
 
Dat is mijn schuld niet; ook heb ik dat reeds voorzeid.
 
Maar mooglijk vinden wij nog wel gelegenheid,
 
Om, op een wijs, die u wat beter zal behagen,
430
Schoon zo onfeilbaar niet, uw kwelling te verjagen.
karel
 
Spreekt gij ter goeder trouw, Krispijn, of spot gij weer?
krispijn
 
Neen, neen, ik meen het nu in goeden ernst, mijn Heer.
 
Ik zal 't u zeggen... Maar zie daar! Wie zou dat dromen?
 
Ik zie uwe Izabel daar met mijn Kaatje komen.
 
Spring nu van blijdschap, om dit onverhoopt geluk,
 
Want minnaars houden toch geen maat in vreugd of druk.

Tweede toneel

izabel, karel, krispijn, katrijn
karel
 
Ik mag mijne Izabel dan wederom ontmoeten?
 
Ik mag haar wederom, na zo lang afzijn, groeten?
 
Bevallig voorwerp van mijne ongeveinsde min!
440
De blijdschap overheert, op dit gezicht, mijn zin.
 
't Geheugen van mijn smart schijnt nu geheel verdwenen:
 
Een jaar afwezens heeft mij schier ene eeuw geschenen;
 
Ik treurde hopeloos om u, schier nacht en dag,
 
Mijn schone! Maar nu ik u weer aanschouwen mag,
 
Is al mijn leed verzoet: nu ik uw mond en kaken
 
Dus kussen mag.
krispijn
 
Katrijn, dat lijkt wel goed te smaken.
 
Dat wij het ook eens deên?
katrijn
 
Nou, heb je haast gedaan?
 
Mijn kuif raakt heelendal uit z'n fatsoen; laat staan.
karel
 
De smart, die 'k lijden moest, toen 'k niet bij u kon wezen,
450
Wierd merkelijk verzwaard, doordien ik was vol vrezen,
 
Dat in dien tussentijd uw min verkoelen zou,
 
Of dat ge een ander zoudt opdragen uwe trouw.
 
Vergeef 't mij, zo die vrees u kon verongelijken;
 
Gij gaaft mij van uw trouw ontwijfelbare blijken,
 
En uw standvastigheid was mij genoeg bewust;
 
Maar Liefde gunt het hart, dat zij regeert, geen rust:
 
Zij pijnigt ons gestaâg met ijdele gedachten.
 
't Verstand gebruikt vergeefs daartegen al zijn krachten.
krispijn
 
Was je ook niet bang, Katrijn, dat ik je nou misschien
460
Vergat?
katrijn
 
Ja toch: kan jij dat aan mijn neus niet zien?
karel
 
En, schoon gij mij voorheen getrouwheid hebt gezworen,
 
Laat me, uit uw lieven mond, die woorden nog eens horen:
 
Zeg mij nog eens, dat u de min getroffen heeft,
 
En dat uw Karel steeds in uwen boezem leeft.
izabel
 
Helaas!
karel
 
Gij zucht, mijn lief! Wat moet ik hiervan denken?
izabel
 
Het ergste.
karel
 
Hoe!
izabel
 
Ik kan aan u mijn hart niet schenken.
karel
 
Wat zegt gij? Heb ik mij dan zonder grond gevleid,
 
En steunde ik vruchteloos op uw standvastigheid?
 
Zijt gij het, wrede, die mijn beeld in uwe zinnen
470
Bewaren zoudt, die nooit een ander zoudt beminnen?
 
Verflauwt die gloed zo haast? Dan kende ik u niet wel.
izabel
 
Geloof zulks, en vergeet voortaan uwe Izabel.
 
Beschuldig mij, dat ik u valslijk heb bedrogen.
 
Vaar voort. Sla geen geloof, aan't geen gij in mijne ogen
 
Geschreven ziet. Zeg, dat ik u niet meer bemin.
 
Noem mij verraderes, en ban mij uit uw zin.
 
Denk niet, dat ik om u, met zo veel zwarigheden,
 
Met zo veel zorgen strijde, en daaglijks heb gestreden.
 
Denk niet, dat ik om u zo menig droeven nacht,
480
Zo menig droeven dag met smart heb doorgebracht.
karel
 
Ach! Liefste weerhelft van mijn ziel, lust van mijn leven,
 
Hou op! Heb ik u tot misnoegen reên gegeven,
 
Zo wijt zulks aan de drift van mijn verliefden zin,
 
En scheld die misdaad kwijt aan de overmaat van min.
izabel
 
Helaas! Mijn Karel, kost ik 't schikken naar mijn wensen,
 
Wij waren beiden de gelukkigsten der mensen.
 
Maar ach! Al wat ik kan is klagen, anders niet.
 
Mijn vader draagt alleen de schuld van mijn verdriet:
 
Hij wil mij dwingen, van twee Ezels een te kiezen
490
Tot echtgenoot; maar 'k zal het leven eer verliezen.
 
Stel u hierop gerust, dat nooit een ander mij,
 
(Het ga ook hoe het ga,) bezitten zal, dan gij.
 
Maar ach! Wat kranke troost, mijn waardste, voor ons beiden,
 
Wijl ik voor eeuwig toch van u moet zijn gescheiden.
 
Mijn vader zal, zo 'k hem in zijnen wil weerstreef,
 
Niet dulden, dat 'k de hand aan enig bruigom geef.
karel
 
Schep moed, mijn lief! 't Verloop des tijds kan vele zaken,
 
Hoe onwaarschijnlijk ook, nochtans gebeurlijk maken.
 
Eens vaders gramschap kan niet eeuwig duren, neen.
500
Dies matig uwe vrees en luister naar mijn reên:
 
De tijd gaf menigmaal 't geen niemand ooit dorst hopen.
 
Ook is al onze kans tot nog toe niet verlopen.
 
Krispijn, mijn dienaar, op veel vonden afgerecht,1)
 
Heeft meer bekwaamheid, dan men doorgaans in een knecht
 
Bespeurt; hij zal nog wel iets weten te verzinnen,
 
Hetgeen ons redden kan.
izabel
 
Wat wilt gij dan beginnen?
karel
 
Tenminsten niets, dat u mishaagt. - Krispijn, Krispijn!
 
Hoe! Hoort gij niet?
krispijn
 
Mijn heer, ik was daar met Katrijn
 
Zo wat aan 't praten; dat belette me u te horen:
510
Een minnaar heeft alleen voor zijn meestres maar oren;
 
Dat weet je.
karel
 
Zijt gij ook een minnaar?
krispijn
 
Ja, wel hoe?
 
Of komt die eernaam u allenig dan maar toe?
karel
 
Geluk er mee, als 't Heer Krispijn zo kan behagen.
 
Maar luister nu naar mij; ik heb u iets te vragen.
krispijn
 
'k Ben tot uw dienst, mijn Heer.
karel
 
Gij weet de omstandigheên
 
Van mijne liefde, en wat ik daarom heb geleên;
 
Gij zeide flus1) ook, dat ik mij niet meer moest kwellen;
 
Dat gij wel middel wist, om iets in 't werk te stellen,
 
Tot heling van mijn smart: blijft gij nu bij uw woord?
krispijn
520
Mijn Heer, ik sprak dan mis, of gij hebt mis gehoord.
 
Ik weet niet dat ik dat gezeid heb.
karel
 
Is het scheren?2)
krispijn
 
Geloof je't niet? Ziedaar, ik wil er wel op zweren.
karel
 
Hebt gij me niet beloofd, dat gij mij door een list
 
Zoudt helpen?
krispijn
 
Ja, maar 'k zei er bij, dat ik niet wist,
 
Of 't lukken zou of niet. Ik wil het wel eens wagen;
 
Beloof mij slechts, dat ge u van mij niet zult beklagen,
 
Indien het mist.
karel
 
O neen, daar kunt gij vast op gaan.1)
 
Maar zeg ons nu, wat gij ontworpen hebt.
krispijn
 
Welaan.
 
Zoudt gij mijn goed beleid niet hooglijk dankbaar wezen,
530
Zo ik bewerkte, dat gij daaglijks, zonder vrezen,
 
Uw minnares, zelfs in haars vaders huis kost zien,
 
En spreken naar uw zin? Ja, dat gij zelfs, indien
 
't U lustte, een ruimen tijd bij haar in huis kost wonen?
izabel
 
Hoe is dat mogelijk, Krispijn?
krispijn
 
Ik zal 't u tonen,
 
Mejuffrouw, neemt gij slechts genoegen in mijn raad.
 
Wij moeten voor een wijl verwisselen van staat.2)
 
Mijn Heer moet nu mijn knecht, en ik het Heerschap wezen.
 
Stel voorts de zaak aan mij, en staak uw verder vrezen.
karel
 
Maar geef ons meerder licht; uw zeggen klemt nog niet.
krispijn
540
Dat 's waar, mijn Heer, maar gij begrijpt niet waar 't op ziet.
 
Een doctorale rok, gehangen om dees leden,
 
Bevrijdt u met een snap van alle zwarigheden:
 
Wilt gij dan voor mijn knecht, of liever leerling, gaan,1)
 
Zo hoop ik, dat gij haast uw wens zult zien voldaan.
katrijn
 
Jij Dokter? Wel Krispijn, hoe keun je 't ook verzinnen?
 
Maar zie wel voor je, snaak, wat of je gaat beginnen.
krispijn
 
Och meid! Dat's niemendal: 'k ben daar niet voor bevreesd;
 
Ik ben een jaar of vier komediant geweest,
 
En dat 's genoeg gezeid. 'k Zal zo veel wind wel maken,
550
Dat Heer Anzelmus bei zijne oren zullen kraken.
karel
 
Maar zeg, Krispijn, ik vat uw mening nog niet wel.
 
Hoe raken wij in huis dan bij mijne Izabel?
krispijn
 
'k Zal Heer Anzelmus met vergulde praatjes paaien;
 
Laat mij betijen, Heer; ik zal het zo wel draaien,
 
Dat hij ons zelfs zijn huis tot een verblijfplaats biedt.
karel
 
Maar, zo dit alles nu gelukt, nog zie ik niet,
 
Hoe dit den toeleg van Anzelmus om kan stoten.
krispijn
 
Jij woudt wel hebben, dat het schip terstond ging vloten.
 
'k Moet zeggen, dat gij wel heel ongeduldig zijt.
(zeer hoogdravende)
560
‘Een krijgsman wint genoeg, al wint hij niet dan tijd’.2)
 
Als we eerst maar zo ver zijn, dan hebt gij niet te schromen:
 
Dan weer maatregelen naar eis des tijds genomen.
 
Wij zullen snoeven van ons hoge wetenschap;
 
'k Zal zeggen dat ik ben een Dokter met de kap:1)
 
De kap zal hem zo fraai wel klinken in zijne oren,
 
Dat hij ons hoger acht als de andere Doctoren.
 
'k Zal tot de wolken toe verheffen uw verstand;
 
Licht biedt hij u vanzelf dan wel zijn dochters hand.
karel
 
Wat dunkt mijn lief? Vindt gij in dat ontwerp behagen?
izabel
570
Dewijl 't het enigste is, zo kan men 't wel eens wagen:
 
Misschien gelukt het; 't komt mij niet onmooglijk voor.
karel
 
Wel nu, Krispijn, ik promoveer u tot Doctoor,
 
Mits dat ge u zult naar eis dier waardigheid gedragen.
krispijn
 
Zo goed, als iemand dat gedaan heeft van zijn dagen.
 
't Is de eerste maal niet van mijn leven, dat ik daar
 
Voor speel; ik ben er niet eens bang voor, had ik maar
 
Een rok.
karel
 
Ik zal u al den toestel wel beschikken.2)
 
Wij zullen alles eerst nog eens wat nader wikken.
izabel
 
Doet zo, en legt uw zaak toch op 't voorzichtigst aan;
580
Maar spilt vooral geen tijd. Vaarwel, mijn Heer; wij gaan.
karel
 
Hoe! Gaat gij reeds, mijn schone?
izabel
 
O ja! Ik moet vertrekken.
 
't Was omgekomen,1) zo men ons hier kwam te ontdekken.
 
Vaarwel!
karel
 
Vaarwel! Mijn lief: 'k zie u haast weer, zo 'k hoop.
krispijn
 
Vaarwel, mijn suikre Kaat!
katrijn
 
Vaarwel, heer Filisoop!

Derde toneel

karel, krispijn
karel
 
Maar 't is een hachlijk stuk, Krispijn, naar mijn gedachten.
 
Ik durf er nauwlijks een goede uitkomst van verwachten.
krispijn
 
Wij zullen 't wagen: lukt het niet, wat zwarigheid?
 
Dan zijn we nog zo ver als nu.
karel
 
Recht uitgezeid:
 
Ik weet wel dat men u de tong niet licht zal snoeren,
590
Maar 'k 'loof toch dat gij dit niet uit zult kunnen voeren.
krispijn
 
Waarom niet?
karel
 
Weet gij wel, als gij geleerd wilt zijn,
 
Dat gij uw reden moet doorspekken met Latijn?
krispijn
 
Wel ja.
karel
 
Kunt gij dat doen?
krispijn
 
Heel wel.
karel
 
Hoe kan dat wezen?
krispijn
 
Ik heb al meer Latijn, als jij wel denkt, gelezen.
karel
 
Hoe! Gij Latijn?
krispijn
 
Ja ik; ik heb hier in mijn zak
 
Een boek; bezie dat eens.
karel
 
Wel! Dat 's een almanak.
krispijn
 
Zo is het, maar 't bevat zeer veel geleerde zaken.
 
Magino leert mij hier pronosticatie maken,1)
 
Als Mars en Venus in conjunctie zijn,2) en wat
600
Dies meer is. Zie, mijn Heer; let nu eens op dit blad:
 
Daar leest gij Gemini en Virgo,3) en de namen
 
Der twalef tekenen des Hemels al te zamen.
 
Wie al de namen, die in dit kleine boekje staan,
 
Maar op hun pas gebruikt, kan licht voor wijsgeer gaan.
karel
 
Gij zoudt er op die wijs nog wat van kunnen maken.
 
'k Verlang al, om te zien hoe gij er door zult raken.
krispijn
 
Daar is geen zwarigheid, mijn Heer: den stouten biedt
 
Fortuin altijd de hand, maar suffers helpt ze niet.
 
Ook ken ik rollen uit komediën van buiten:
610
Op zulke wapenen zal veel af kunnen stuiten.
 
Den Pedagoog in de Verloore Schildwacht1) weet
 
Ik woord voor woord; daar is Latijn in, bij de vleet.
 
Begeer je blijk, hoor toe: Homerus, Periander,
 
Cleobul, Lysias, Faleer, Anaximander,
 
Lycurgus, Therameen...!2)
karel
 
Hou op! Gij schreeuwt mij doof.
krispijn
 
Wat dunkt je? Is dat niet als een heel groot filosoof
 
Geredeneerd?
karel
 
Krispijn, 't gaat boven mijn verwachten.
krispijn
 
Maar inderdaad, zijn 't geen verhevene gedachten?
karel
 
't Zal heel wel gaan.
krispijn
 
O! Wie komediant geweest
620
Is, zoals ik, staat van zijn leven niet bedeesd.
karel
 
Maar waarom zijt gij bij dat ambacht niet gebleven?
krispijn
 
Omdat het veel belooft, maar zelden veel zal geven.
 
Maar 'k zie daar twee van mijn confraters.1) Gaan wij heen,
 
Mijn Heer, opdat wij ons ten spoedigste verkleên?
karel
 
'k Weet nog niet recht, hoe we aan de kleren zullen raken.
krispijn
 
Koop ze op de voddenmarkt; wij zullen dat wel maken.

Vierde toneel

zemelknooper, revelaar
zemelknooper
 
Gij stelt u dan gelijk met mij, Heer Revelaar?
 
En durft mij mijne bruid ontvrijen? 'k Vind het raar.
 
Mij dus te honen, en mijne ongunst niet te schromen?
630
'k Begrijp niet hoe gij tot die stoutheid zijt gekomen.
revelaar
 
Hoe zo?
zemelknooper
 
Omdat gij maar een naamgeleerde2) zijt,
 
Die eeuwig blokt, en met uw eindeloze vlijt
 
Niets vordert.
revelaar
 
Ik beken 't; ik ben niet van dezulken,
 
Die zonder onderscheid slechts in den wind wat bulken.
 
Ik ben de man niet, om te spreken van een stuk,3)
 
Waarvan 'k geen denkbeeld heb; 'k ben, tot mijn ongeluk,
 
Zo vlug niet: 'k moet een zaak van allen kant bekijken,
 
Eer ik daarover kan een bondig oordeel strijken.
zemelknooper
 
Gij zijt de rechte met uw bondig oordeel. Gij?
640
Loop, jongen! Leer nog eerst de Logica van mij.
 
Een beunhaas, die nooit leerde in forma disputeren,1)
 
Geen syllogismus kan in barbara formeren,2)
 
Maar met vier termen ons gestadig lelt aan 't oor,
 
Wil nu mee doorgaan voor een hooggeleerd Doctoor.
revelaar
 
Die eernaam komt mij toe.
zemelknooper
 
Gij, gij argumenteren?
 
Gij, sukkel? Ga nog eerst die kunst een jaartje leren,
 
In 't Jezuïetenschool; indien gij daar eens kwaamt,
 
De domste leerling maakte u zekerlijk beschaamd.
revelaar
 
Dat zij zo 't wil: ik merk, gij wordt door nijd gedreven:
650
Maar als ik op mijn beurt u ook eens raad zal geven,
 
Zo rade ik u, dat gij 't Latijn wat beter leert:
 
Gij spreekt het jammerlijk, en schrijft het gans verkeerd.
zemelknooper
 
Wie leert u tegen mij zo oneerbiedig spreken?
 
Maar 'k zweer, dat dit bestaan u bitter op zal breken:
 
Want, treedt gij, zoals laatst, weer met mij in geschil,
 
Ik disputeer u dood.
revelaar
 
Dat raakt mij niet: ik wil
 
Nog staande houden, wat ik toenmaals dorst beweren.
zemelknooper
 
Wat? Dat er in de maan geen volk woont? 'k Wil wel zweren,
 
Dat al, wie dit ontkent, geen man is van verstand.
revelaar
660
Indien dit waar is, is 't voor u te groter schand,
 
Dat ge u vastzetten liet.
zemelknooper
 
'k Moet me over u erbermen.
 
Gij zoudt mij, door een syllogismus van vier termen,
 
Vastzetten? Arme bloed! Waar is dat ooit gehoord?
revelaar
 
't Waar' wis gebeurd, waart gij gebleven bij uw woord.
 
Maar eerst een argument geheel te concederen,1)
 
Dan te herroepen, maakt gemaklijk disputeren.
zemelknooper
 
Uw laffe wartaal is mij nauwlijks antwoord waard.
revelaar
 
Gij doet dan allerbest, zo gij die moeite spaart.

Vijfde toneel

anzelmus, izabel, zemelknooper, revelaar, katrijn
anzelmus
 
Neen, Izabel, ik lij geen langer tegenstreven;
670
Kies, wien van beiden gij als bruid de hand wilt geven.
izabel
 
Maar Vader, wilt gij mij dan, tegen dank, een man
 
Opdringen, dien ik nu noch nooit beminnen kan?
anzelmus
 
Gij weet uw best niet: kom, hier helpt geen tegenpraten.
 
Doe maar de keur, want al dat sam'len zal niet baten.
(tegen de Doctoren)
 
'k Ben blij, mijn Heren, dat ik u te zamen vind.
 
'k Weet dat mijn dochter van u beiden wordt bemind;
 
Dien zij nu meest van twee bemint, mag met haar paren:
 
Ik geef haar keur; zij heeft zich nu maar te verklaren.
zemelknooper
 
Mejuffrouw, schoon mijn hoop op goede gronden steunt,
revelaar
(te gelijk)
680
Schoon ik niet denk, Juffrouw, dat ge aan zijn min u kreunt,
zemelknooper
 
En gij de keuze in 't minst niet kunt in twijfel trekken...
revelaar
(te gelijk)
 
En ik zijn vonnis in uw ogen kan ontdekken...
zemelknooper
 
Men zingt wel t'saam, maar 't kan in 't spreken zo niet gaan,
 
Confrater Revelaar; wacht tot ik heb gedaan.
revelaar
 
Wat heerst gij over mij, o harsenloze twister?
 
Ik voer, zo wel als gij, den titel van Magister.1)
zemelknooper
 
Ik heb dien al gevoerd, eer gij 't Latijn verstond.
revelaar
 
'k Heb nimmer goed Latijn gehoord uit uwen mond;
 
Ik wijk u niet een voet: maar wilt gij de eerste wezen,
690
Ik gun u dat. 'k Heb bij Ovidius gelezen,
 
Dat Ajax eerst sprak, in 't geding 't welk hij verloor:
 
Dies acht ik 't veiligst, u te volgen; ga maar voor.
zemelknooper
 
Mejuffrouw, wijl de Min, die huisvest in uwe ogen,
 
Vandaar, ik weet niet hoe, is in mijn borst gevlogen,
 
Zo neem niet kwalijk, dat ik u te kennen geev'
 
Den droeven staat, waarin ik om uw liefde leef.
 
Ik ben lijfeigen van de Min; of, om te spreken
 
In duidelijker taal: mijn wijsheid is geweken,
 
Op 't naad'ren van de Min; de causa movens1) is
700
Uw schoonheid, zo ik mij niet grovelijk vergis.
 
Door zulk een Liefde, die uit schoonheid wierd geboren,
 
Heeft Herkules weleer zijn mannenmoed verloren;
 
Voor zulk een Liefde week de strengheid van Jupijn,2)
 
Zodat zij inderdaad al schriklijk sterk moet zijn.
 
Dit denkende, moet ik der Ouden wijsheid roemen:
 
Let op hun schranderheid, Mejuffrouw: Liefde noemen
 
Zij Amor; als gij nu dit woord van acht'ren leest,
 
Is 't Roma; en, gij weet, die stad is sterk geweest.
 
Dit anagramma3) kan ons duidelijk bewijzen,
710
Hoe hoog het groot vernuft der Ouden zij te prijzen.
 
Maar de explicatie is niet makkelijk te raân,
 
Waar eigenlijk de kracht der Liefde in mag bestaan.
 
De kenners der Natuur zijn doorgaans van gedachten,
 
En wel met reden, dat men tweederleie krachten
 
Moet stellen: levendige en dode. Dies is 't wis,
 
Dat ook de kracht der Liefde òf dood, òf levende is.
 
Als ik bewezen heb, dat zij niet dood is, leeft ze.
 
Ik redeneer dan dus: indien zij dood is, heeft ze
 
't Vermogen geenszins van vermenigvuldiging.
720
Voorts: atqui, ergo.1) Dit 's de zaak waarop ik dring.
 
Negeert gij nu de consequentia majoris,2)
 
Zo valt mijn argument; maar 'k antwoord categorisch,3)
 
Dat zulks niet mag geschiên, omdat...
izabel
 
Van al die praat,
 
Die vrij wat duister is, zo ze al op voeten staat,
 
Versta ik niets; ik heb daar ook niet mee te maken;
 
Wees maar zo goed, om die verhandeling te staken,
 
Want zij verveelt mij al.
revelaar
 
Zij hangt ook, als droog zand,
 
Aaneen: geen wonder, dat ze een Juffrouw van verstand
 
Niet kan voldoen.
zemelknooper
 
Wel, wat hebt gij er op te zeggen?
730
Of weet gij 't stuk dan met meer klaarheid uit te leggen?
revelaar
 
Ik zou beschaamd staan, zo 'k daartoe niet was in staat.
zemelknooper
 
Neem dan de moeite, dat gij 't ons eens horen laat.
revelaar
 
Zulks waar' mij licht te doen, wist ik niet van te voren,
 
Dat u 't geduld ontbreekt, om anderen te horen.
anzelmus
 
Mijn Heren, staakt dees twist, die maar verwijdering
 
Veroorzaakt. Ei! Ik bid, verdraagt u onderling.
 
Kom, Dochter, kies een man; gij moogt niet langer marren;
 
't Schijnt, of gij voorhebt, mijn geduld zo wat te sarren.
izabel
 
Verkiezen kan ik niet; zij hebben beiden mij,
740
Door hunne schranderheid in deze vrijerij,
 
Zo wel behaagd, dat ik onmooglijk kan bepalen,
 
Wie hier den prijs verdient: dit doet mij zo lang dralen.
anzelmus
 
Dat zijn maar praatjes voor de vaak. Neen, Izabel,
 
Het hapert daar niet aan: ik ken u al te wel.
 
Maar 'k zeg nog eens: 't is uit; 'k wil geen meer tijd verliezen.
 
Verkies dan, Kleuter! Of ik zal er zelf een kiezen.
izabel
 
Ik bid u, Vader, neem tot morgen slechts geduld.
 
'k Beloof u, dat gij mijn besluit dan weten zult.
anzelmus
 
Belooft gij dat?
izabel
 
O ja.
anzelmus
 
Gij moest uw woord ook houwen.
izabel
750
Op mijne oprechtheid dorst ge u altijd wel vertrouwen.
anzelmus
 
Gij hoort het voorstel, 't welk mijn dochter mij daar doet,
 
Mijne Heren; is het ook naar uw gedachten goed?
revelaar
 
Wie niet besluit, dan na langdurig overwegen,
 
Doet wijselijk; daarom heb ik er gans niet tegen.
zemelknooper
 
Indien het wezen moet, ik ben er mee tevreên,
 
Ondanks mijn ongeduld. Vaarwel dan, ik ga heen.
 
'k Zal mid'lerwijlen nog drie folianten lezen,
 
En denk, in korten tijd hier al weerom te wezen.
revelaar
(tegen Anzelmus)
 
Ik denk ook, dat gij mijn belofte nog wel weet,
760
Mijn Heer; het boek is nu op de opdracht na gereed.

Zesde toneel

anzelmus, izabel, katrijn
katrijn
 
O jeminie! Die tekst kon eerst diepzinnig heten.
 
Nou, ik moet zeggen, dat geleerde lui wat weten.
 
Mijn lieve Juffrouw! Wat zel jij gelukkig zijn!
 
Hoe zellen de oren jou nog tuiten van Latijn!
 
Dat zel een pret zijn. Wel, waar kan een mens toe komen.
 
Wat zel je nacht en dag al van geleerdheid dromen.
 
'k Ben waarlijk wat jaloers, en, als ik 't zeggen mag,
 
Ik zou me niet beraân, zo 'k mij dus vrijen zag.
 
Als jij den een nu trouwt, kon ik dan d'ander krijgen,
770
Zo waren we allebei geholpen.
anzelmus
 
Zult gij zwijgen,
 
Of niet? Hoe zal 't hier zijn?
katrijn
 
Mijn Heer, word toch niet kwaad.
 
Het schort aan mijn verstand, zo 'k na je zin niet praat.
 
Ik had wel voor, om jou nog 't een en 't aâr te vragen,
 
Maar 'k vreesde, dat je dat nog minder zou behagen:
 
Ik vroeg u anders, of een vader, die zijn kind
 
Een huw'lijk opdringt met een man, dien zij niet mint,
 
Den naam van vader wel verdient, na jouw gedachten?
 
Maar nou je kwaad wordt, zel ik mij daar wel voor wachten.
anzelmus
 
Hebt gij dan al 't ontzag vergeten, stoute prij,
780
Dat gij zo onbeschaamd durft spreken tegens mij?
katrijn
 
Nou, nou, mijn Heer! Bedaar; ik zei 't maar in 't voorbijgaan.
anzelmus
 
Gij denkt, geloof ik, dat u alle dingen vrijstaan.
 
Gij zijt een snapster.
katrijn
 
Dat is voor een meid geen schand.
anzelmus
 
Veel spreken is geen kunst, maar spreken met verstand;
 
Dit wist Pythagoras, die zulke gladde tongen,
 
In zijn wijsgerig School, zo geestig heeft bedwongen.
katrijn
 
Hoe deed hij dat, mijn Heer?
anzelmus
 
Een leerling mocht aldaar
 
Niet spreken, in den tijd van de eerste zeven jaar.
katrijn
 
En was die vent niet gek? Dat, dunkt mij, mag ik vragen.
anzelmus
790
Wat zegt gij daar? O feeks! Dat zult gij u beklagen.
 
Pythagoras een gek? Een gek? Pythagoras?
 
Die in zijn levenstijd de grootste wijsgeer was!
 
Ja wel, ik kan van mijne ontsteltnis niet bedaren.
 
Een wijsgeer, die misschien meer dan drieduizend jaren
 
Is dood geweest, den naam van gek te geven? Kan
 
Ik dat verdragen met geduld? Zo'n heilig man!
katrijn
 
't Was uit onwetendheid, indien ik heb misdreven,
 
Niet uit een kwaaie wil: je moet mij dat vergeven.
 
Ik wist niet, dat de man zo lang was dood geweest.
izabel
800
Papa, vergeef het haar; zij is wat vlug van geest,
 
En overdenkt somtijds niet lang genoeg haar woorden.
anzelmus
 
Indien zij 't staande houdt, zo zal ik haar vermoorden.
katrijn
 
Begin dat niet, mijn Heer; 'k beloof u eens voor al,
 
Dat ik, wien gij maar wilt, verstandig noemen zal,
 
Zelfs tot de vrijers van je dochter toe.
anzelmus
 
Mijn zinnen
 
Bedaren weer; ik ga een weinigje naar binnen.
 
Nu, Izabel, gij weet wat gij mij hebt beloofd:
 
Doe, als 't betaamt, uw plicht, en toon mij geen kwaad hoofd.

Zevende toneel

izabel, katrijn
katrijn
 
Ja, paai, dat zel wel gaan: ga jij maar stiltjes henen.
810
We zellen jou die kool wel stoven, zou ik menen.
izabel
 
't Is vremd, dat wij nog niets vernemen van Krispijn.
 
'k Zou zeggen, dat hij nu bijkans gereed kon zijn.
katrijn
 
Het wachten baart altijd verdriet: stel u tevreden.
 
Zij zullen zekerlijk wel alle vlijt besteden;
 
Maar mooglijk hebben ze de kleren zo terstond
 
Niet bij malkaâr.
izabel
 
Welnu, dat is niet ongegrond.
 
Maar hebt gij moed, dat hun dees aanslag zal gelukken?
katrijn
 
Men weet het niet, Juffrouw; Fortuin heeft rare nukken;
 
Ik hoop het best', maar zo 't nu eens ter ergste viel,
820
Zoudt gij dan een Doctoor...?
izabel
 
Ei, pijnig toch mijn ziel
 
Met zulke vragen niet. Moet ik mijn Karel derven,
 
'k Zal, eer 'k een ander kies, veeleer van hartzeer sterven.
katrijn
 
Gij zoudt u mogelijk wel driemaal nog beraân,
 
Geloof ik.
izabel
 
Spot niet meer, Katrijn; kom, laat ons gaan.

EINDE VAN HET TWEEDE BEDRIJF


Vorige Volgende