Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

[p. 92]

239. Iemand bijlichten.

Eene ironische uitdr. met de beteekenis van iemand onder handen nemen, hem ‘helpen’, op zijn plaats zetten; zie o.a. Jong. 196; Amst. 91; Krates, 29: Hij vatte Dorus bij zijn kraag met de woorden: ik zal je wel eens even bijlichten. - In de 16^de eeuw iemand luchten (= lichten; Campen, 125), zooals in Westvlaanderen nog gezegd wordt, doch in den zin van iemand bedriegen, foppen (De Bo, 652); later, in de 17^de eeuw, iemand uitluchten en uitlichten, ook met het toevoegsel met een hondslantaarn (Huygens V, 89)¹⁾, iem. met slagen de deur uitjagen; dial. thans nog iemand uitluchten, iem. in een minder gunstig licht stellen (Gallée, 47 a); hd. einem ausleuchten of heimleuchten, eig. iemand bij zijn vertrek bijlichten, doch ironisch: hem de deur uithelpen, er uitsmijten, hem uitschelden²⁾.

1) Vgl. Ndl. Wdb. VI, 906; Harreb. I, 321 a: iemand met de hondenlantaarn nalichten; hd. einem mit der Hundelaterne nach Hause leuchten.

2) In Zuid-Nederlandsch dialect beteekent uitlichten ‘een stervende bijstaan met hem eene brandende gewijde kaars in de hand te houden, de gebeden der stervenden te lezen en heilzame gedachten in hem op te wekken’ (Claes, 251).