Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

264. Blut (of blutsch) zijn,

d.w.z. in het spel alles verloren hebben; rut (zie ald.), lens (o.a. in de Gew. Weuw. III, 45), bos zijn (in Friesland, Overijsel en Drente) of bosseman zijn (Antw. Idiot. 280); lut zijn (Waasch Idiot. 415 a). Dit adjectief kan verwant zijn met bloot, zoodat het eig. wil zeggen ‘kaal’, en vandaar platzak¹⁾. In de 17^de eeuw komen beide vormen meermalen voor; zie o.a. Hooft, Brieven, 274; Huygens, Korenbl. II, 130; Westerbaen, Ockenburgh, 144²⁾; verder Tuinman II, 138: ‘Ik ben bluts zo zeggen de jongens, wanneer zy alle hunne knikkers verspeelt hebben. 't Is het zelve met ik ben reeuws, ik ben rat’; Bed. Huish. 24: Naakt en blut. Synoniem zijn nog blas, carens pecuniis (Teuth.); blek zijn (Schuerm. Bijv. 39 b en Rutten, 31 a), krop, mot, krut zijn (Schuerm. i.v.), bijstier zijn en bles zijn, welke laatste uitdr. geheel analoog is met de onze (zie De Bo, 132 b); in de Neder-Betuwe kèps zijn (Onze Volkstaal II, 91); te Nijkerk kaaps of keps zijn (Noord en Zuid II, 60); te Antw. keppes zijn (Antw. Idiot. 638) of molk, tops, tort (trot) zijn; Limb. keps zijn ('t Daghet VII, 66; dial. van Bree keps (zie Leuv. Bijdr. XII, 148). In het fri. blus wêze, syn. van kys, lút, lutes en rut (Fri. Wdb. 201 a) en in Groningen: dop, kaps, koal, schoon, kaps en koal wezen (Molema, 84 b). Zie verder Kinderspel en Kinderlust, V, 45-48.

1) Zie Franck - v. Wijk, 74 waar gewezen wordt op het nhd. (zeldzaam) en dial. hd. en nd. blut(t), bloot, naakt; vgl. Schuerm. 62 b en De Bo, 155 a, die mededeelen dat bluts de beteekenis kaalhoofdig, bloot heeft; Antw. Idiot. 260: blot, kaalhoofdig (vgl. Zweedsch blott, zonder pluimen).
In een 18de-eeuwsche klucht van ‘De snoevende minnaar of gewaande graaf’ komt bl. 48 voor: myn wyn is blos (= op).

2) Ook Oudemans I, 743; Noord en Zuid VIII, 248; 359; Ndl. Wdb. II, 2934.