Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

342. In den brand zitten,

d.w.z. in moeilijkheden, vooral in geldelijke, in de knel, in verlegenheid zitten, in de bernis zitten (Volkskunde XII, 167). In de 16^de eeuw reeds vrij gewoon. Zie Tijdschrift XXI, 103 (inden brant sijn); Trou m. Bl. 22:

Ghans doot, ick sal van lachen slijten;¹⁾
Mijn heere die blijfter inden brant.

De uitdrukking uit den brand helpen, redden of zijn schijnt het eerst in onzen tijd voor te komen (zie o.a. P.K. 157). Zie het Ndl.

1) lees: splijten?

[p. 135]

Wdb. II, 1035-1036; Nest 52; Nkr. VI, 15 Juni, p. 3; VII, 30 Aug. 4 (in den brand zitten); Nkr. VII, 15 Febr. p. 6; 1 Maart p. 2 (uit den brand helpen of redden); Nkr. VII, 31 Mei p. 6 (in den brand laten) en vgl. het fri. yn 'e brân sitte en yn 'e broei sitte; Zaansch: in den broei zitten. In Zuid-Nederland evenals bij ons in den brand laten, achterlaten bij een overhaaste vlucht; ook in den steek laten; zie De Bo, 179 b; Antw. Idiot. 292; Waasch Idiot. 143 a; Schuermans, 76 a; bij Rutten, 36: in bordel laten (vgl. Ndl. Wdb. III, 530).